เซโนแห่งซิเทียม

เซโนแห่งซิเทียม
Zeno of Citium. Bust in the Farnese collection, Naples. Photo by Paolo Monti, 1969.
เกิด	c. 334 BC ซิเทียม, ไซปรัส
เสียชีวิต	c. 262 BC (aged 71–72) เอเธนส์
ยุค	ปรัชญากรีก
แนวทาง	ปรัชญาตะวันตก
สำนัก	ลัทธิสโตอิก
ความสนใจหลัก	ตรรกศาสตร์ ฟิสิกส์ จริยศาสตร์
แนวคิดเด่น	ผูกลัทธิสโตอิก, สามสาขาของปรัชญา (ฟิสิกส์ จริยศาสตร์ ตรรกศาสตร์), Logos, เหตุผลแห่งธรรมชาติมนุษย์, phantasiai, katalepsis, พลเมืองโลก
ได้รับอิทธิพลจาก Cynicism, Socrates, Crates of Thebes, Diodorus, Heraclitus, Hipparchia, Philo, Polemo, Stilpo
เป็นอิทธิพลต่อ Cleanthes, Chrysippus, Panaetius, Posidonius, Seneca, Epictetus, Marcus Aurelius, and the rest of subsequent Stoicism, Peter Kropotkin

เซโนแห่งซิเทียม (/ˈziːnoʊ/; กรีกคอยนี: Ζήνων ὁ Κιτιεύς, Zēnōn ho Kitieus; c. 334 – c. 262 BC) เป็นนักปรัชญาชาวกรีกโบราณจากซิเทียม ในดินแดนไซปรัส

เซโนเป็นผู้ก่อตั้งปรัชญาในสำนักคิดสโตอิกซึ่งเขาได้สอนในกรุงเอเธนส์ในช่วงประมาณสามร้อยปีก่อนคริสตกาล โดยใช้พื้นฐานแนวคิดจาก Cynicism สำนักคิดสโตอิกให้ความสำคัญกับคุณความดีและความสงบทางใจที่ได้จากการใช้ชีวิตในทางกุศลสอดคล้องไปกับธรรมชาติ แนวคิดนี้เป็นที่นิยมและเจริญงอกงามขึ้นเป็นสำนักคิดที่ยิ่งใหญ่ในทางปรัชญาตั้งแต่สมัยเฮลเลนิสต์ไปถึงโรมโบราณ จากนั้นจึงถูกนำกลับมารื้อฟื้นใหม่ในสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยาเป็นนีโอสโตอิก และในสมัยปัจจุบันเรียนกว่าโมเดิร์นสโตอิก

ผลงาน

ผลงานต้นฉบับของเซโนไม่หลงเหลือให้ศึกษาได้ในปัจจุบัน มีเพียงคำพูดสั้นๆ ที่มีผู้อื่นได้เขียนกล่าวอ้างถึง งานที่สำคัญที่สุดคือ Republic ของเขาซึ่งตั้งเขียนอย่างลอกเลียนหรือหรือปฏิเสธงานชื่อเดียวกันของเพลโต แม้ว่าจะไม่มีหนังสือต้นฉบับให้ศึกษา งานชิ้นนี้เป็นที่กล่าวถึงมากที่สุดในบรรดาผลงานของเซโน งานชิ้นนี้กล่าวถึงวิสัยทัศน์ของเซโนในสังคมอุดมคติของสำนักคิดสโตอิก

รายชื่อผลงานเขียนของเซโนที่เป็นที่รู้จักกันมีดังต่อไปนี้:

• งานเขียนด้านจริยศาสตร์:
  • Πολιτεία – Republic
  • Περὶ τοῦ κατὰ φύσιν βίου – On Life according to Nature
  • Περὶ ὁρμῆς ἢ Περὶ ἀνθρώπου φύσεως – On Impulse, or on the Nature of Humans
  • Περὶ παθῶν – On Passions
  • Περὶ τοῦ καθήκοντος – On Duty
  • Περὶ νόμου – On Law
  • Περὶ τῆς Ἑλληνικῆς παιδείας – On Greek Education
• งานเขียนด้านฟิสิกส์:
  • Περὶ ὄψεως – On Sight
  • Περὶ τοῦ ὅλου – On the Universe
  • Περὶ σημείων – On Signs
  • Πυθαγορικά – Pythagorean Doctrines
• งานเขียนด้านตรรกศาสตร์:
  • Καθολικά – General Things
  • Περὶ λέξεων
  • Προβλημάτων Ὁμηρικῶν εʹ – Homeric Problems
  • Περὶ ποιητικῆς ἀκροάσεως – On Poetical Readings
• งานด้านอื่น:
  • Τέχνη
  • Λύσεις – Solutions
  • Ἔλεγχοι βʹ
  • Ἄπομνημονεύματα Κράτητος ἠθικά
  • Περὶ οὐσίας – On Being
  • Περὶ φύσεως – On Nature
  • Περὶ λόγου – On the Logos
  • Εἰς Ἡσιόδου θεογονίαν
  • Διατριβαί – Discourses
  • Χρεῖαι