การผูกลาย

การผูกลาย หรือ การต่อลาย คือการออกแบบ หรือการประดิษฐ์ หรือการเขียนลายไทยในงานศิลปะไทย

เอกลักษณ์ของลายไทย

• เส้นลายในลายไทยจะมีความอ่อนโยน
• มีการแบ่งระยะที่เหมาะสม มีจังหวะที่ดี
• การใช้ลวดลายอ่อนช้อย มีการใช้ลูกเล่นพลิกแพลงต่อเนื่องได้ไม่สิ้นสุด
• ลวดลายเป็นหมวดหมู่เดียวกัน

หลักในการผูกลายไทย โดยสังเขป

• จุดออกลาย
  • การออกลาย คือการเริ่มต้นเขียนลาย จะต้องมีที่ออกลาย เช่นมีกาบของลาย ตัวกระจัง ประจำยาม นกคาบ พุ่มทรงข้าวบิณฑ์ รูปทรงกลม เป็นต้น
  • มีที่ห้ามลาย เช่นตัวกระจัง ประจำยาม ฯลฯ
  • มีที่แยกลาย เช่นกาบคู่ นกคาบ ใบเทศ ฯลฯ

• ทรงตัวกนกและทรงกาบ
  • จะต้องมีการแบ่งตัวให้ครบถ้วน มีสัดส่วนที่สวยงาม
  • ใช้เครื่องประกอบลายให้ถูกต้องครบถ้วน

• การแบ่งระยะ
  • การแบ่งระยะของตัวลายจะต้องได้จังหวะ มีระยะที่พอเหมาะสวยงาม

• เถาของลาย
  • การขดของลายอ่อนช้อยสวยงามได้จังหวะ โค้งได้วง ไม่หัก

• น้ำหนักเส้นแบ่ง
  • เมื่อมีลายกระหนกซ้อนกันหลายตัว ต้องมีการทิ้งน้ำหนักเส้นให้แตกต่างกันชัดเจน สวยงาม

• ช่องไฟพื้น
  • มีการจัดช่องไฟของลายให้ได้จังหวะที่เหมาะสม

• ลูกเล่น
  • มีการประดิษฐ์พลิกแพลงลวดลายให้สวยงาม มีชีวิตชีวา ดูแล้วเพลิดเพลิน

หนังสืออ่านเพิ่ม

• โพธิ์ ใจอ่อนน้อม คู่มือลายไทย โรงพิมพ์ธนาคารออมสิน พ.ศ. 2522.
• พระเทวาภินิมมิต สมุดตำราลายไทย โรงพิมพ์คุรุสภา พ.ศ. 2530. ISBN 974-0038-44-1
• สันติ เล็กสุขุม กระหนกในดินแดนไทย สำนักพิมพ์มติชน พ.ศ. 2539. ISBN 974-7120-30-5

แหล่งข้อมูลอื่น

• พุทธศิลปะสถาปัตยกรรม ภาคต้น โดย พระพรหมพิจิตร
• จิตรธานี