อัญชนะศักราช

อัญชนะศักราช เป็นศักราชที่ปรากฏในเอกสารของล้านนา มีปรากฏในพิงคราชวงศ์ปกรณ์ของพระยาประชากิจกรจักร์ กล่าวถึงศักราชนี้ว่าตั้งก่อนพุทธศักราช 148 ปี โดยมีประวัติว่าพระเจ้าอัญชนะเป็นกษัตริย์กรุงเทวทหะ มีพระขนิษฐาไปเป็นพระมเหสีของพระเจ้าสีหนุแห่งกรุงกบิลพัสดุ์ อนุชาของพระเจ้าอัญชนะเป็นดาบสชื่อกาลเทวินดาบส ได้เป็นผู้ตั้งลบศักราชใหม่เรียกว่าอัญชนะศักราช พระเจ้าสีหนูมีโอรสคือพระเจ้าสุทโธทนะ ซึ่งเป็นพุทธบิดา พระพุทธเจ้าประสูติเมื่ออัญชนะศักราชได้ 68 ปี แล้วเสด็จดับขันธปรินิพพานเมื่ออัญชนะศักราชได้ 148 ปี

นอกเหนือจากที่พบในตำนานที่เกี่ยวข้องกับการสถาปนาราชวงศ์เม็งรายแล้ว ยังมีปรากฏในตำนานสิงหนวัติโดยเป็นศักราชที่ใช้ในตอนต้นของเรื่องโดยใช้ประกอบเหตุการณ์จนถึงปีอัญชนะศักราชได้ 148 ปี เนื่องจากการตั้งอัญชนะศักราชไม่พบในเอกสารทางพุทธศาสนาอื่นๆ จึงคาดว่าศักราชนี้ตั้งขึ้นในล้านนาเพื่อใช้ประกอบตำนานเรื่องสิงหนวัติ ซึ่งเป็นเรื่องที่เล่าให้เก่ากว่าศักราชอื่นๆที่ใช้ในขณะนั้นทั้งพุทธศักราช จุลศักราชและมหาศักราช จึงต้องกำหนดศักราชใหม่ประกอบการเล่าเรื่อง และกำหนดให้สิงหนวัติกุมารเกิดในปีที่ตั้งอัญชนะศักราชนี่เอง

อ้างอิง

• พิเศษ เจียจันทร์พงษ์. อัญชนะศักราช ศักราชที่ไม่มีคนใช้. ศิลปวัฒนธรรม. 17 (2) ธันวาคม 2538 หน้า 194 - 198