ปริศนา

สำหรับความหมายอื่น ดูที่ ปริศนา (แก้ความกำกวม)

ปริศนา (puzzle) คือปัญหาสำหรับท้าทายความเฉลียวฉลาด (ingenuity) ของมนุษย์ ปริศนามักจะถูกออกแบบมาเพื่อความบันเทิง แต่บางครั้งก็กลายเป็นปัญหาทางตรรกศาสตร์หรือคณิตศาสตร์อย่างจริงจัง สำหรับกรณีหลัง ผลสำเร็จของปริศนาอาจมีความสำคัญในการพิสูจน์และการวิจัยทางด้านคณิตศาสตร์

การหาผลสำเร็จของปริศนาบางอย่างอาจต้องใช้แบบแผน (pattern) และขั้นตอนที่เฉพาะเจาะจง บุคคลที่มีความสามารถในการเรียนรู้ได้เร็ว อาจสามารถไขปัญหาได้ดีกว่าบุคคลอื่น ปริศนาซึ่งมีพื้นฐานอยู่บนการเสาะหาและการค้นพบแนวทางในการแก้ปัญหา อาจแก้ได้รวดเร็วกว่าด้วยทักษะการอนุมานที่ดี

ที่มาของคำ

ในพจนานุกรมภาษาอังกฤษ ฉบับออกซฟอร์ด ค.ศ. 1989 ได้ระบุไว้ว่า คำว่าปริศนาในภาษาอังกฤษ "puzzle" เริ่มมีใช้ตั้งแต่ปลายคริสต์ศตวรรษที่ 16 หมายถึงทำให้ยุ่งยากหรือทำให้ซับซ้อน ซึ่งอ้างอิงจากหนังสือ The Voyage of Robert Dudley...to the West Indies, 1594-95, narrated by Capt. Wyatt, by himself, and by Abram Kendall, master. (ตีพิมพ์ประมาณ ค.ศ. 1595) ในการวิจัยระบุว่าคำนี้เคยเป็นคำกริยามาก่อน แล้วจึงถ่ายทอดมาเป็นคำนามจนถึงปัจจุบัน

ส่วนคำว่า "ปริศนา" ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถานได้ให้ความหมายว่า สิ่งหรือถ้อยคำที่ผูกขึ้นเป็นเงื่อนงำเพื่อให้แก้ให้ทาย และมีที่มาจากคำในภาษาสันสกฤต "प्रश्न" ปฺรศฺน

ประเภทของปริศนา

ปริศนานั้นมีจำนวนมากมายจนสามารถแบ่งให้เป็นหมวดหมู่ได้ ตัวอย่างเช่น เขาวงกตก็นับเป็นปริศนาการเดินทางชนิดหนึ่ง เป็นต้น

ปริศนาการเดินทาง (tour puzzles) ปริศนาการสร้าง (construction puzzles) ปริศนาแท่งไม้ (stick puzzles) tiling puzzles ปริศนาการขนส่ง (transport puzzles) disentanglement puzzles ปริศนาการเลื่อน (sliding puzzles)

ปริศนาตรรกะ (logic puzzles) ปริศนาคำ (word puzzles) ปริศนาภาพ (picture puzzles) ปริศนาจิ๊กซอว์ (jigsaw puzzles) lock puzzles ปริศนาการพับ (folding puzzles) ปริศนากล (mechanical puzzles)

ตัวอย่างปริศนาที่เป็นที่รู้จัก

ลูกบาศก์ของรูบิค

ไฟล์:ComParrot Spot the difference.gif

เกมจับผิดในหนังสือพิมพ์

• คำสลับอักษร (Anagram)
• Connect the dots
• ปริศนาอักษรไขว้ (Crossword)
• ปริศนาควีนแปดตัว (Eight queens puzzle)
• n-puzzle (a.k.a. Fifteen puzzle)
• Impossible Puzzle
• ปริศนาจิ๊กซอว์ (Jigsaw puzzle)
• Knight's Tour
• ปริศนาจัตุรัสล่องหน (Missing square puzzle)
• Nonograms (a.k.a. Gridders, Paint by numbers, etc.)
• Peg solitaire
• Puzz-3D

• ลูกบาศก์ของรูบิค (Rubik's Cube)
• Sangaku
• สะพานทั้งเจ็ดแห่งเมืองโคนิกส์เบิร์ก (Seven Bridges of Königsberg)
• Slitherlink
• ซูโดะกุ (Sudoku)
• โซโคะบัง (Sokoban)
• ลูกบาศก์โซมา (Soma cube)
• เกมจับผิด (Spot the difference)
• แทงแกรม (Tangram)
• Three cottage problem
• Three cups problem
• หอคอยแห่งฮานอย (Tower of Hanoi)
• Whodunit

อ้างอิง

• Creative Puzzles of the World, 1980, Plenary Publications International
• Denkspiele Der Welt, München 1977,1981, Heinrich Hugendubel Verlag

ดูเพิ่ม

• รายชื่อปริศนา
• รายชื่อวิดีโอเกมและเกมคอมพิวเตอร์ประเภทปริศนา
• ปฏิทรรศน์ (paradox)
• เกม

แหล่งข้อมูลอื่น

• The puzzle archive of the rec.puzzles newsgroup
• Puzzles ที่เว็บไซต์ Curlie