ราชสกุลศุขสวัสดิ

ราชสกุลศุขสวัสดิ
ตระกูลบรรพบุรุษ	ราชวงศ์จักรี
ประเทศ	ประเทศไทย
นิรุกติศาสตร์	สุก-ขะ-สะ-หฺวัด-ดิ ภาษาบาลี+สันสกฤต: सुख (สุข)+स्वस्ति (สฺวสฺติ) "ความปลอดภัยอันสบายกายสบายใจ"
ถิ่นกำเนิด	กรุงเทพมหานคร
ก่อตั้ง	16 เมษายน พ.ศ. 2458
ต้นตระกูล	พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงอดิศรอุดมเดช
สถานที่พำนักในอดีต	วังกรมหลวงอดิศรอุดมเดช
ตำแหน่ง	ผู้ทำหน้าที่ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ไทย (พ.ศ. 2490–2492)
ตระกูลที่เกี่ยวข้อง	ราชสกุลเกษมศรี สกุลสุขสถิตย์

ราชสกุลศุขสวัสดิ
ต้นราชสกุล พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงอดิศรอุดมเดช วันที่พระราชทานนามสกุล 16 เมษายน พ.ศ. 2458 ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

ราชสกุลศุขสวัสดิ เป็นราชสกุลมหาสาขาหนึ่งใน มหามกุฎราชสันตติวงศ์ โดยมี พลโท พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงอดิศรอุดมเดช เป็นองค์ต้นราชสกุล ราชตระกูลนี้ยังมีความเกี่ยวเนื่องใกล้ชิดกับราชสกุล “เกษมศรี” ซึ่งเป็นอีกมหาสาขาหนึ่ง ที่มีองค์ต้นราชสกุล คือ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหมื่นทิวากรวงศ์ประวัติ ด้วยองค์ต้นราชสกุลทั้งสองประสูติแต่เจ้าจอมมารดาเดียวกัน

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ พระราชทานนามสกุลอันเป็นมงคลนาม “ศุขสวัสดิ” ณ วันที่ ๒๓ เมษายน พุทธศักราช ๒๔๕๘ พร้อมการเขียนเป็นตัวอักษรโรมันว่า “Sukhasvasti” ซึ่งคนโดยทั่วไปมักอ่านออกเสียงด้วยวิธีการอ่านตามสมัยนิยม ว่า “สุก-สะ-หวัด” แต่โดยที่คำว่า “ศุข” นั้น เป็นคำสันสกฤต ที่มีตัวสะกดอ่านออกเสียงเหมือนตัว ก ซึ่งหลักอักขรวิธีของไทย ได้กำหนดไว้ว่า เมื่อไปเข้าสมาสหน้าคำใด ๆ จะต้องอ่านเสียงตัวสะกดนั้นอย่างมีสระ อะ ในเสียงกึ่งมาตรา ประสมอยู่ด้วยเสมอ ดังนั้น จึงควรอ่านออกเสียงนามราชสกุลที่พระราชทานนี้ ว่า “สุก-ขะ-สะ-หวัด-ดิ” ซึ่งน่าจะถูกต้องตามหลักภาษาและสอดคล้องกับคำโรมันที่พระราชทานไว้

ปัจจุบันสมาชิกในราชสกุลได้เขียนนามสกุลแตกต่างกันออกไป เป็น “ศุขสวัสดิ์” บ้าง หรือ “สุขสวัสดิ์” บ้าง แทนที่จะใช้ “ศุขสวัสดิ” ตามที่ได้รับพระราชทาน ทั้งนี้ คงเนื่องมาจากในสมัยหนึ่งได้มีการกำหนดให้ตัดตัวอักษรภาษาไทยออกไปหลายตัว รวมทั้ง “ศ” และ “ษ” โดยให้คงไว้แต่ตัว “ส” ทำให้นามราชสกุลต้องเปลี่ยนผิดเพี้ยนไป ทั้งการเติมทัณฑฆาตก็คงเกิดขึ้นในช่วงเวลานี้ แม้ภายหลังเมื่อได้มีการกลับฟื้นฟูให้มีการใช้พยัญชนะและสระตามรูปแบบเดิมแล้ว แต่สมาชิกในราชสกุลบางท่านก็เปลี่ยน บางท่านก็ไม่เปลี่ยน หรือเปลี่ยนแล้วแต่ก็ยังคงให้มีทัณฑฆาตไว้ ทำให้เกิดการเขียนชื่อราชสกุลแตกกันออกไปเป็นถึงสามแนว โดยสมาชิกในราชสกุลที่ยังคงใช้นามราชสกุลตามต้นคำที่ได้รับพระราชทานนั้นมีอยู่ไม่มาก จนกลายเป็นชนหมู่น้อยในกลุ่มใหญ่ที่เขียนแปลกแตกต่างจากหมู่พวกไป

บุคคลที่มีชื่อเสียง

• หม่อมเจ้าอนุชาติศุขสวัสดิ์ ศุขสวัสดิ์ (พ.ศ. 2415–2471), พระอนุวงศ์ อดีตเจ้ากรมพิพิธภัณฑ์ ผู้บริจาคดวงตาคนแรกของไทย
• พระวรวงศ์เธอ กรมหมื่นอดิศรอุดมศักดิ์ (พ.ศ. 2423–2495), อดีตผู้ทำหน้าที่ผู้สำเร็จราชการแทนพระองค์ อดีตประธานอภิรัฐมนตรี อดีตรองเสนาบดีกระทรวงกลาโหม
• พระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้ามนัศสวาสดิ์ (พ.ศ. 2419–2495), พระอนุวงศ์
• หม่อมเจ้าทินทัต ศุขสวัสดิ์ (พ.ศ. 2433–2463), พระอนุวงศ์ อดีตผู้รั้งผู้บังคับการกรมทหารบกม้ากรุงเทพรักษาพระองค์
  • หม่อมราชวงศ์ทินะประภา อิศรเสนา ณ อยุธยา (พ.ศ. 2460–2555), อดีตอาจารย์ใหญ่โรงเรียนการช่างสตรีพระนครใต้
  • หม่อมราชวงศ์รุจีสมร สุขสวัสดิ์ (พ.ศ. 2463–2465), อดีตครูใหญ่โรงเรียนวรรณวิทย์
• หม่อมเจ้าวรศักดิเดชอุดม ศุขสวัสดิ์ (พ.ศ. 2447–2524), พระอนุวงศ์
• หม่อมราชวงศ์อรฉัตร ซองทอง (เกิด พ.ศ. 2485), อดีตผู้อำนวยการศูนย์วัฒนธรรม มหาวิทยาลัยธุรกิจบัณฑิตย์
• หม่อมราชวงศ์อุษณิษา สุขสวัสดิ์ (เกิด พ.ศ. 2498), ที่ปรึกษาประธานคณะกรรมการมูลนิธิแม่ฟ้าหลวง ในพระบรมราชูปถัมภ์
  • กฤษณ์สิรี สุขสวัสดิ์ (เกิด พ.ศ. 2539), นักแสดง
• ศุภนร ศุขสวัสดิ ณ อยุธยา (เกิด พ.ศ. 2535), นักกรีฑา

อ้างอิง

• กัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์, สมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้า. มหามกุฎราชสันตติวงศ์ พระนามพระราชโอรสธิดา พระราชนัดดา. กรุงเทพมหานคร : อมรินทร์พริ้นติ้ง-แอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน), ๒๕๔๗.