ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ระบบประสาทสั่งการ"

เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม

ในบรรทัด

รุ่นแก้ไขเมื่อ 11:55, 1 กรกฎาคม 2562

ระบบสั่งการ^[1] หรือ ระบบมอเตอร์ (อังกฤษ: motor system) เป็นคำกว้าง ๆ ที่หมายถึงทั้งระบบประสาทกลางและโครงสร้างนอกระบบประสาทกลางซึ่งทำหน้าที่เกี่ยวกับการเคลื่อนไหว (motor functions)^[2]^[3] โดยกระตุ้นให้กล้ามเนื้อหดและคลายตัวก่อการเคลื่อนไหว โครงสร้างนอกประสาทกลางอาจรวมกล้ามเนื้อโครงร่างและเส้นใยประสาทนำเข้าที่ส่งไปยังกล้ามเนื้อ โครงสร้างในระบบประสาทกลางรวมทั้งเปลือกสมอง, ก้านสมอง, ไขสันหลัง, ระบบประสาทพีระมิด (ลำเส้นใยประสาทพีระมิด) รวมทั้งเซลล์ประสาทสั่งการบน (UMN), extrapyramidal system, สมองน้อย และเซลล์ประสาทสั่งการล่าง (LMN) ในก้านสมองและไขสันหลัง^[4]

ลำเส้นใยประสาทพีระมิด

ลำเส้นใยประสาทพีระมิด (pyramidal tract, pyramidal motor system) เริ่มจากศูนย์สั่งการในเปลือกสมอง^[5] ลำเส้นใยประสาทนี้มีทั้งเซลล์ประสาทสั่งการบน (UMN) และล่าง (LMN) กระแสประสาทเริ่มมาจากเซลล์พิระมิดขนาดใหญ่คือเซลล์เบ็ตซ์ภายในเปลือกสมองสั่งการ (motor cortex) ซึ่งก็คือส่วน precentral gyrus ของเปลือกสมอง เซลล์เหล่านี้จึงเป็นเซลล์ประสาทสั่งการบนของลำเส้นใยประสาทนี้ แอกซอนของเซลล์จะวิ่งผ่านใต้เปลือกสมองไปยัง corona radiata^[A] แล้วไปยัง internal capsule ผ่านสาขาด้านหลัง (posterior) ของ internal capsule ไปยังสมองส่วนกลางและก้านสมองส่วนท้าย (medulla oblongata)

ในส่วนล่างของก้านสมองส่วนท้าย เส้นใยประสาทเหล่านี้ 80-85% จะข้ามไขว้ทแยง (decussate) ไปยังอีกซีกหนึ่งของร่างกาย แล้วลงไปตามเนื้อขาวของ lateral funiculus ในไขสันหลัง ที่เหลือ 15-20% ลงไปตามเนื้อขาวซีกร่างกายเดียวกัน แต่ที่ส่งไปยังปลายแขนปลายขา 100% จะข้ามไปยังซีกตรงข้าม เส้นใยประสาทจะไปยุติที่เนื้อเทาในส่วน anterior horn ของไขสันหลังในระดับต่าง ๆ เป็นส่วนที่มีเซลล์ประสาทสั่งการล่าง (LMN) ส่วนเส้นประสาทสั่งการรอบนอกจะส่งกระแสประสาทจาก anterior horn ไปยังกล้ามเนื้อส่วนต่าง ๆ

Extrapyramidal system

extrapyramidal motor system ประกอบด้วยระบบที่ปรับและควบคุมกระแสประสาทที่ส่งไปยังกล้ามเนื้อ โดยเฉพาะ basal ganglia และสมองน้อย ในสาขากายวิภาคศาสตร์ extrapyramidal system เป็นเครือข่ายประสาทชีวภาพ เป็นส่วนของระบบสั่งการซึ่งก่อการเคลื่อนไหวที่ไม่ได้อยู่ใต้อำนาจจิตใจ ระบบเรียกว่า "extrapyramidal" (นอกพิระมิด) เพื่อให้ต่างกับลำเส้นใยประสาทจากเปลือกสมองส่วนสั่งการ (motor cortex) ที่ส่งแอกซอนผ่านส่วน "พีระมิด" ของก้านสมองส่วนท้าย (medulla oblongata) วิถีประสาทพิรามิด (คือ corticospinal tract และ corticobulbar tract บางส่วน) อาจส่งเส้นประสาทไปยังเซลล์ประสาทสั่งการในไขสันหลังและในก้านสมองโดยตรง เทียบกับ extrapyramidal system ที่มีบททบาทในเการปรับและควบคุมเซลล์ประสาทสั่งการโดยอ้อม

extrapyramidal tract โดยหลักพบที่ reticular formation ของพอนส์และก้านสมองส่วนท้าย และปรับการทำงานของเซลล์ประสาทสั่งการล่างในไขสันหลังที่มีบทบาทเกี่ยวกับรีเฟล็กซ์ การเคลื่อนที่ (locomotion) การเคลื่อนไหวที่ซับซ้อน และการควบคุมท่าทางของร่างกาย (postural control) ลำเส้นใยประสาทเหล่านี้เองก็ควบคุมโดยส่วนต่าง ๆ ของระบบประสาทกลาง รวมทั้ง nigrostriatal pathway, basal ganglia, สมองน้อย, vestibular nuclei และเปลือกสมองที่รับความรู้สึกส่วนต่าง ๆ องค์ประกอบการควบคุมเหล่านี้สามารถจัดเป็นส่วนของระบบประสาทนี้ เพราะปรับการทำงานของกล้ามเนื้อโดยไม่ได้ส่งกระแสประสาทไปยังเซลล์ประสาทสั่งการโดยตรง

extrapyramidal tract รวมลำเส้นใยประสาทต่าง ๆ เหล่านี้ คือ

rubrospinal tract
pontine reticulospinal tract
medullary reticulospinal tract
lateral vestibulospinal tract
tectospinal tract

สมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทสั่งการ

การทำงานของระบบประสาทสั่งการจะต้องอาศัยสมองหลายบริเวณเพื่อควบคุมและประมวลผลให้เกิดการเคลื่อนไหว เช่น somatosensory cortex, supplementary motor area (SMA), premotor cortex, และ basal ganglia เป็นต้น

ดูเพิ่ม

เชิงอรรถ

↑ ในสาขาประสาทกายวิภาคศาสตร์ corona radiata เป็นแผ่นเนื้อขาวที่ดำเนินไปทางด้านล่าง (ventral) โดยเรียกว่า internal capsule และดำเนินไปด้านบน (dorsal) โดยเป็น centrum semiovale แผ่นที่ประกอบด้วยแอกซอนทั้งที่ส่งขึ้น (ascending) และส่งลง (descending) นี้ขนส่งกระแสประสาทระหว่างเปลือกสมองกับส่วนอื่น ๆ ในระบบประสาทโดยมาก

อ้างอิง

↑
- "motor", ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕, (แพทยศาสตร์) ๑. มอเตอร์, -ยนต์ ๒. -สั่งการ
- "motor neuron", ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕, (แพทยศาสตร์) เซลล์ประสาทสั่งการ
↑ Purves, Dale; Augustine, George J; Fitzpatrick, David; Hall, William C; Lamantia, Anthony Samuel; Mooney, Richard D; Platt, Michael L; White, Leonard E, บ.ก. (2018). Neuroscience (6th ed.). Sinauer Associates. Glossary, motor system, p. G-18. ISBN 9781605353807. motor systems A broad term used to describe all the central and peripheral structures that support motor behavior.
↑ VandenBos, Gary R, บ.ก. (2015). motor system. APA dictionary of psychology (2nd ed.). Washington, DC: American Psychological Association. p. 672. doi:10.1037/14646-000. ISBN 978-1-4338-1944-5. the complex of skeletal muscles, neural connections with muscle tissues, and structures of the central nervous system associated with motor functions. Also called neuromuscular system.
↑ Augustine, James R. (2008). "15 - The Motor System: Part 1 - Lower Motoneurons and the Pyramidal System". Human Neuroanatomy. San Diego, CA: Academic Press. 15.1. REGIONS INVOLVED IN MOTOR ACTIVITY, p. 259. ISBN 978-0-12-068251-5.
↑ Rizzolatti, G; Luppino, G (2001). "The Cortical Motor System". Neuron. 31: 889–901.{{cite journal}}: CS1 maint: uses authors parameter (ลิงก์)

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Motor systems

[6] ในสาขาประสาทกายวิภาคศาสตร์ corona radiata เป็นแผ่นเนื้อขาวที่ดำเนินไปทางด้านล่าง (ventral) โดยเรียกว่า internal capsule และดำเนินไปด้านบน (dorsal) โดยเป็น centrum semiovale แผ่นที่ประกอบด้วยแอกซอนทั้งที่ส่งขึ้น (ascending) และส่งลง (descending) นี้ขนส่งกระแสประสาทระหว่างเปลือกสมองกับส่วนอื่น ๆ ในระบบประสาทโดยมาก

[RoyalDict-1] 
"motor", ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕, (แพทยศาสตร์) ๑. มอเตอร์, -ยนต์ ๒. -สั่งการ

"motor neuron", ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕, (แพทยศาสตร์) เซลล์ประสาทสั่งการ

[3] "motor", ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕, (แพทยศาสตร์) ๑. มอเตอร์, -ยนต์ ๒. -สั่งการ

[4] "motor neuron", ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕, (แพทยศาสตร์) เซลล์ประสาทสั่งการ

[2] Purves, Dale; Augustine, George J; Fitzpatrick, David; Hall, William C; Lamantia, Anthony Samuel; Mooney, Richard D; Platt, Michael L; White, Leonard E, บ.ก. (2018). Neuroscience (6th ed.). Sinauer Associates. Glossary, motor system, p. G-18. ISBN 9781605353807. motor systems A broad term used to describe all the central and peripheral structures that support motor behavior.

[VandenBos2015-3] VandenBos, Gary R, บ.ก. (2015). motor system. APA dictionary of psychology (2nd ed.). Washington, DC: American Psychological Association. p. 672. doi:10.1037/14646-000. ISBN 978-1-4338-1944-5. the complex of skeletal muscles, neural connections with muscle tissues, and structures of the central nervous system associated with motor functions. Also called neuromuscular system.

[4] Augustine, James R. (2008). "15 - The Motor System: Part 1 - Lower Motoneurons and the Pyramidal System". Human Neuroanatomy. San Diego, CA: Academic Press. 15.1. REGIONS INVOLVED IN MOTOR ACTIVITY, p. 259. ISBN 978-0-12-068251-5.

[5] Rizzolatti, G; Luppino, G (2001). "The Cortical Motor System". Neuron. 31: 889–901.{{cite journal}}: CS1 maint: uses authors parameter (ลิงก์)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[A]

@@ บรรทัด 1: / บรรทัด 1: @@
+{{Refimprove | date = October 2009}}
-'''ระบบประสาทสั่งการ''' หรือ ระบบมอเตอร์ (motor system) เป็นระบบประสาทที่ทำหน้าที่ในการควบคุมการเคลื่อนไหวโดยรวมของร่างกาย โดยการกระตุ้นให้[[กล้ามเนื้อลาย]]หดตัว และเกิดการเคลื่อนไหวขึ้น
+<!-- บทอื่น ๆ ที่เปลี่ยนทางมายังบทความนี้:
-== ชนิดของระบบประสาทสั่งการ ==
+ระบบสั่งการ, ระบบประสาทสั่งการ
-=== [[ระบบปิรามิด]] ===
+motor system, neuromuscular system
-ควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกายภายใต้อำนาจจิตใจ
+extrapyramidal system, ระบบนอกพีระมิด, ระบบสั่งการนอกพีระมิด, ระบบประสาทสั่งการนอกพิระมิด => #extrapyramidal system
-=== [[ระบบนอกปิรามิด]] ===
+-->
-ควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกายนอกอำนาจจิตใจ
+'''ระบบสั่งการ'''<ref name=RoyalDict>
+* {{Citation | title = motor | quote = (แพทยศาสตร์) ๑. มอเตอร์, -ยนต์ ๒. -สั่งการ | work = ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕ }}
+* {{Citation | title = motor neuron | quote = (แพทยศาสตร์) เซลล์ประสาทสั่งการ | work = ศัพท์บัญญัติอังกฤษ-ไทย, ไทย-อังกฤษ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน (คอมพิวเตอร์) รุ่น ๑.๑ ฉบับ ๒๕๔๕ }}
+</ref>
+หรือ '''ระบบมอเตอร์'''
+({{lang-en |motor system}})
+เป็นคำกว้าง ๆ ที่หมายถึงทั้ง[[ระบบประสาทกลาง]]และโครงสร้างนอกระบบประสาทกลางซึ่งทำหน้าที่เกี่ยวกับการเคลื่อนไหว (motor functions)<ref>
+{{cite book | year = 2018 | title = Neuroscience | edition = 6th | editor-last1 = Purves | editor-first1 = Dale | editor-last2 = Augustine | editor-first2 = George J | editor-last3 = Fitzpatrick | editor-first3 = David | editor-last4 = Hall | editor-first4 = William C | editor-last5 = Lamantia | editor-first5 = Anthony Samuel | editor-last6 = Mooney | editor-first6 = Richard D | editor-last7 = Platt | editor-first7 = Michael L | editor-last8 = White | editor-first8 = Leonard E | publisher = Sinauer Associates | isbn = 9781605353807 | at = Glossary, motor system, p. G-18 | quote = '''motor systems''' A broad term used to describe all the central and peripheral structures that support motor behavior. }}</ref><ref name=VandenBos2015>
+{{cite book | editor-last1 = VandenBos | editor-first1 = Gary R | year = 2015 | title = motor system | edition = 2nd | work = APA dictionary of psychology | location = Washington, DC | publisher = American Psychological Association | isbn = 978-1-4338-1944-5 | pages = 672 | doi = 10.1037/14646-000 | quote = the complex of skeletal muscles, neural connections with muscle tissues, and structures of the central nervous system associated with motor functions. Also called neuromuscular system. }}</ref>
+โดยกระตุ้นให้กล้ามเนื้อหดและคลายตัวก่อการเคลื่อนไหว
+โครงสร้างนอกประสาทกลางอาจรวม[[กล้ามเนื้อโครงร่าง]]และ[[เส้นใยประสาทนำเข้า]]ที่ส่งไปยัง[[กล้ามเนื้อ]]
+โครงสร้างในระบบประสาทกลางรวมทั้ง[[เปลือกสมอง]], [[ก้านสมอง]], [[ไขสันหลัง]], ระบบประสาทพีระมิด ([[ลำเส้นใยประสาทพีระมิด]]) รวมทั้ง[[เซลล์ประสาทสั่งการบน]] ({{abbr |UMN| upper motor neurons }}), [[extrapyramidal system]], [[สมองน้อย]] และ[[เซลล์ประสาทสั่งการล่าง]] ({{abbr |LMN| lower motor neuron }}) ในก้านสมองและไขสันหลัง<ref>{{cite book | last = Augustine | first = James R. | title = Human Neuroanatomy | chapter = 15 - The Motor System: Part 1 - Lower Motoneurons and the Pyramidal System | year = 2008 | publisher = Academic Press | location = San Diego, CA | isbn = 978-0-12-068251-5 | at = 15.1. REGIONS INVOLVED IN MOTOR ACTIVITY, p. 259}}</ref>
+== ลำเส้นใยประสาทพีระมิด ==
+ลำเส้นใยประสาทพีระมิด (pyramidal tract, pyramidal motor system) เริ่มจากศูนย์สั่งการใน[[เปลือกสมอง]]<ref>{{cite journal | authors = Rizzolatti, G; Luppino, G | year = 2001 | url = http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0896627301004238 | title = The Cortical Motor System. | journal = Neuron | volume = 31 | pages = 889-901 }} </ref>
+ลำเส้นใยประสาทนี้มีทั้งเซลล์ประสาทสั่งการบน (UMN) และล่าง (LMN)
+กระแสประสาทเริ่มมาจาก[[เซลล์พิระมิด]]ขนาดใหญ่คือ[[เซลล์เบ็ตซ์]]ภายใน[[เปลือกสมองสั่งการ]] (motor cortex)
+ซึ่งก็คือส่วน [[precentral gyrus]] ของ[[เปลือกสมอง]]
+เซลล์เหล่านี้จึงเป็นเซลล์ประสาทสั่งการบนของลำเส้นใยประสาทนี้
+แอกซอนของเซลล์จะวิ่งผ่านใต้เปลือกสมองไปยัง corona radiata<!--*** เริ่มเชิงอรรถ ***-->{{Efn-ua |
+ในสาขา[[ประสาทกายวิภาคศาสตร์]] '''corona radiata''' เป็นแผ่น[[เนื้อขาว]]ที่ดำเนินไปทางด้านล่าง (ventral) โดยเรียกว่า internal capsule และดำเนินไปด้านบน (dorsal) โดยเป็น centrum semiovale
+แผ่นที่ประกอบด้วย[[แอกซอน]]ทั้งที่ส่งขึ้น (ascending) และส่งลง (descending) นี้ขนส่งกระแสประสาทระหว่างเปลือกสมองกับส่วนอื่น ๆ ในระบบประสาทโดยมาก
+}}<!--*** จบเชิงอรรถ ***-->
+แล้วไปยัง internal capsule ผ่านสาขาด้านหลัง (posterior) ของ internal capsule ไปยัง[[สมองส่วนกลาง]]และก้านสมองส่วนท้าย (medulla oblongata)
+ในส่วนล่างของก้านสมองส่วนท้าย เส้นใยประสาทเหล่านี้ 80-85% จะข้ามไขว้ทแยง (decussate) ไปยังอีกซีกหนึ่งของร่างกาย แล้วลงไปตาม[[เนื้อขาว]]ของ lateral funiculus ในไขสันหลัง
+ที่เหลือ 15-20% ลงไปตามเนื้อขาวซีกร่างกายเดียวกัน
+แต่ที่ส่งไปยังปลายแขนปลายขา 100% จะข้ามไปยังซีกตรงข้าม
+เส้นใยประสาทจะไปยุติที่[[เนื้อเทา]]ในส่วน anterior horn ของไขสันหลังในระดับต่าง ๆ
+เป็นส่วนที่มี[[เซลล์ประสาทสั่งการล่าง]] (LMN)
+ส่วนเส้นประสาทสั่งการรอบนอกจะส่งกระแสประสาทจาก anterior horn ไปยังกล้ามเนื้อส่วนต่าง ๆ
+== Extrapyramidal system ==
+extrapyramidal motor system ประกอบด้วยระบบที่ปรับและควบคุมกระแสประสาทที่ส่งไปยังกล้ามเนื้อ โดยเฉพาะ [[basal ganglia]] และ[[สมองน้อย]]
+ในสาขา[[กายวิภาคศาสตร์]] extrapyramidal system เป็นเครือข่ายประสาทชีวภาพ เป็นส่วนของระบบสั่งการซึ่งก่อการเคลื่อนไหวที่ไม่ได้อยู่ใต้อำนาจจิตใจ
+ระบบเรียกว่า "extrapyramidal" (นอกพิระมิด) เพื่อให้ต่างกับลำเส้นใยประสาทจาก[[เปลือกสมองส่วนสั่งการ]] (motor cortex) ที่ส่งแอกซอนผ่านส่วน "พีระมิด" ของก้านสมองส่วนท้าย (medulla oblongata)
+วิถีประสาทพิรามิด (คือ corticospinal tract และ corticobulbar tract บางส่วน) อาจส่งเส้นประสาทไปยังเซลล์ประสาทสั่งการในไขสันหลังและในก้านสมองโดยตรง เทียบกับ extrapyramidal system ที่มีบททบาทในเการปรับและควบคุมเซลล์ประสาทสั่งการโดยอ้อม
+extrapyramidal tract โดยหลักพบที่ reticular formation ของ[[พอนส์]]และก้านสมองส่วนท้าย และปรับการทำงานของ[[เซลล์ประสาทสั่งการล่าง]]ในไขสันหลังที่มีบทบาทเกี่ยวกับ[[รีเฟล็กซ์]] การเคลื่อนที่ (locomotion) การเคลื่อนไหวที่ซับซ้อน และการควบคุมท่าทางของร่างกาย (postural control)
+ลำเส้นใยประสาทเหล่านี้เองก็ควบคุมโดยส่วนต่าง ๆ ของระบบประสาทกลาง รวมทั้ง nigrostriatal pathway, [[basal ganglia]], [[สมองน้อย]], [[vestibular nuclei]] และเปลือกสมองที่รับความรู้สึกส่วนต่าง ๆ
+องค์ประกอบการควบคุมเหล่านี้สามารถจัดเป็นส่วนของระบบประสาทนี้ เพราะปรับการทำงานของกล้ามเนื้อโดยไม่ได้ส่งกระแสประสาทไปยังเซลล์ประสาทสั่งการโดยตรง
+extrapyramidal tract รวมลำเส้นใยประสาทต่าง ๆ เหล่านี้ คือ
+* rubrospinal tract
+* pontine reticulospinal tract
+* medullary reticulospinal tract
+* lateral vestibulospinal tract
+* tectospinal tract
 == สมองส่วนที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทสั่งการ ==
 การทำงานของระบบประสาทสั่งการจะต้องอาศัยสมองหลายบริเวณเพื่อควบคุมและประมวลผลให้เกิดการเคลื่อนไหว เช่น somatosensory cortex, supplementary motor area (SMA), premotor cortex, และ basal ganglia เป็นต้น
+== ดูเพิ่ม ==
+* [[Motor skill]]
+* [[Motor control]]
+* [[Motor disorder]]
+== เชิงอรรถ ==
+{{notelist | group = upper-alpha |30em}}
+== อ้างอิง ==
+{{รายการอ้างอิง |30em}}
+== แหล่งข้อมูลอื่น ==
+*{{Commonscat-inline |Motor systems}}
+[[หมวดหมู่:ระบบสั่งการ| ]]
 [[หมวดหมู่:กายวิภาคศาสตร์]]
+[[หมวดหมู่:Motor control]]
+[[en:motor system]]