ผลต่างระหว่างรุ่นของ "คัพภวิทยา"
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
ล โรบอต เพิ่ม: hi:भ्रूणविज्ञान |
ล โรบอต เพิ่ม: fa:رویانشناسی; ปรับแต่งให้อ่านง่าย |
||
| บรรทัด 2: | บรรทัด 2: | ||
'''คัพภวิทยา''' หรือ '''วิทยาเอ็มบริโอ''' ([[ภาษาอังกฤษ|อังกฤษ]]: Embryology) เป็นการศึกษาการเจริญของ[[เอ็มบริโอ]] เอ็มบริโอคือขั้นหนึ่งของการเจริญของ[[สิ่งมีชีวิต]]ก่อนคลอดหรือออกจากไข่ หรือในพืชคือในระยะก่อนการงอก (germination) |
'''คัพภวิทยา''' หรือ '''วิทยาเอ็มบริโอ''' ([[ภาษาอังกฤษ|อังกฤษ]]: Embryology) เป็นการศึกษาการเจริญของ[[เอ็มบริโอ]] เอ็มบริโอคือขั้นหนึ่งของการเจริญของ[[สิ่งมีชีวิต]]ก่อนคลอดหรือออกจากไข่ หรือในพืชคือในระยะก่อนการงอก (germination) |
||
[[ |
[[ไฟล์:Embryo, 8 cells.jpg|thumb|240px|right|ตัวอ่อนระยะมอรูลา (Morula) , ระยะ 8 เซลล์]] |
||
คัพภวิทยาหมายถึงการเจริญของไข่ที่ได้รับการผสมแล้ว ([[ไซโกต]]) และมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็น[[เนื้อเยื่อ]]และ[[อวัยวะ]]ต่างๆ หลังจากระยะแยก (cleavage) เซลล์ที่กำลังแบ่งตัว หรือ[[มอรูลา]] (morula) จะกลายมาเป็นลูกบอลกลวง หรือ[[บลาสตูลา]] (blastula) ซึ่งมีการเจริญของรูหรือช่องที่ปลายด้านหนึ่ง |
คัพภวิทยาหมายถึงการเจริญของไข่ที่ได้รับการผสมแล้ว ([[ไซโกต]]) และมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็น[[เนื้อเยื่อ]]และ[[อวัยวะ]]ต่างๆ หลังจากระยะแยก (cleavage) เซลล์ที่กำลังแบ่งตัว หรือ[[มอรูลา]] (morula) จะกลายมาเป็นลูกบอลกลวง หรือ[[บลาสตูลา]] (blastula) ซึ่งมีการเจริญของรูหรือช่องที่ปลายด้านหนึ่ง |
||
[[ |
[[ไฟล์:Blastulation.png|thumb|240px|right|'''1''' - มอรูลา (morula), '''2''' - บลาสตูลา (blastula)]] |
||
ใน[[สัตว์]] บลาสตูลาจะมีการเจริญแบ่งได้ออกเป็น 2 ทาง ทำให้สามารถแบ่งสัตว์ใน[[อาณาจักรสัตว์]]ออกเป็น 2 ประเภท ประเภทแรกคือหากมีการเจริญของรูในบลาสตูลา ([[บลาสโตพอร์]] (blastopore)) กลายเป็นปากของสัตว์ จะเรียกว่าพวก[[โพรโตสโตม]] (protostome) แต่หากรูนั้นเจริญเป็นทวารหนัก จะเรียกว่าพวก[[ดิวเทอโรสโตม]] (deuterostome) สัตว์พวกโพรโตสโตมได้แก่[[สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง]] เช่น [[แมลง]] [[หนอน]] และ[[พวกหอยกับปลาหมึก]] ในขณะที่พวกดิวเทอโรสโตมได้แก่สัตว์ที่วิวัฒนาการสูงเช่น[[สัตว์มีกระดูกสันหลัง]] (vertebrates) บลาสตูลาจะเปลี่ยนแปลงไปเป็นโครงสร้างที่เรียกว่า [[แกสตรูลา]] (gastrula) |
ใน[[สัตว์]] บลาสตูลาจะมีการเจริญแบ่งได้ออกเป็น 2 ทาง ทำให้สามารถแบ่งสัตว์ใน[[อาณาจักรสัตว์]]ออกเป็น 2 ประเภท ประเภทแรกคือหากมีการเจริญของรูในบลาสตูลา ([[บลาสโตพอร์]] (blastopore)) กลายเป็นปากของสัตว์ จะเรียกว่าพวก[[โพรโตสโตม]] (protostome) แต่หากรูนั้นเจริญเป็นทวารหนัก จะเรียกว่าพวก[[ดิวเทอโรสโตม]] (deuterostome) สัตว์พวกโพรโตสโตมได้แก่[[สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง]] เช่น [[แมลง]] [[หนอน]] และ[[พวกหอยกับปลาหมึก]] ในขณะที่พวกดิวเทอโรสโตมได้แก่สัตว์ที่วิวัฒนาการสูงเช่น[[สัตว์มีกระดูกสันหลัง]] (vertebrates) บลาสตูลาจะเปลี่ยนแปลงไปเป็นโครงสร้างที่เรียกว่า [[แกสตรูลา]] (gastrula) |
||
[[ |
[[ไฟล์:Gastrulation.png|thumb|240px|'''1''' - บลาสตูลา (blastula), '''2''' - แกสตรูลา (gastrula) และบลาสโตพอร์ (blastopore); '''สีส้ม'''แทนเอ็กโทเดิร์ม, '''สีแดง'''แทนเอนโดเดิร์ม]] |
||
แกสตรูลาและบลาสโตพอร์จะเจริญไปเป็นชั้นต่างๆ 3 ชั้น (germ layers) ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของอวัยวะและเนื้อเยื่อในร่างกายทั้งหมด |
แกสตรูลาและบลาสโตพอร์จะเจริญไปเป็นชั้นต่างๆ 3 ชั้น (germ layers) ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของอวัยวะและเนื้อเยื่อในร่างกายทั้งหมด |
||
| บรรทัด 19: | บรรทัด 19: | ||
สำหรับในมนุษย์ เอ็มบริโอหมายถึงกลุ่มเซลล์ที่กำลังแบ่งตัวรูปทรงกลมจากระยะที่ไซโกตฝังตัวอยู่ในผนัง[[มดลูก]]จนกระทั่งถึงสิ้นสุดสัปดาห์ที่ 8 หลังจากตั้งครรภ์ หลังจากสัปดาห์ที่ 8 จะเรียกตัวอ่อนของมนุษย์ว่า[[ทารกในครรภ์]] (fetus) เอ็มบริโอของสัตว์หลายชนิดจะมีลักษณะคล้ายกับสัตว์ชนิดอื่นๆ ในระยะการเจริญช่วงแรกๆ เหตุผลที่มีความคล้ายคลึงกันนั้นเนื่องจากสิ่งมีชีวิตมีการปรับตัวในสิ่งแวดล้อมของการตั้งครรภ์ ความคล้ายคลึงกันในสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดเรียกว่า [[โครงสร้างกำเนิดต่างกัน]] (analogous structures) ซึ่งเป็นโครงสร้างที่ทำหน้าที่หรือกลไกเหมือนกันแต่วิวัฒนาการมาจากคนละส่วนกัน |
สำหรับในมนุษย์ เอ็มบริโอหมายถึงกลุ่มเซลล์ที่กำลังแบ่งตัวรูปทรงกลมจากระยะที่ไซโกตฝังตัวอยู่ในผนัง[[มดลูก]]จนกระทั่งถึงสิ้นสุดสัปดาห์ที่ 8 หลังจากตั้งครรภ์ หลังจากสัปดาห์ที่ 8 จะเรียกตัวอ่อนของมนุษย์ว่า[[ทารกในครรภ์]] (fetus) เอ็มบริโอของสัตว์หลายชนิดจะมีลักษณะคล้ายกับสัตว์ชนิดอื่นๆ ในระยะการเจริญช่วงแรกๆ เหตุผลที่มีความคล้ายคลึงกันนั้นเนื่องจากสิ่งมีชีวิตมีการปรับตัวในสิ่งแวดล้อมของการตั้งครรภ์ ความคล้ายคลึงกันในสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดเรียกว่า [[โครงสร้างกำเนิดต่างกัน]] (analogous structures) ซึ่งเป็นโครงสร้างที่ทำหน้าที่หรือกลไกเหมือนกันแต่วิวัฒนาการมาจากคนละส่วนกัน |
||
[[ |
[[ไฟล์:6 weeks pregnant.png|right|thumb|เอ็มบริโอมนุษย์ อายุครรภ์ 6 สัปดาห์หลังประจำเดือนครั้งสุดท้าย]] |
||
<!-- |
<!-- |
||
== History == |
== History == |
||
| บรรทัด 68: | บรรทัด 68: | ||
* [http://www.rsrevision.com/Alevel/ethics/embryology/index.htm Embryo Research] UK philosophy and ethics website discussing the ethics of embryology |
* [http://www.rsrevision.com/Alevel/ethics/embryology/index.htm Embryo Research] UK philosophy and ethics website discussing the ethics of embryology |
||
* [http://www.religioustolerance.org/res_emb.htm Human embryo research] Canadian website covering the ethics of human embryo research |
* [http://www.religioustolerance.org/res_emb.htm Human embryo research] Canadian website covering the ethics of human embryo research |
||
* [http://www.indiana.edu/~anat550/embryo_main/index.html |
* [http://www.indiana.edu/~anat550/embryo_main/index.html University of Indiana's Human Embryology Animations] |
||
* '''''The Developing Human (Keith L.Moore'') ''' http://www.youtube.com/watch?v=Rb0uZefwQnc |
* '''''The Developing Human (Keith L.Moore'') ''' http://www.youtube.com/watch?v=Rb0uZefwQnc |
||
| บรรทัด 85: | บรรทัด 85: | ||
[[es:Embriología]] |
[[es:Embriología]] |
||
[[et:Embrüoloogia]] |
[[et:Embrüoloogia]] |
||
[[fa:رویانشناسی]] |
|||
[[fi:Embryologia]] |
[[fi:Embryologia]] |
||
[[fr:Embryologie]] |
[[fr:Embryologie]] |
||
รุ่นแก้ไขเมื่อ 13:02, 23 ธันวาคม 2552
คัพภวิทยา หรือ วิทยาเอ็มบริโอ (อังกฤษ: Embryology) เป็นการศึกษาการเจริญของเอ็มบริโอ เอ็มบริโอคือขั้นหนึ่งของการเจริญของสิ่งมีชีวิตก่อนคลอดหรือออกจากไข่ หรือในพืชคือในระยะก่อนการงอก (germination)
คัพภวิทยาหมายถึงการเจริญของไข่ที่ได้รับการผสมแล้ว (ไซโกต) และมีการเปลี่ยนแปลงไปเป็นเนื้อเยื่อและอวัยวะต่างๆ หลังจากระยะแยก (cleavage) เซลล์ที่กำลังแบ่งตัว หรือมอรูลา (morula) จะกลายมาเป็นลูกบอลกลวง หรือบลาสตูลา (blastula) ซึ่งมีการเจริญของรูหรือช่องที่ปลายด้านหนึ่ง
ในสัตว์ บลาสตูลาจะมีการเจริญแบ่งได้ออกเป็น 2 ทาง ทำให้สามารถแบ่งสัตว์ในอาณาจักรสัตว์ออกเป็น 2 ประเภท ประเภทแรกคือหากมีการเจริญของรูในบลาสตูลา (บลาสโตพอร์ (blastopore)) กลายเป็นปากของสัตว์ จะเรียกว่าพวกโพรโตสโตม (protostome) แต่หากรูนั้นเจริญเป็นทวารหนัก จะเรียกว่าพวกดิวเทอโรสโตม (deuterostome) สัตว์พวกโพรโตสโตมได้แก่สัตว์ไม่มีกระดูกสันหลัง เช่น แมลง หนอน และพวกหอยกับปลาหมึก ในขณะที่พวกดิวเทอโรสโตมได้แก่สัตว์ที่วิวัฒนาการสูงเช่นสัตว์มีกระดูกสันหลัง (vertebrates) บลาสตูลาจะเปลี่ยนแปลงไปเป็นโครงสร้างที่เรียกว่า แกสตรูลา (gastrula)
แกสตรูลาและบลาสโตพอร์จะเจริญไปเป็นชั้นต่างๆ 3 ชั้น (germ layers) ซึ่งเป็นต้นกำเนิดของอวัยวะและเนื้อเยื่อในร่างกายทั้งหมด
- ชั้นในสุด หรือ เอนโดเดิร์ม (endoderm) เจริญไปเป็นอวัยวะในทางเดินอาหาร ปอด และกระเพาะปัสสาวะ
- ชั้นกลาง หรือ เมโซเดิร์ม (mesoderm) เจริญไปเป็นกล้ามเนื้อ โครงกระดูก และระบบเลือด
- ชั้นนอกสุด หรือ เอ็กโทเดิร์ม (ectoderm) เจริญไปเป็นระบบประสาทและผิวหนัง
สำหรับในมนุษย์ เอ็มบริโอหมายถึงกลุ่มเซลล์ที่กำลังแบ่งตัวรูปทรงกลมจากระยะที่ไซโกตฝังตัวอยู่ในผนังมดลูกจนกระทั่งถึงสิ้นสุดสัปดาห์ที่ 8 หลังจากตั้งครรภ์ หลังจากสัปดาห์ที่ 8 จะเรียกตัวอ่อนของมนุษย์ว่าทารกในครรภ์ (fetus) เอ็มบริโอของสัตว์หลายชนิดจะมีลักษณะคล้ายกับสัตว์ชนิดอื่นๆ ในระยะการเจริญช่วงแรกๆ เหตุผลที่มีความคล้ายคลึงกันนั้นเนื่องจากสิ่งมีชีวิตมีการปรับตัวในสิ่งแวดล้อมของการตั้งครรภ์ ความคล้ายคลึงกันในสิ่งมีชีวิตแต่ละชนิดเรียกว่า โครงสร้างกำเนิดต่างกัน (analogous structures) ซึ่งเป็นโครงสร้างที่ทำหน้าที่หรือกลไกเหมือนกันแต่วิวัฒนาการมาจากคนละส่วนกัน
อ้างอิง
- UNSW Embryology Large resource of information and media
- [1] Definition of embryo according to Webster
หนังสืออ่านเพิ่มเติม
- Scott F. Gilbert. Developmental Biology. Sinauer, 2003. ISBN 0-87893-258-5.
- Lewis Wolpert. Principles of Development. Oxford University Press, 2006. ISBN 0-19-927536-X.
แหล่งข้อมูลอื่น
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ คัพภวิทยา
- Embryo Research UK philosophy and ethics website discussing the ethics of embryology
- Human embryo research Canadian website covering the ethics of human embryo research
- University of Indiana's Human Embryology Animations
- The Developing Human (Keith L.Moore) http://www.youtube.com/watch?v=Rb0uZefwQnc