วงศ์โคลงเคลง
(เปลี่ยนทางจาก Melastomataceae)
| วงศ์โคลงเคลง ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: Turonian - ปัจจุบัน[1] | |
|---|---|
| |
| Pleroma semidecandrum, syn. Tibouchina semidecandra, ที่ Strybing Arboretum ซานฟรานซิสโก | |
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ 
| |
| อาณาจักร: | พืช Plantae |
| เคลด: | พืชมีท่อลำเลียง Tracheophytes |
| เคลด: | พืชดอก Angiosperms |
| เคลด: | พืชใบเลี้ยงคู่แท้ Eudicots |
| เคลด: | โรสิด Rosids |
| อันดับ: | อันดับชมพู่ Myrtales |
| วงศ์: | วงศ์โคลงเคลง Melastomataceae Juss.[2] |
| สกุลต้นแบบ | |
| Melastoma L. | |
| สกุล | |
|
ดูข้อความ | |
วงศ์โคลงเคลง (ชื่อวิทยาศาสตร์: Melastomataceae) เป็นชื่อวงศ์ของพืชดอกใบเลี้ยงคู่ที่ส่วนใหญ่พบในพื้นที่เขตร้อน (สองในสามของสกุลนี้มาจากพื้นที่เขตร้อนในโลกใหม่) ประกบด้วยสกุลประมาณ 175 สกุล และชนิดเท่าที่รู้จักประมาณ 5115 ชนิด[3][4] ลักษณะเด่นคือ ใบเป็นใบเดี่ยวติดตรงข้าม กลีบดอกเด่นชัด รังไข่เชื่อมติดกับฐานดอก มีระยางค์ยื่นออกมาตรงโคนอับเรณู
ลักษณะประจำวงศ์
[แก้]วงศ์โคลงเคลงเป็นวงศ์ของไม้พุ่ม ไม้ต้น ไม้ล้มลุก หรือไม้เลื้อย ซึ่งไม่มีหูใบ ใบเป็นใบเดี่ยวติดตรงข้าม บางทีพบมีหลายใบติดรอบข้อ ดอกสมบูรณ์เพศ กลีบเลี้ยงและกลีบดอกมีอย่างละ 3, 4 หรือ 5 กลีบ แกนอับเรณูยืดยาวหรือเป็นรยางค์ อับเรณูแตกโดยมีรูที่ปลาย รังไข่ติดใต้วงกลีบหรือกึ่งใต้วงกลีบมี 4 หรือ 5 ช่อง ไข่อ่อนจำนวนมากติดที่แกนผนังรังไข่ ผลแห้งแบบแก่แตก หรือผลมีเนื้อหลายเมล็ด
อนุกรมวิธาน
[แก้]ภายใต้ระบบการจัดประเภท APG III เจ็ดสกุลจากวงศ์พลองเหมือด (Memecylaceae) ถูกรวมอยู่ในสกุลนี้แล้ว[2]
ชนิดและการกระจายพันธุ์
[แก้]กระจายพันธุ์ในเขตร้อน ทั่วโลกพบ 211 สกุล ในประเทศไทยพบ 15 สกุล ได้แก่
- สกุลโคลงเคลง (Melastoma) เป็นไม้พุ่ม ขึ้นตามที่โล่งแจ้ง เช่น
- โคลงเคลง Melastoma malabathricum L. subsp. malabathricum L.
- มังเคร่ช้าง Melastoma sanguineum Sims.
- โคลงเคลงผลแห้ง Melastoma pellrgrinianum (Boissieu) F. K. Mey
- โคลงเคลงยวน Melastoma saigonense (Kuntze) Merr.
- สกุลโคลงเคลงขนต่อม (Clidemia) ไม้พุ่ม ขึ้นเป็นวัชพืชโดยเฉพาะคาบสมุทรมลายาและทางภาคใต้ของประเทศไทย พบในประเทศไทยเพียงชนิดเดียว คือ
- โคลงเคลงขนต่อม Clidemia hirta (L.) D. Don
- สกุลเคลงแดง (Medinilla) ไม้พุ่มอิงอาศัย ทั่วโลกมีสมาชิกประมาณ 150 ชนิด ในไทยมีประมาณ 8–9 ชนิด ได้แก่
- เคลงแดง Medinilla curtisii Hook.f.
- เคลงใบเวียน Medinilla radicans (Blume) Blume
- เคลงย้อย Medinilla alpestris (Jack) Blume
- เคลงหิน Medinilla rubicunda (Jack) Blume
- Medinilla laurifolia (Blume) Blume
- Medinilla clarkei King
- Medinilla scortechnii King
- Medinilla speciosa (Reinw. ex Blume) Blume
- เคลงแสด Medinilla succulenta (Blume) Blume
- สกุลพลอง (Memecylon) ไม้พุ่ม หรือไม้ต้นขนาดเล็กมีเนื้อไม้ เช่น
- พลองขี้ควาย Memecylon caeruleum Jack
- สกุลเอนอ้า (Osbeckia) ไม้พุ่ม ขึ้นตามที่โล่งแจ้ง ในประเทศไทยพบ 7 ชนิด[5] ได้แก่
- เอนอ้าขายาว Osbeckia aspericaulis Hooh.f. ex Triana
- เอนอ้า Osbeckia chinensis L.
- โคลงเคลงตัวผู้ Osbeckia cochinchinensis Cogn.
- เอนอ้าน้ำ Osbeckia nepalensis Hook. f.
- เอนอ้าขนแข็ง Osbeckia setoso-annulata Geddes
- เอนอ้าขน หรือ จุกนารี Osbeckia stellata Buch.-Ham. ex Ker Gawl.
- เอนอ้าหิน Osbeckia thorelii Guillaumin
- สกุลเคลง (Pachycentria) ไม้พุ่มอิงอาศัย ทั่วโลกมีสมาชิกประมาณ 8 ชนิด ในไทยมี 3 ชนิด[6] ได้แก่
- เคลงกนก Pachycentria varingifolia (Blume) Blume
- เคลงก้านแดง Pachycentria constricta (Blume) Blume
- เคลงก้านแดง Pachycentria pulverulenta (Jack) Clausing
- สกุลเครือปลาซิว (Pseudodissochaeta) ไม้พุ่มอิงอาศัย เช่น
- เครือปลาซิว Pseudodissochaeta septentrionalis (W.W. Sm.) M.P. Nayar
- สกุลก้ามกุ้ง (Phyllagathis) ไม้ล้มลุกขนาดเล็ก ไม่มีลำต้น มีเหง้าใต้ดิน มักพบบนก้อนกินริมลำธารที่มีความชื้น ในป่าดิบแล้ง ในประเทศไทยพบ 5 ชนิด[7] ได้แก่
- ก้ามกุ้งขน Phyllagathis hispida King
- ก้ามกุ้งใบกลม Phyllagathis rotundifolia (Jack) Blume
- ก้ามกุ้งสยาม Phyllagathis siamensis Cellin. & S. S.Renner
- ก้ามกุ้งหัว Phyllagathis tuberosa (Hansen) Cellin. & S. S.Renner
- ก้ามกุ้งภูวัว Phyllagathis nanakorniana Wangwasit, Norsaengsri & Cellin.
- สกุลแปร้ (Sonerila) ไม้ล้มลุก มักบนลานหินที่มีมอสส์ ตามป่าดิบชื้น เช่น
- แปร้น้ำเงิน Sonerila maculata Roxb.
- ดรุณี Sonerila moluccana Roxb.
- พันซี Sonerila erecta Jack
- สาวน้ำตก Sonerila calophylla Ridl.
- สาวสวรรค์ Sonerila helferi C.B. Clarke
สกุลอื่น ๆ
[แก้]ณ เดือนตุลาคม ค.ศ. 2023 มีสกุลในวงศ์โคลงเคลงที่ได้รับการยอมรับ 167 สกุล:[8]
- Acanthella Hook.f.
- Aciotis D.Don
- Acisanthera P.Browne
- Adelobotrys DC.
- Allomaieta Gleason
- Alloneuron Pilg.
- Almedanthus Ver.-Lib. & R.D.Stone
- Amphiblemma Naudin
- Amphorocalyx Baker
- Anaheterotis Ver.-Lib. & G.Kadereit
- Andesanthus P.J.F.Guim. & Michelang.
- Anerincleistus Korth.
- Antherotoma (Naudin) Hook.f.
- Appendicularia DC.
- Argyrella Naudin
- Arthrostemma Pav. ex D.Don
- Aschistanthera C.Hansen
- Astrocalyx Merr.
- Astronia Blume
- Astronidium A.Gray
- Axinaea Ruiz & Pav.
- Bamlera K.Schum. & Lauterb.
- Barthea Hook.f.
- Beccarianthus Cogn.
- Bellucia Neck. ex Raf.
- Benna Burgt & Ver.-Lib.
- Bertolonia Raddi
- Bisglaziovia Cogn.
- Blakea P.Browne
- Blastus Lour.
- Boerlagea Cogn.
- Bourdaria A.Chev.
- Boyania Wurdack
- Brachyotum (DC.) Triana
- Brasilianthus Almeda & Michelang.
- Bredia Blume
- Bucquetia DC.
- Cailliella Jacq.-Fél.
- Calvoa Hook.f.
- Cambessedesia DC.
- Castratella Naudin
- Catanthera F.Muell.
- Centradenia G.Don
- Centradeniastrum Cogn.
- Centronia D.Don
- Chaetogastra DC.
- Chaetolepis (DC.) Miq.
- Chalybea Naudin
- Cincinnobotrys Gilg
- Comolia DC.
- Comoliopsis Wurdack
- Creochiton Blume
- Cyphotheca Diels
- Dalenia Korth.
- Derosiphia Raf.
- Desmoscelis Naudin
- Dicellandra Hook.f.
- Dichaetanthera Endl.
- Dinophora Benth.
- Dionycha Naudin
- Dionychastrum A.Fern. & R.Fern.
- Dissochaeta Blume
- Dissotidendron (A.Fern. & R.Fern.) Ver.-Lib. & G.Kadereit
- Dissotis Benth.
- Driessenia Korth.
- Dupineta Raf.
- Eleotis Ver.-Lib. & R.D.Stone
- Eriocnema Naudin
- Ernestia Naudin
- Feliciadamia Bullock
- Feliciotis Ver.-Lib. & G.Kadereit
- Fordiophyton Stapf
- Fritzschia Cham.
- Graffenrieda DC.
- Gravesia Naudin
- Guyonia Naudin
- Henriettea DC.
- Heteroblemma (Blume) Cámara-Leret, Ridd.-Num. & Veldkamp
- Heterocentron Hook. & Arn.
- Heterotis Benth.
- Huberia DC.
- Kendrickia Hook.f.
- Kerriothyrsus C.Hansen
- Kirkbridea Wurdack
- Lijndenia Zoll. & Moritzi
- Lithobium Bong.
- Loricalepis Brade
- Macairea DC.
- Macrocentrum Hook.f.
- Macrolenes Naudin
- Maguireanthus Wurdack
- Mallophyton Wurdack
- Marcetia DC.
- Medinilla Gaudich. ex DC.
- Melastoma L.
- †Melastomites[9]
- Melastomastrum Naudin
- Memecylon L.
- Meriania Sw.
- Merianthera Kuhlm.
- Miconia D.Don
- Microlicia D.Don
- Monochaetum (DC.) Naudin
- Monolena Triana ex Benth. & Hook.f.
- Mouriri Aubl.
- Neblinanthera Wurdack
- Neodriessenia M.P.Nayar
- Nepsera Naudin
- Nerophila Naudin
- Noterophila Mart.
- Nothodissotis Ver.-Lib. & G.Kadereit
- Ochthephilus Wurdack
- Ochthocharis Blume
- Opisthocentra Hook.f.
- Osbeckia L.
- Ossaea DC.
- Oxyspora DC.
- Pachycentria Blume
- Pachyloma DC.
- Phainantha Gleason
- Phyllagathis Blume
- Physeterostemon R.Goldenb. & Amorim
- Pilocosta Almeda & Whiffin
- Plagiopetalum Rehder
- Pleroma D.Don
- Plethiandra Hook.f.
- Poikilogyne Baker f.
- Poilannammia C.Hansen
- Poteranthera Bong.
- Preussiella Gilg
- Pseudodissochaeta Nayar
- Pseudoernestia Krasser
- Pternandra Jack
- Pterogastra Naudin
- Pterolepis (DC.) Miq.
- Pyrotis Ver.-Lib. & R.D.Stone
- Quipuanthus Michelang. & C.Ulloa
- Rhexia Gronov.
- Rhynchanthera DC.
- Rosettea Ver.-Lib. & G.Kadereit
- Rostranthera M.J.Rocha & P.J.F.Guim.
- Rousseauxia DC.
- Salpinga Mart. ex DC.
- Sandemania Gleason
- Sarcopyramis Wall.
- Schwackaea Cogn.
- Scorpiothyrsus H.L.Li
- Siphanthera Pohl
- Sonerila Roxb.
- Spathandra Guill. & Perr.
- Sporoxeia W.W.Sm.
- Stanmarkia Almeda
- Stussenia C.Hansen
- Styrophyton S.Y.Yu
- Tashiroea Matsum. ex T.Itô & Matsum.
- Tateanthus Gleason
- Tessmannianthus Markgr.
- Tibouchina Aubl.
- Tigridiopalma C.Chen
- Triolena Naudin
- Tristemma Juss.
- Tryssophyton Wurdack
- Vietsenia C.Hansen
- Votomita Aubl.
- Warneckea Gilg
- Wurdastom B.Walln.
อ้างอิง
[แก้]- ↑ "Myrtales". www.mobot.org. สืบค้นเมื่อ 2023-07-20.
- ↑ 2.0 2.1 Angiosperm Phylogeny Group (2009), "An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III", Botanical Journal of the Linnean Society, 161 (2): 105–121, doi:10.1111/j.1095-8339.2009.00996.x
- ↑ Ulloa Ulloa, Carmen; Almeda, Frank; Goldenberg, Renato; Kadereit, Gudrun; Michelangeli, Fabián A.; Penneys, Darin S.; Stone, R. Douglas; Veranso-Libalah, Marie Claire (2022), Goldenberg, Renato; Michelangeli, Fabián A.; Almeda, Frank (บ.ก.), "Melastomataceae: Global Diversity, Distribution, and Endemism", Systematics, Evolution, and Ecology of Melastomataceae (ภาษาอังกฤษ), Cham: Springer International Publishing, pp. 3–28, doi:10.1007/978-3-030-99742-7_1, ISBN 978-3-030-99741-0, สืบค้นเมื่อ 2023-05-04
- ↑ Christenhusz, M. J. M.; Byng, J. W. (2016). "The number of known plants species in the world and its annual increase". Phytotaxa. Magnolia Press. 261 (3): 201–217. doi:10.11646/phytotaxa.261.3.1.
- ↑ "เอนอ้า, สกุล". สารานุกรมพืชในประเทศไทย. กลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช. 1 กุมภาพันธ์ 2561.
- ↑ "เคลง, สกุล". สารานุกรมพืชในประเทศไทย. กลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช. 26 สิงหาคม 2559.
- ↑ "ก้ามกุ้ง, สกุล". สารานุกรมพืชในประเทศไทย. กลุ่มงานพฤกษศาสตร์ป่าไม้ สำนักวิจัยการอนุรักษ์ป่าไม้และพันธุ์พืช. 30 พฤษภาคม 2559.
- ↑ "Melastomataceae Juss". Plants of the World Online. Royal Botanic Gardens, Kew. สืบค้นเมื่อ 30 October 2023.
- ↑ LaMotte, R.S. (1952). Catalogue of the Cenozoic plants of North America through 1950. Geological Society of America Memoirs. Vol. 51. Geological Society of America. doi:10.1130/MEM51.
บรรณานุกรม
[แก้]- ก่องกานดา ชยามฤต. ลักษณะประจำวงศ์พรรณไม้. กรุงเทพมหานคร : กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช, 2548. ISBN 974-415-175-7.
- "Melastomataceae, ITIS 27683". ITIS Report. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 19 สิงหาคม 2006.
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อที่เกี่ยวข้องกับ วงศ์โคลงเคลง
วิกิสปีชีส์มีข้อมูลภาษาอังกฤษเกี่ยวกับ วงศ์โคลงเคลง
- PlantSystematics.org: Images of species, list of genera[ลิงก์เสีย]
- Penneys, D. S.; Michelangeli, F. A.; Judd, W. S.; Almeda, F. (1 January 2010). "Henrietteeae (Melastomataceae): A New Neotropical Berry-Fruited Tribe". Systematic Botany. 35 (4): 783–800. doi:10.1600/036364410x539862. JSTOR 40985555. S2CID 85228425.
| ฐานข้อมูลการควบคุมรายการหลักฐาน: ประจำชาติ |
|---|
 | บทความพีชนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |