ปรางค์ฤๅษี (อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ)
 ปรางค์ประธาน | |
 พิกัดของปรางฤๅษี | |
| ที่ตั้ง | ตำบลนาสนุ่น, อำเภอศรีเทพ, จังหวัดเพชรบูรณ์, ไทย |
|---|---|
| ประเภท | โบราณสถาน |
| ส่วนหนึ่งของ | อุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ |
| ความเป็นมา | |
| วัสดุ | ศิลาแลง และอิฐ |
| สร้าง | พุทธศตวรรษที่ 16 |
| สมัย | ทวารวดี |
| วัฒนธรรม | ขอม |
การขึ้นทะเบียนโดยกรมศิลปากร | |
| ขึ้นทะเบียน | 26 มีนาคม พ.ศ. 2506 |
| เลขทะเบียน | 0006882 |
ปรางค์ฤๅษี เป็นโบราณสถานขอมในอุทยานประวัติศาสตร์ศรีเทพ ห่างจากเมืองศรีเทพ 3 กิโลเมตร
ลักษณะทางกายภาพเป็นปราสาทก่อด้วยอิฐไม่สอปูนตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงขนาดไม่สูงนักสถาปัตยกรรมแบบขอม หันหน้าไปทางทิศตะวันออก และมีอาคารขนาดเล็กในบริเวณเดียวกัน ล้อมรอบด้วยแนวกำแพงก่อด้วยศิลาแลง
จากการสำรวจ ปรางค์ฤๅษีเป็นเทวาลัยในศาสนาฮินดู ลัทธิไศวนิกาย สร้างขึ้นในพุทธศตวรรษที่ 16 พบโบราณวัตถุเนื่องในศาสนาฮินดู ได้แก่ ศิวลึงค์ ฐานประติมากรรม และชิ้นส่วนโคนนทิ
โบราณสถาน[แก้]
ลักษณะของปราสาทคาดการณ์ว่าร่วมสมัยปรางค์ศรีเทพ ปราสาทศิลปะขอมทั่วไปมักวางทิศตะวันตก จากการวางปราสาททางตะวันออกของปรางค์ฤๅษี จึงเชื่อว่า เป็นปราสาทที่เก่าที่สุดในเมืองศรีเทพ
ปราสาทหมายเลข 1 เป็นปราสาทแบบขอม ก่อด้วยอิฐไม่สอปูนบนฐานศิลาแลง ซึ่งรูปแบบไม่คล้ายคลึงกับปรางค์ศรีเทพ ฐานมีแผนผังเป็นสี่เหลี่ยมจัตุรัส ด้านละ 7.5 เมตร ปรางค์มีแผนมังสี่เหลี่ยมจัตุรัสย่อมุมไม้ยี่สิบด้านละ 4.6 เมตร ยอดปรางค์ทำมาจากหินทรายสีเทาทรงกลม ค้นพบทางตะวันตกเฉียงเหนือของโบราณสถาน
กรอบประตูมีหน้าบันลักษณะวงโค้งสูง พบมากในศิลปะขอมแบบสมโบร์ไพร์กุก เสาแปดเหลี่ยมประดับกรอบประตูแปดเหลี่ยมพบครั้งแรกในศิลปะขอมแบบกุเลน หน้าปรางค์ประธานพบอาคารก่อด้วยศิลาแลงคาดว่าเป็นโคปุระและบรรณาลัย พบโบราณวัตถุเนื่องในศาสนาฮินดู ได้แก่ ศิวลึงค์ ฐานประติมากรรม และชิ้นส่วนโคนนทิ
ปราสาทหมายเลข 2 เป็นปราสาททางใต้ของปรางค์ประธาน ก่อกำแพงแก้วล้อมแยกปรางค์ประธานแบบขอม ฐานมีแผนผังสี่เหลี่ยมจัตุรัสด้านละ 5.2 เมตร ทางใต้พบลวดบัวเชิงฐานปรางค์ ปรางค์มีแผนผังสี่เหลี่ยมจัตุรัสด้านละ 4 เมตร ก่อด้วยอิฐพังทลายเหลือฐานปราสาท พบโบราณวัตถุ ได้แก่ จารึก 72 อักษรขอม อายุพุทธศตวรรษที่ 16
อ้างอิง[แก้]
- อุทยา่นประวัติศาสตร์ศรีเทพ. เมืองศรีเทพ. "ศรีเทพ เมืองศุนย์กลางความเจริญแห่งลุ่มแม่น้ำป่าสัก". มปป.