ฟิลิปที่ 2 ดยุกแห่งบูร์กอญ

ฟิลิปผู้กล้าหาญ
ขุนนางฝรั่งเศส
เกิด	15 มกราคม ค.ศ. 1342
เสียชีวิต	27 เมษายน ค.ศ. 1404
บิดา	พระเจ้าฌ็องที่ 2
มารดา	บอนเนอแห่งโบฮีเมีย
ภรรยา	มาร์กาเร็ตที่ 3 เคาน์เตสแห่งฟลานเดอร์ส
บุตร/ธิดา	บางคน ฌ็องที่ 2 ดยุกแห่งบูร์กอญ
ขุนนางฝรั่งเศส - กษัตริย์ฝรั่งเศส - ประวัติศาสตร์ฝรั่งเศส

ฟิลิปผู้กล้าหาญ (ฝรั่งเศส: Philippe le Hardi) หรือ ฟิลิปที่ 2 ดยุกแห่งบูร์กอญ เป็นขุนนางชาวฝรั่งเศส ผู้เป็นพระราชโอรสองค์ที่สี่ในพระเจ้าจอห์นที่ 2 แห่งฝรั่งเศสและโบนแห่งลักเซมเบิร์ก ฟิลิปได้รับบรรดาศักดิ์เป็นดยุกแห่งบูร์กอญตั้งแต่ปี ค.ศ. 1363 จนกระทั่งสิ้นพระชนม์ ฟิลิปมาจากราชวงศ์วาลัวซึ่งเป็นราชวงศ์พระบรมวงศานุวงศ์ของฝรั่งเศส เมื่อฟิลิปสมรสกับมาร์เกอรีตที่ 3 เคาน์เตสแห่งแฟลนเดอร์ ก็ได้รับตำแหน่งเป็นฟิลิปที่ 2 เคานต์แห่งแฟลนเดอร์, ฟิลิปที่ 4 เคานต์แห่งอาร์ตัว และ ฟิลิปที่ 2 เคานต์แห่งพาลาไทน์แห่งบูร์กอญ ฟิลิปเป็นผู้ก่อตั้งราชวงศ์วาลัว-บูร์กอญที่เป็นสาขาของราชวงศ์วาลัว

เจ้าชายแห่งฝรั่งเศส

เจ้าชายฟิลิปเป็นพระโอรสคนที่สี่ซึ่งเป็นพระโอรสคนสุดท้องในพระเจ้าฌ็องที่ 2 ผู้ดีงาม กษัตริย์แห่งฝรั่งเศส ทรงประสูติเมื่อวันที่ 17 มกราคม ค.ศ. 1342 ที่เมืองปงตวซในฝรั่งเศส

ในช่วงสงครามร้อยปี (คริสต์ศตวรรษที่ 14-15) ดยุกแห่งบูร์กอญวางตัวเป็นอริอยู่ฝ่ายตรงข้ามกับกษัตริย์ฝรั่งเศส ด้วยทำเลที่ตั้งซึ่งอยู่ห่างออกไปทางทิศตะวันออกของฝรั่งเศส บริเวณเมืองดีฌงในปัจจุบัน ดัชชีบูร์กอญจึงแทบไม่ได้รับความเสียหายจากสงครามร้อยปี ตระกูลของดยุกแห่งบูร์กอญแตกสาขามาจากราชวงศ์กาแป เมื่อตระกูลสิ้นทายาท ดัชชีได้กลับคืนสู่ราชบัลลังก์ฝรั่งเศส

แม้ฝรั่งเศสจะพ่ายแพ้อังกฤษอย่างหมดรูปในยุทธการที่ปัวตีเยร์ (ปี ค.ศ. 1356) แต่เจ้าชายฟิลิปวัย 14 พรรษาได้แสดงความโดดเด่นในสนามรบด้วยการต่อสู้กับฝ่ายอังกฤษอย่างกล้าหาญจนได้รับฉายานามว่า “ผู้กล้าหาญ” แต่บางคนแย้งว่าพระองค์อาจได้รับฉายานาม “ผู้กล้าหาญ” มาจากการช่วยเคานต์แห่งแฟลนเดอร์ปราบกบฏในปี ค.ศ. 1342 ซึ่งมีชาวเฟลมิชถูกสังหารไปกว่า 26,000 คน ฉายา “ผู้กล้าหาญ” ไม่ได้มีความหมายตรงตัว แต่มีความหมายโดยนัย แปลว่า ผู้ไร้ความเมตตา

หลังยุทธการที่ปัวตีเยร์ เจ้าชายฟิลิปได้รับบาดเจ็บ พระองค์ถูกกองทัพอังกฤษของเจ้าชายดำจับกุมตัวไปพร้อมกับพระราชบิดา ระหว่างถูกคุมขังในอังกฤษ เจ้าชายฟิลิปได้ฝึกฝนการใช้เหยี่ยวและเป็นเพื่อนเล่นหมากรุกของเจ้าชายดำ ในปี ค.ศ. 1360 ฝรั่งเศสได้จ่ายเงินก้อนตัวเป็นค่าไถ่ตัวพระองค์กับพระราชบิดา สองพ่อลูกจึงได้เดินทางกลับฝรั่งเศส

ดยุกแห่งบูร์กอญ

ในปี ค.ศ. 1363 พระเจ้าฌ็องที่ 2 ได้ตอบแทนความกล้าหาญของพระโอรสด้วยการพระราชทานดัชชีบูร์กอญให้แก่เจ้าชายฟิลิปวัย 21 พรรษา ปีต่อมาพระเจ้าฌ็องเสด็จสวรรคต พระเชษฐาของเจ้าชายฟิลิปขึ้นสืบทอดบัลลังก์ต่อเป็นพระเจ้าชาร์ลที่ 5 แห่งฝรั่งเศส กษัตริย์คนใหม่ประกาศรับรองตำแหน่งดยุกแห่งบูร์กอญให้พระอนุชาและให้ดยุกฟิลิปสมรสกับมาร์เกอรีต ทายาทในเคานต์แห่งแฟลนเดอร์ เพื่อขัดขวางไม่ให้เจ้าชายอังกฤษได้แต่งงานกับมาร์เกอรีต หลังการเจรจาลุล่วงดยุกฟิลิปและมาร์เกอรีตได้เข้าพิธีสมรสในเมืองเกนต์ในปี ค.ศ. 1369 โดยเจ้าบ่าวมีพระชนมายุ 27 พรรษา ส่วนเจ้าสาวมีอายุ 19 ปี

ในปี ค.ศ. 1384 เคานต์แห่งแฟลนเดอร์เสียชีวิตโดยอาจถูกขุนนางในศักดินาของตนสังหาร ดยุกฟิลิปผู้เป็นลูกเขยได้ขึ้นเป็นเคานต์คนใหม่โดยสิทธิของภรรยา ปกครองแอโน แฟลนเดอร์ อาร์ตัว และฟร็องช์-กงเต ดยุกฟิลิปปกครองดินแดนอันกว้างใหญ่ไพศาลโดยมีลีลเป็นเมืองหลวงทางเหนือและดีฌงเป็นเมืองหลวงทางใต้

ผู้สำเร็จราชการแผ่นดินแห่งฝรั่งเศส

ในช่วงเวลาเดียวกัน ในฝรั่งเศส พระเจ้าชาร์ลที่ 5 เสด็จสวรรคตในปี ค.ศ. 1380 พระโอรสวัย 11 พรรษาขึ้นสืบทอดบัลลังก์เป็นพระเจ้าชาร์ลที่ 6 โดยมีเหล่าพระปิตุลา หนึ่งในนั้นคือดยุกฟิลิป ทำหน้าที่บริหารแผ่นดินแทนในช่วงที่กษัตริย์ยังเป็นผู้เยาว์ พระเจ้าชาร์ลที่ 6 ขึ้นบริหารบ้านเมืองด้วยตนเองในปี ค.ศ. 1388 ทว่าไม่กี่ปีต่อมาพระองค์เริ่มมีอาการวิกลจริต ทรงแสดงอาการครั้งแรกในปี ค.ศ. 1392 ระหว่างการทำศึกกับแคว้นกัสกอญ พระองค์มีอาการคลุ้มคลั่ง ใช้ดาบสังหารอัศวินในพระองค์ไปหลายคนจนคนต้องช่วยกันกดพระองค์ไว้กับพื้น พระองค์ยังคงแสดงอาการวิกลจริตอย่างต่อเนื่อง ทรงวิ่งไปตามทางเดินในพระราชวังพลางเห่าหอนเหมือนหมาป่า ทรงจำไม่ได้ว่าตนเองเป็นใคร ชื่ออะไร บางช่วงทรงเชื่อว่าร่างกายของพระองค์เป็นแก้วที่เปราะบาง

ดยุกฟิลิปเข้ามาดูแลกิจการภายในและประกาศตนเป็นผู้สำเร็จราชการแผ่นดินท่ามกลางความไม่เห็นด้วยของดยุกแห่งออร์เลอ็องผู้เป็นพระอนุชาในกษัตริย์และเป็นหลานอาอีกคนของดยุกฟิลิป ทั้งสองขับเคี่ยวแย่งชิงอำนาจกัน เป็นจุดเริ่มต้นความบาดหมางระหว่างฝ่ายบูร์กอญดิย็องกับฝ่ายออร์เลย็องนิสต์

ในปี ค.ศ. 1396 ดยุกฟิลิปบรรลุข้อตกลงกับพระเจ้าริชาร์ดที่ 2 แห่งอังกฤษ ฝรั่งเศสกับอังกฤษพักรบสงครามร้อยปีชั่วคราวเป็นเวลา 28 ปี

ฟิลิปผู้กล้าหาญเป็นดยุกปกครองบูร์กอญด้วยพระปรีชาสามารถเป็นเวลา 41 ปี แม้ดัชชีบูร์กอญจะเป็นมณฑลหนึ่งของฝรั่งเศสในทางทฤษฎี แต่ในทางปฏิบัติดัชชีมีอำนาจประหนึ่งรัฐอิสระ ร่ำรวยจากการค้าและอุตสาหกรรมในแฟลนเดอร์ ดยุกฟิลิปเป็นผู้อุปถัมภ์ศิลปกรรม พระองค์สะสมหนังสือและตำราความรู้ ทรงอุดหนุนอัญมณีกับเสื้อผ้าราคาแพง และส่งเสริมจิตรกร พระองค์มีหนี้สินก้อนโตซึ่งหลักๆ แล้วเกิดจากการทุ่มเงินให้ฌ็องผู้เป็นบุตรชายไปทำสงครามครูเสดกับชาวอ็อตโตมันเติร์ก

ในปี ค.ศ. 1404 ดยุกฟิลิปวัย 62 พรรษาสิ้นพระชนม์ที่เมืองฮาเลอใกล้กับกรุงบรัสเซลส์ ฌ็องผู้เป็นบุตรชายได้สืบทอดเป็นดยุกแห่งบูร์กอญคนต่อไป

บรรดาศักดิ์

• 1360-1363: ดยุกแห่งตูแรน ในชื่อว่า ฟิลิปที่ 2
• 1363-1404: ดยุกแห่งบูร์กอญ ในชื่อว่า ฟิลิปที่ 2
• 1390-1404: เคานต์แห่งชาโรเลส์ ในชื่อว่า ฟิลิปที่ 1
• 1384-1404: ตำแหน่งจากการสมรส เคานต์แห่งพาลาไทน์แห่งบูร์กอญ ในชื่อว่า ฟิลิปที่ 4
• 1384-1404: ตำแหน่งจากการสมรส เคานต์แห่งอาร์ตัว ในชื่อว่า ฟิลิปที่ 4
• 1384-1404: ตำแหน่งจากการสมรส เคานต์แห่งแฟลนเดอร์ ในชื่อว่า ฟิลิปที่ 2
• 1384: ตำแหน่งจากการสมรส เคานต์แห่งเนอแวร์ ในชื่อว่า ฟิลิปที่ 1
• 1384-1402: ตำแหน่งจากการสมรส เคานต์แห่งเรอเตล ในชื่อว่า ฟิลิปที่ 1

อ้างอิง

• Kitchin, George William, A History of France, Vol.1, Clarendon Press, 1849.
• The New International Encyclopædia, Vol.14 , Ed. Daniel Coit Gilman, Harry Thurston Peck, Frank Moore Colby, Dodd Mead and Company, 1903.
• Durant, Will, The Reformation: A History of European Civilization from Wyclif to Calvin, 1300-1564, Simon and Schuster, 1957.
• Vaughan, Richard, Philip the Bold: the formation of the Burgundian state, The Boydell Press, 2002.
• Swift, Dean, Two Dukes of Burgundy: Philip the Bold & Philip the Good, General-Hitory, 2012.
• Cavendish, Richard, Philip the Bold becomes Duke of Burgundy, History Today Volume 63, 2013.
• Britannica, Philip II DUKE OF BURGUNDY, 2020.