ชุดตัวอักษรสากลสำหรับการถอดอักษรภาษาสันสกฤต

ชุดตัวอักษรสากลสำหรับการถอดอักษรภาษาสันสกฤต
ชนิด	ระบบการถอดเป็นอักษรโรมันสำหรับอักษรสระ-พยัญชนะ
ภาษาพูด	ภาษาสันสกฤตและภาษาอื่น ๆ ของอินเดีย
ช่วงยุค	คริสต์ศตวรรษที่ 17–ปัจจุบัน

ชุดตัวอักษรสากลสำหรับการถอดอักษรภาษาสันสกฤต (อังกฤษ: International Alphabet of Sanskrit Transliteration) หรือ ไอเอเอสที (IAST) เป็นระบบการถอดอักษรจากภาษาสันสกฤตและภาษาอื่นของอินเดียเป็นอักษรโรมัน ระบบนี้ได้มาจากระบบการถอดอักษรที่เสนอโดยเซอร์ชาลส์ เทรเวลเยน, วิลเลียม โจนส์, มอเนียร์ มอเนียร์-วิลเลียมส์ และนักวิชาการคนอื่น ๆ และได้รับการตรวจสอบและนำมาใช้โดยคณะกรรมการถอดอักษรแห่งการประชุมใหญ่นักบุรพคดีนานาชาติ ณ เจนีวา ในเดือนกันยายน ค.ศ. 1894

การใช้งาน

โดยทั่วไป นักวิชาการในระดับอุดมศึกษาใช้ไอเอเอสทีในงานตีพิมพ์ที่มีการอ้างถึงข้อความในภาษาสันสกฤต ภาษาบาลี และภาษาคลาสสิกอื่น ๆ ของอินเดีย

ใน ค.ศ. 2001 ได้มีการเริ่มใช้ระบบมาตรฐานการถอดอักษรสากลสำหรับการถอดอักษรอินเดีย ไอเอสโอ 15919 ซึ่งส่วนใหญ่คล้ายคลึงกับระบบไอเอเอสทียกเว้นความแตกต่างเล็กน้อยบางจุด (เช่น ṃ/ṁ และ ṛ/r̥)

การถอดอักษร

อักษรของระบบไอเอเอสทีใช้การเปรียบเทียบกับอักษรเทวนาครี ซึ่งสามารถใช้ในการถอดอักษรภาษาสันสกฤต ภาษาฮินดี และภาษาอื่นที่ใช้อักษรเทวนาครี อย่างไรก็ตาม อาจมีความแตกต่างทางสัทวิทยาเกิดขึ้น

สระและพยัญชนะท้ายพยางค์

อักษรเทวนาครี	อักษรโรมัน		หมวดหมู่
अ	a	A	สระเดี่ยว และพยัญชนะเหลวแกนพยางค์
आ	ā	Ā
इ	i	I
ई	ī	Ī
उ	u	U
ऊ	ū	Ū
ऋ	ṛ	Ṛ
ॠ	ṝ	Ṝ
ऌ	ḷ	Ḷ
ॡ	ḹ	Ḹ
ए	e	E	สระประสมสองเสียง
ऐ	ai	Ai
ओ	o	O
औ	au	Au
ं	ṃ	Ṃ	อนุสวาร
ः	ḥ	Ḥ	วิสรรคะ
ँ	˜		จันทรพินทุ
ऽ	'		อวครหะ

พยัญชนะ

เพดานอ่อน	เพดานแข็ง	ลิ้นม้วน	ฟัน	ริมฝีปาก	หมวดหมู่
क k  K	च c  C	ट ṭ  Ṭ	त t  T	प p  P	เสียงหยุด ไม่ก้อง ไม่พ่นลม
ख kh  Kh	छ ch  Ch	ठ ṭh  Ṭh	थ th  Th	फ ph  Ph	เสียงหยุด พ่นลม
ग g  G	ज j  J	ड ḍ  Ḍ	द d  D	ब b  B	เสียงหยุด ก้อง
घ gh  Gh	झ jh  Jh	ढ ḍh  Ḍh	ध dh  Dh	भ bh  Bh	เสียงหยุด ก้อง พ่นลม
ङ ṅ  Ṅ	ञ ñ  Ñ	ण ṇ  Ṇ	न n  N	म m  M	เสียงนาสิก
ह h  H	य y  Y	र r  R	ल l  L	व v  V	เสียงเปิด
	श ś  Ś	ष ṣ  Ṣ	स s  S		เสียงเสียดแทรกอุสุม

การเปรียบเทียบกับไอเอสโอ 15919

ส่วนใหญ่แล้ว ไอเอเอสทีเป็นส่วนหนึ่งของไอเอสโอ 15919 ยกเว้นแต่ความแตกต่างเล็กน้อยบางประการ

อักษรเทวนาครี	ไอเอเอสที	ไอเอสโอ 15919	หมายเหตุ
ए / े	e	ē (e)	e ในระบบไอเอสโอโดยทั่วไปใช้แทน ए / ॆ ซึ่งมีเสียงสั้น แต่อาจใช้แทน ए / े ซึ่งมีเสียงยาวในอักษรเทวนาครี เบงกอล คุรมุขี คุชราต และโอริยา
ओ / ो	o	ō (o)	o ในระบบไอเอสโอโดยทั่วไปใช้แทน ऒ / ॆ ซึ่งมีเสียงสั้น แต่อาจใช้แทน ओ /ो ซึ่งมีเสียงยาวในอักษรเทวนาครี เบงกอล คุรมุขี คุชราต และโอริยา
अं / ं	ṃ	ṁ	ṃ ในระบบไอเอสโอใช้แทน ੰ ในอักษรคุรมุขี
ऋ / ृ	ṛ	r̥	ṛ ในระบบไอเอสโอใช้แทน ड़ /ɽ/
ॠ / ॄ	ṝ	r̥̄	เพื่อให้สอดคล้องกับ r̥
ऌ / ॢ	ḷ	l̥	ḷ ในระบบไอเอสโอใช้แทน ळ /ɭ̆/
ॡ / ॣ	ḹ	l̥̄	เพื่อให้สอดคล้องกับ l̥

ดูเพิ่ม

• การถอดอักษรเทวนาครี
• ระบบจำนวนอารยภัฏ
• ระบบการถอดอักษรของฮันเตอร์
• ระบบฮาร์วาร์ด-เคียวโตะ
• ไอทรานส์
• ระบบการถอดเป็นอักษรโรมันของหอสมุดแห่งชาติที่โกลกาตา
• ไอเอสโอ 15919
• ศิวะสูตร
• แม่แบบ:IAST

แหล่งข้อมูลอื่น

• Reddy, Shashir. "Shashir's Notes: Modern Transcription of Sanskrit". สืบค้นเมื่อ 2016-12-02.
• Stone, Anthony. "Transliteration of Indic Scripts: How to use ISO 15919". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 14 เมษายน 2016. สืบค้นเมื่อ 2 ธันวาคม 2016.{{cite web}}: CS1 maint: bot: original URL status unknown (ลิงก์)
• Wujastyk, Dominik (1996). "Transliteration of Devanagari". INDOLOGY. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2007-06-06. สืบค้นเมื่อ 2016-12-02.
• Typing a macron เก็บถาวร 2012-09-26 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน - page from Penn State University about typing with accents
• International Phonetic Alphabet chart with pronunciation guide
• A visual chart which shows clearly 1. Which part of the mouth for each sound 2. The 3 groups where the 12 diacritics appear. - from Dina-Anukampana Das
• Sanskrit Pronunciation Tips for beginners & Simple Charts to help memorize where the diacritics fit in. - pages from Dina-Anukampana Das
• A pronunciation guide with chart and pronunciation tips. - from Dina-Anukampana Das
• IAST <==> Devanagari online converter (Transliteration tool) เก็บถาวร 2016-12-13 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Sanskrit Transliteration Tool
• Keyswap – IAST Diacritics Windows software (for Sanskrit scholars)