ข้ามไปเนื้อหา

ตัวคูณตัวเลข IUPAC

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
ตัวเลข ตัวคูณ ตัวเลข ตัวคูณ
1 โมโน- (mono-) 32 โดเทรียคอนตะ- (dotriaconta-)
2 ได-(di-) 40 เตตระคอนตะ- (tetraconta-)
3 ไตร- (tri-) 50 เพนตะคอนตะ- (pentaconta-)
4 เตตระ- (tetra-) 60 เฮกซะคอนตะ- (hexaconta-)
5 เพนตะ- (penta-) 70 เฮปตะคอนตะ-(heptaconta-)
6 เฮกซะ- (hexa-) 80 ออกตะคอนตะ- (octaconta-)
7 เฮปตะ- (hepta-) 90 โนนะคอนตะ- (nonaconta-)
8 ออกตะ- (octa-) 100 เฮกตะ- (hecta-)
9 โนนะ- (nona-) 200 ดิกตะ- (dicta-)
10 เดคะ- (deca-) 300 ทริกตะ- (tricta-)
11 อุนเดคะ- (undeca-) 400 เททรักตะ- (tetracta-)
12 โดเดคะ- (dodeca-) 500 เพนทักตะ- (pentacta-)
13 ไตรเดคะ- (trideca-) 600 เฮกซักตะ (hexacta-)
14 เตตระเดคะ- (tetradeca-) 700 เฮปทักตะ (heptacta-)
15 เพนตะเดคะ- (pentadeca-) 800 ออกทะคะตะ- (octacata-)
16 เฮกซะเดคะ- (hexadeca-) 900 โนนักตะ- (nonacta-)
17 เฮปตะเดคะ- (heptadeca-) 1000 คิเลีย- (kilia-)
18 ออกตะเดคะ- (octadeca-) 2000 ดิเลีย- (dilia-)
19 โนนะเดคะ- (nonadeca-) 3000 ทริเลีย- (trilia-)
20 ไอโคซะ- (icosa-) 4000 เตตระเลีย- (tetralia-)
21 เฮนิโคซะ- (henicosa-) 5000 เพนตะเลีย- (pentalia-)
22 โดโคซะ- (docosa-) 6000 เฮกซะเลีย(hexalia-)
23 ไตรโคซะ- (tricosa-) 7000 เฮปตะเลีย- (heptalia-)
30 ไตรคอนตะ- (triconta-) 8000 ออกตะเลีย- (octalia-)
31 เฮนทริคอนตะ- (hentriconta-) 9000 โนนะเลีย- (nonalia-)

ตัวคูณของ IUPAC (อังกฤษ: IUPAC numerical multiplier) เป็นส่วนหนึ่งของระบบการเรียกชื่อสารเคมีของ IUPAC ซึ่งทำหน้าที่บอกให้เราทราบถึงจำนวนของอะตอมหรือหมู่ฟังก์ชันที่ต่ออยู่กับจุดใดจุดหนึ่งในโมเลกุล โดยที่ตัวคูณได้ดัดแปลงจากจำนวนนับทั้งในภาษาละตินและภาษากรีก

วิธีการใช้ตัวคูณ

[แก้]

ปกติแล้ว ตัวคูณที่ให้ไว้นี้จะใช้สำหรับเป็นคำอุปสรรค ในการระบุจำนวนอะตอมหรือหมู่ฟังก์ชันในสารเคมีได้เลย แต่ ว่าถ้าต้องการตัวเลขที่ไม่มีตัวคูณในตาราง เราต้องประกอบขึ้นเอง โดยการเรียกตัวคูณของหลักหน่วย ต่อด้วยหลักสิบ หลักร้อย หลักพัน... ไปเรื่อย ๆ โดยคำนึงถึงค่าของตัวเลขตัวนั้น ๆ ขณะอยู่ประจำหลักของตัวเอง ดังตัวอย่าง

548 → ออกตะ (8) + เตตระคอนตะ (40) + เพนทักตะ (500) อ่านว่า "ออกตะเตตระคอนตะเพนตักทะ"
9267 → เฮปตะ(7) + เฮกซะคอนตะ (60) + ดิกตะ (200) + โนนะเลีย (9000) อ่านว่า "เฮปตะเฮกซะคอนตะดิกทะโนนะเลีย"

กรณีที่เลขที่เราต้องการมี 1 หรือ 11 ต่อท้าย เราจะเรียกเลขหนึ่งว่า เฮน- (hen-) และเรียกเลขสิบเอ็ดว่า อุนเดคะ- (undeca-) ดังตัวอย่าง

241 → เฮน (1) + เตตระคอนตะ (40) + ดิกตะ (200) อ่านว่า "เฮนเตตระคอนตะดิกตะ"
411 → อุนเดคะ (11) + เททรักตะ (400) อ่านว่า "อุนเดคะเททรักตะ"

อ้างอิง

[แก้]

Panico, R.; & Powell, W. H. (Eds.) (1994). A Guide to IUPAC Nomenclature of Organic Compounds 1993, Oxford: Blackwell Science. ISBN 0-6320-3488-2.