พระพุทธอุทาน
| ส่วนหนึ่งของชุดบทความ |
| ศาสนาพุทธ |
|---|
 |
พระพุทธอุทาน หรือ พุทธอุทาน คือคำอุทานของพระพุทธเจ้า ที่เปล่งออกจากพระโอษฐ์ด้วยความปีติโสมนัสด้วยมหากิริยาจิต (จิตที่ไม่ประกอบด้วยกิเลส ทั้งกุศลและอกุศล) พระพุทธเจ้าทรงเปล่งพระพุทธอุทานหลายครั้งตลอดพระชนมชีพของพระองค์ ซึ่งบางครั้งเป็นบทประพันธ์คาถา บางครั้งเป็นคำตรัสร้อยแก้วแบบธรรมดา[1] ซึ่งคาถาอุทานที่พระองค์ตรัสไว้มีจำนวนมากต่างกรรมต่างวาระกัน ทำให้การปฐมสังคายนาพระธรรมวินัยของพระพุทธเจ้าหลังพุทธปรินิพพาน ต้องมีการแยกหมวดหมู่สำหรับรวบรวมพระพุทธพจน์ที่เป็นพระพุทธอุทานไว้โดยเฉพาะ
ตัวอย่างพระพุทธอุทาน[แก้]
ตัวอย่างพระพุทธอุทาน "ปฐมพุทธอุทาน" เป็นพระพุทธอุทานที่ทรงเปล่งออกเป็นคำประพันธ์ ที่โคนต้นโพธิ์เป็นที่ตรัสรู้ หลังการตรัสรู้ได้ 7 วัน
- "ยทา หเว ปาตุภวนฺติ ธมฺมา
- อาตาปิโน ฌายโต พฺราหฺมณสฺส
- อถสฺส กงฺขา วปยนฺติ สพฺพา
- ยโต ปชานาติ สเหตุธมฺมํ"
- (แปลว่า: "ในกาลใดแล ธรรมทั้งหลายมาปรากฏแก่พราหมณ์ผู้มีเพียร
- เพ่งอยู่ ในกาลนั้น ความสงสัยทั้งปวงของพราหมณ์นั้น
- ย่อมสิ้นไปเพราะมารู้แจ้งธรรมพร้อมด้วยเหตุ ฯ")[2]
หมายความว่า บุคคลจะหลุดพ้นความสงสัยทั้งปวงได้ เพราะรู้ที่มาของสาเหตุของปัญหา (ทุกข์ สมุทัย) หรือ บุคคลจะหลุดพ้นได้เพราะมองทุกสิ่งโดยความเป็นจริง คือเพ่งพินิจอารมณ์ภายในจิตใจด้วยความเป็นจริง ซึ่งจะทำให้ผู้เพ่งพินิจเข้าใจได้เองโดยธรรมชาติของจิตว่าความคิดทั้งปวงตกอยู่ในสามัญญลักษณะ คือมีการแปรเปลี่ยนไปตลอด เมื่อรู้ได้เช่นนี้แล้ว ผู้เพ่งพินิจจะได้เข้าใจและไม่ยึดติดกับจิตใจอันหวั่นไหวต่อกิเลส และสามารถหลุดพ้นจากความต้องการอันเป็นสาเหตุแห่งทุกข์ทั้งปวงได้[3]
อ้างอิง[แก้]
- ↑ อรรถกถา ขุททกนิกาย อุทาน โพธิวรรคที่ ๑ โพธิสูตรที่ ๑ ปรมัตถทีปนี อุทานวรรณนา
- ↑ พระไตรปิฎก เล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎก เล่มที่ ๑๗ ขุททกนิกาย อุทาน
- ↑ พุทธทาส. ธรรมโฆษณ์ของพุทธทาส-อริยสัจจากพระโอษฐ์. กรุงเทพฯ : ธรรมทานมูลนิธิ, 2529. พิมพ์ครั้งที่ 11.