แนวโน้มสู่ส่วนกลาง

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ค่าเฉลี่ย (แก้ความกำกวม)

ในทางสถิติศาสตร์ แนวโน้มสู่ส่วนกลาง (อังกฤษ: central tendency) หรือ การวัดแนวโน้มสู่ส่วนกลาง (อังกฤษ: measure of central tendency) เป็นค่ากลางหรือค่าทั่วไปสำหรับการแจกแจงความน่าจะเป็น อาจจะเรียกได้ว่าเป็นจุดศูนย์กลาง หรือ ตำแหน่งของการกระจาย โดยทั่ว ๆ ไป การวัดแนวโน้มสู่ส่วนกลางมักจะถูกเรียกว่า ค่าเฉลี่ย คำว่าแนวโน้มสู่ส่วนกลางถูกใช้ครั้งแแรกในคริสตทศวรรศที่ 1920

วิธีการวัดแนวโน้มสู่ส่วนกลางที่ใช้กันบ่อย ๆ มี มัชฌิมเลขคณิต (arithmetic mean) มัธยฐาน (median) และ ฐานนิยม (mode) แนวโน้มสู่ส่วนกลางสามารถคำนวณเพื่อหาค่าของเซ็ตจำกัด หรือเพื่อใช้ในการกระจายทางทฤษฎี ได้แก่ การแจกแจงปรกติ บางครั้งผู้เขียนจะใช้แนวโน้มสู่ส่วนกลางให้หมายถึง "แนวโน้มของข้อมูลเชิงปริมาณที่จะรวมอยู่รอบค่ากลางบางค่า"

แนวโน้มสู่ส่วนกลางของการกระจายมักจะตรงข้ามกับกับการกระจายตัว (dispersion) หรือความแปรปรวน (variability) การกระจายตัวและแนวโน้มสู่ส่วนกลางมักเป็นคุณสมบัติลักษณะของการกระจาย การวิเคราะห์อาจตัดสินว่าข้อมูลมีแนวโน้มสู่ส่วนกลางมากหรือน้อยตามการกระจายตัว

การวัด

การวัดต่อไปนี้อาจนำไปใช้กับข้อมูลที่เป็นหนึ่งมิติ ขึ้นอยู่กับสถานการณ์อาจเหมาะสมที่จะแปลงข้อมูลก่อนที่จะคำนวณแนวโน้มสู่ส่วนกลาง ตัวอย่างเช่น การกำลังสองหรือการลอการิทึม การเปลี่ยนแปลงจะเหมาะสมหรือไม่และควรเป็นแบบใด ขึ้นอยู่กับข้อมูลที่กำลังวิเคราะห์เป็นอย่างมาก

มัชฌิมเลขคณิต (arithmetic mean) หรือแค่ มัชฌิม (mean)

ผลรวมของข้อมูลทั้งหมดหารด้วยจำนวนของข้อมูลในชุดข้อมูล

มัธยฐาน (median)

ค่ากลางที่แยกครึ่งบนละครึ่งล่างของชุดข้อมูลออกจากกัน มัธยฐานและฐานนิยมเป็นค่าเพียงสองค่าในการวัดแนวโน้มสู่ส่วนกลางที่สามารถใช้ได้กับข้อมูลเรียงอันดับ (ordinal data) และเมื่อคำนวณหามัธยฐานจะต้องเรียงข้อมูลจากน้อยไปมากหรือมากไปน้อย

ฐานนิยม (mode)

เป็นค่าของข้อมูลที่ซ้ำกันมากที่สุด นี่เป็นค่าโน้มสู่ส่วนกลางเพียงค่าเดียวที่สามารถใช้ได้กับข้อมูลนามบัญญัติ (nominal data) ซึ่งมีการจัดเรียงเชิงคุณภาพ

มัชฌิมเรขาคณิต (geometric mean)

เป็น รากที่ n ของผลคูณของข้อมูล เมื่อข้อมูลมี n ตัว การวัดนี้ใช้ได้เฉพาะกับข้อมูลที่วัดได้ค่าบวกจริง ๆ

มัชฌิมฮาร์มอนิก (harmonic mean)

เป็นส่วนกลับของมัชฌิมเลขคณิตของส่วนกลับของข้อมูล การวัดนี้ใช้ได้เฉพาะกับข้อมูลที่เป็นได้เฉพาะค่าบวก

มัชฌิมเลขคณิตถ่วงน้ำหนัก (weighted arithmetic mean)

มัชฌิมเลขคณิตที่รวมการถ่วงน้ำหนักกับองค์ประกอบข้อมูลบางอย่าง

มัชฌิมตัดทอน (Truncated mean or trimmed mean)

มัชฌิมเลขคณิตที่นำข้อมูลช่วงกลางมาคิด ตัดข้อมูลสูงที่สุดและต่ำที่สุดออก

มัชฌิมระหว่างควอไทล์ (interquartile mean)

มัชฌิมตัดทอนที่ใข้ข้อมูลในพิสัยระหว่างควอไทล์

ค่ากึ่งกลางพิสัย (midrange)

มัชฌิมเลขคณิตของค่ามากที่สุดและน้อยที่สุดในชุดข้อมูล

มิดฮินจ์ (midhinge)

มัชฌิมเลขคณิตของค่าควอไทล์ที่ 1 และ 3

ไตรมัชฌิม (trimean)

มัชฌิมเลขคณิตถ่วงน้ำหนักของมัธยฐาน และ สองควอไทล์

มัชฉิมวินเซอร์ไรซ์ (winsorized mean)

มัชฌิมเลขคณิตที่ค่าผิดปกติถูกแทนที่โดยค่าที่ใกล้กับมัธยฐาน

มัชฌิมกำลังสอง (quadratic mean or root mean square)

มีประโยชน์ในทางวิศวกรรมแต่ไม่ค่อยในทางสถิติศาสตร์ เพราะว่ามันไม่ใช่ตัวบ่งบอกจุดกึ่งกลางการกระจายข้อมูลที่ดี เมื่อการกระจายของข้อมูลมีค่าติดลบ

ความสัมพันธ์ระหว่าง มัชฌิม มัธยฐาน กับฐานนิยม

สำหรับข้อมูลที่มีฐานนิยมเพียงค่าเดียว จะได้ความสัมพันธ์ด้านล่าง

${\frac {|\theta -\mu |}{\sigma }}\leq {\sqrt {3}},$

${\frac {|\nu -\mu |}{\sigma }}\leq {\sqrt {0.6}},$

${\frac {|\theta -\nu |}{\sigma }}\leq {\sqrt {3}},$

เมื่อ μ คือมัชฌิมเลขคณิต ν คือมัธยฐาน θ คือฐานนิยม และ σ คือส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน

ดูเพิ่ม

• โมเมนต์จากศูนย์กลาง
• ค่าคาดหมาย
• พารามิเตอร์บ่งตำแหน่ง