คำอุปสรรคเอสไอ
คำอุปสรรคเอสไอระบบหน่วยวัดระหว่างประเทศ (SI) ได้กำหนดชุดคำอุปสรรค ซึ่งรู้จักกันว่า คำอุปสรรคเอสไอ หรือ คำอุปสรรคเมตริก คำอุปสรรคเอสไอเป็นคำนำหน้าหน่วยวัดพื้นฐานเพื่อแสดงการคูณหรือเศษส่วนเลขฐานสิบของหน่วยนั้น คำอุปสรรคแต่ละคำนั้นจะมีสัญลักษณ์เฉพาะตัวซึ่งเขียนหน้าสัญลักษณ์ของหน่วยพื้นฐานได้เช่นกัน คำอุปสรรคเอสไอได้รับการวางมาตรฐานโดยสำนักงานชั่งตวงวัดระหว่างประเทศในมติระหว่าง ค.ศ. 1960 ถึง 1991[1] การใช้คำเหล่านี้ไม่ได้จำกัดอยู่เพียงแต่หน่วยเอสไอและคำอุปสรรคหลายคำพบมีใช้ตั้งแต่ระบบเมตริกเพิ่งถือกำเนิดขึ้นใน ค.ศ. 1790
รายการคำอุปสรรค
[แก้]ปัจจุบัน ในหน่วย SI กำหนดคำอุปสรรคไว้ 24 ตัว ดังนี้
| คำอุปสรรค | สัญลักษณ์ | ตัวคูณ | แฟคเตอร์ |
|---|---|---|---|
| เควตตะ- (quetta-) | Q- | 1030 | 1,000,000,000,000,000,000,000,000,000,000 |
| รอนนะ- (ronna-) | R- | 1027 | 1,000,000,000,000,000,000,000,000,000 |
| ยอตตะ- (yotta-) | Y- | 1024 | 1,000,000,000,000,000,000,000,000 |
| เซตตะ- (zetta-) | Z- | 1021 | 1,000,000,000,000,000,000,000 |
| เอกซะ- (exa-) | E- | 1018 | 1,000,000,000,000,000,000 |
| เพตะ- (peta-) | P- | 1015 | 1,000,000,000,000,000 |
| เทระ- (tera-) | T- | 1012 | 1,000,000,000,000 |
| กิกะ-/จิกะ- (giga-) | G- | 109 | 1,000,000,000 |
| เมกะ- (mega-) | M- | 106 | 1,000,000 |
| กิโล- (kilo-) | k- | 103 | 1,000 |
| เฮกโต- (hecto-) | h- | 102 | 100 |
| เดคา- (deca-) | da- | 101 | 10 |
| เดซิ- (deci-) | d- | 10-1 | 0.1 |
| เซนติ- (centi-) | c- | 10-2 | 0.01 |
| มิลลิ- (milli-) | m- | 10-3 | 0.001 |
| ไมโคร- (micro-) | μ- | 10-6 | 0.000 001 |
| นาโน- (nano-) | n- | 10-9 | 0.000 000 001 |
| พิโค- (pico-) | p- | 10-12 | 0.000 000 000 001 |
| เฟมโต- (femto-) | f- | 10-15 | 0.000 000 000 000 001 |
| อัตโต- (atto-) | a- | 10-18 | 0.000 000 000 000 000 001 |
| เซปโต- (zepto-) | z- | 10-21 | 0.000 000 000 000 000 000 001 |
| ยอกโต- (yocto-) | y- | 10-24 | 0.000 000 000 000 000 000 000 001 |
| รอนโต- (ronto-) | r- | 10-27 | 0.000 000 000 000 000 000 000 000 001 |
| เควกโต- (quecto-) | q- | 10-30 | 0.000 000 000 000 000 000 000 000 000 001 |
การใช้งานทั่วไป
[แก้]การใช้งานทั่วไป คือ เมื่อเห็นคำอุปสรรค แล้วต้องการแปลงกลับเป็นตัวเลขของหน่วยเดิม ให้คูณด้วยค่าแฟกเตอร์ที่กำหนดไว้ เช่น 5 กิโลเมตร = 5 X 1,000 (แฟกเตอร์ของกิโล) = 5,000 เมตร
คำอุปสรรคเอสไอใช้เพื่อลดจำนวนเลขศูนย์ที่แสดงในจำนวนที่เป็นตัวเลข ยกตัวอย่างเช่น กระแสไฟฟ้า 0.000 000 004 แอมแปร์ หรือสี่ในพันล้านของแอมแปร์ จะเขียนแทนด้วยคำอุปสรรคที่เหมาะสม ในกรณีนี้คือ นาโน- (nano-) เป็น 4 นาโนแอมแปร์ (1nA) ซึ่งเมื่อคูณ 4 กับแฟกเตอร์ของนาโนเข้าไป ก็จะได้ค่าเดิมออกมา
ในการคำนวณ คำอุปสรรค จะสามารถบวกหรือลบกันได้ แต่ไม่สามารถคูณหรือหารกันได้ เช่น โดยปกติแล้ว กำลัง(วัตต์)=กระแส(แอมแปร์)*แรงดันไฟฟ้า(โวลต์) แต่ 5 มิลลิแอมแปร์ คูณ 2 มิลลิโวลต์ ไม่เท่ากับ 10 มิลลิวัตต์ เพราะการคูณ จำเป็นต้องแยกตัวคูณของคำอุปสรรคออก และร่วมคูณเข้าด้วยกันก่อน คือต้องเป็น 5x10-3 X 2x10-3 = 10x10-3-3 (คูณเลขธรรมดาแยกกับคูณตัวคูณคำอุปสรรค การคูณคำอุปสรรคจะจับเลขยกกำลังรวมกัน ในที่นี้ -3 รวมกับ -3 ได้ -6) = 10x10-6 = 10 ไมโครวัตต์