นางกุสาวดี

พระนางกุสาวดี เป็นอิสตรีที่มีความสำคัญต่อประวัติศาสตร์ไทยอีกพระองค์ โดยมีส่วนเกี่ยวข้องใกล้ชิดกับพระมหากษัตริย์ไทยในสมัยอยุธยาถึง 3 พระองค์ คือ สมเด็จพระนารายณ์มหาราช สมเด็จพระเพทราชา และ สมเด็จพระสรรเพชญที่ 7 (สมเด็จพระสุริเยนทราธิบดี )หรือ หรือพระนามที่เป็นที่รู้จักกันดีว่า สมเด็จพระเจ้าเสือ จะกล่าวไปแล้ว พระนางกุสาวดี นั้นมีความเกี่ยวพันกับพระมหากษัตริย์ในราชวงศ์ "พลูหลวง" ของกรุงศรีอยุธยาทั้ง 7 พระองค์ รวมทั้งสมเด็จพระนารายมหาราชแห่งราชวงศ์ปราสาททองแล้ว รวมทั้งหมดเป็น 8 พระองค์

พระประวัติ

ตามประวัติเท่าที่สืบค้นได้ในพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา และอาณาจักรล้านนา กล่าวว่า พระนางกุสาวดีหรือมักนิยมเรียกว่า เจ้านางกุสาวดี นั้น เดิมชื่อ เจ้านางกุลธิดา เป็นพระธิดาในพญาแสนหลวง ซึ่งเป็นเจ้าผู้ครองนครเชียงใหม่ ในสมัยพ.ศ. 2193 (ขณะนั้นเป็นเมืองขึ้นแก่พม่า) ครองเมืองได้ 13 ปี ใน พ.ศ. 2205 ก็เสียเมืองให้แก่เจ้าพระยาโกษาธิบดี(เหล็ก)ซึ่งเป็นแม่ทัพในรัชสมัยของพระนารายณ์มหาราช...ในครั้งนั้น เจ้านางกุลธิดาได้ถูกนำตัวมาถวายเป็นบาทบาจาริกาแก่สมเด็จพระนารายณ์มหาราชเป็นพระสนม นามว่า พระสนมกุสาวดี ต่อมาได้ยกพระนางให้อภิเษกกับพระเพทราชา ซึ่งขณะนั้นดำรงตำแหน่งเป็น เจ้ากรมช้าง กล่าวกันว่าขณะนั้นพระนางได้ทรงครรภ์พระโอรสกับสมเด็จพระนารายณ์แล้ว แต่เกิดความละอายที่มีลูกกับหญิงลาว (ซึ่งแต่เดิมไทยอยุธยาถือว่าเชียงใหม่หรืออาราจักรล้านนาก็เป็นลาวเหมืองกับล้านช้าง-หลวงพระบาง-เวียงจันทร์ และดูถูกว่าต่ำต้อยกว่าไทยที่อยุธยาหรือรัตนโกสินทร์) ซึ่งเจึงยกนางนั้นให้แก่พระเพทราชาดูแลต่อ กล่าวกันว่าหลังจากที่พระนางได้ให้ประสูติพระโอรสที่จังหวัดพิจิตร (วัดโพธิประทับช้าง)แล้ว ก็ไม่มีผู้ใดได้พบพระนางกลับมาที่วังอีก ... ดังนั้นพระโอรสที่ประสูติจากพระนางจึงเป็น บุตรบุญธรรมของ พระเพทราชา ...ซึ่งก็คือ หลวงสรศักดิ์ (สมเด็จพระเจ้าเสือ) พระมหากษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยาต่อมานั่นเอง...

ต่อมาเมื่อสมเด็จพระนารายณ์สิ้นพระชนม์แล้ว หลวงสรศักดิ์ (สมเด็จพระเจ้าเสือ) ได้เป็นกำลังสำคัญในการผลักดันให้ พระเพทราชาบิดาบุญธรรม ยึดอำนาจ โดยพระองค์กำจัดผู้มีสิทธิสืบราชสมบัติ 3 รายคือพระอนุชา 2 องค์ของพระเจ้าแผ่นดินสมัยนั้น คือพระเจ้าอภัยทศและเจ้าฟ้าน้อย รวมทั้งโอรสบุญธรรมคือ พระปีย์ โดยมีพระสงฆ์จำนวนหนึ่งที่ไม่พอใจบาทหลวงคริสต์ศาสนาเข้าร่วม รวมทั้งกองกำลังจากกองทหารมอญที่เข้ามารับราชการอยู่ในไทยเป็นกำลังในการสนับสนุนการยึดอำนาจ ตั้งพระเพทราชาขึ้นเป็นกษัตริย์แห่งกรุงศรีอยุธยาแทนและสถาปนาราชวงศ์ใหม่ คือ ราชวงศ์บ้านพลูหลวงเป็นปฐมกษัตริย์ของราชวงศ์บ้านพลูหลวง... ต่อมาเมื่อ พระเพทราชา สิ้นพระชนม์ สมเด็จพระเจ้าเสือ ซึ่งเป็นพระราชโอรสของ พระนางกุสาวดี หรือ เจ้านางกุลธิดา](ธิดาเจ้าครองนครเชียงใหม่) จึงยึดอำนาจจากพระโอรสของพระเพทราชาขึ้นเป็น กษัตริย์แห่งอาณาจักรอยุธยา โดยเป็นกษัตริย์ของราชวงศ์บ้านพลูหลวงองค์ที่ 2 ...และต่อมาพระโอรสของ พระเจ้าเสือ ก็ได้สืบทอดเป็นกษัตริย์ของอาณาจักรซึ่งถือว่าเป็น "พระนัดดา" ของพระนางกุสาวดีนั่นเอง ด้วยเหตุนี้พระนางกุสาวดี หรือ มเหสีกุสาวดี จึงมีส่วนเกี่ยวข้องกับ พระมหากษัตริย์ในราชวงศ์บ้านพลูหลวง ทุกพระองค์...และเป็นมเหสีเทวีของพระมหากษัติริย์ 2 ยุคสมัย คือในสมัย สมเด็จพระนารายณ์มหาราช และ พระเพทราชา

อ้างอิง

• ประวัติ วัดโพธิ์ประทับช้าง จากพระราชพงศาวดารกรุงเก่า
• ประวัติกษัตริย์ราชวงศ์บ้านพลูหลวง
• ตำนานเมืองเชียงใหม่