แมวน้ำลายพิณ

แมวน้ำลายพิณ
สถานะการอนุรักษ์
Least Concern
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Mammalia
อันดับ:	Carnivora
วงศ์:	Phocidae
สกุล:	Pagophilus (Gray, 1844)
สปีชีส์:	P.  groenlandica
ชื่อทวินาม
Pagophilus groenlandicus Erxleben, 1777
บริเวณแหล่งอาศัย
ชื่อพ้อง
Phoca groenlandica (Erxleben, 1777)

แมวน้ำลายพิณ หรือ แมวน้ำหลังอาน (อังกฤษ: Harp seal, Saddleback seal; ชื่อวิทยาศาสตร์: Pagophilus groenlandicus) เป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนม จำพวกสัตว์กินเนื้อ จัดเป็นแมวน้ำชนิดหนึ่ง ที่เป็นเพียงชนิดเดียวเท่านั้นที่อยู่ในสกุล Pagophilus ที่ยังคงดำรงเผ่าพันธุ์

ลักษณะ

แมวน้ำลายพิณมีลักษณะเด่น คิอ บริเวณหลังมีลายด่างดำคล้ายรูปพิณฝรั่ง หรือฮาร์ป อันเป็นที่มาของชื่อสามัญ พบกระจายพันธุ์อยู่บริเวณแถบขั้วโลกเหนือหรืออาร์กติก นับเป็นแมวน้ำที่มีจำนวนประชากรมากเป็นอันดับสองของโลก รองจากแมวน้ำกินปู (Lobodon carcinophagus) ที่พบในแถบแอนตาร์กติกา ในปี ค.ศ. 2004 คาดว่ามีจำนวนประชากรแมวน้ำลายพิณในแถบตะวันตกเฉียงเหนือของมหาสมุทรแอตแลนติกราว 5.2 ล้านตัว นับว่าสูงกว่าในช่วงต้นทศวรรษ 1970 ถึงสามเท่า และในปี ค.ศ. 1999 มีการสำรวขประชากรูกแมวน้ำลายพิณ พบว่ามีลูกแมวน้ำที่เกิดใหม่ถึงเกือบหนึ่งล้านตัว

แมวน้ำลายพิณ มีอายุยืนได้ถึง 30 ปี และเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์เมื่ออายุได้ 4-8 ปี ขนาดเมื่อโตเต็มที่อาจหนักได้ถึง 127 กิโลกรัม สามารถว่ายน้ำและดำน้ำได้นานกว่า 15 นาที โดยไม่โผล่ขึ้นมาหายใจ และดำน้ำได้ลึกถึง 275 เมตร เพื่ออาหารจำพวกปู หรือปลา กินเป็นอาหาร คาดว่าแมวน้ำลายพิณขนาดโตเต็มที่จะกินอาหารปีหนึ่งไม่ต่ำกว่าหนึ่งตัน โดยปริมาณอาหารประเภทปลาและแพลงก์ตอนสัตว์ราว 4 ล้านตัน เป็นของแมวน้ำลายพิณกว่าร้อยละ 80 ทำให้ได้ฉายาจากชาวประมงพื้นเมืองในอ่าวเซนต์ลอว์เรนต์ รัฐควิเบก ประเทศแคนาดา ซึ่งใช้ภาษาฝรั่งเศสว่า "Loup-marin de glace" (หมาป่าแห่งดินแดนน้ำแข็ง)

ลูกแมวน้ำลายพิณที่มีขนสีขาว

แม่แมวน้ำลายพิณและลูก

ลูกแมวน้ำลายพิณ มีฉายาเป็นภาษาฝรั่งเศสว่า "Blanchon" (เจ้าตัวขาว) จะมีขนฟูสีขาวสะอาด แม้จะสามารถว่ายน้ำได้เลยตั้งแต่เกิด แต่ก็ต้องการความอบอุ่นจากชั้นไขมันเป็นฉนวนกั้นความหนาวเย็น ดังนั้น เมื่อคลอดออกมาจากท้องแม่ ลูกแมวน้ำลายพิณจะสะสมไขมันจากนมแม่ ซึ่งเป็นน้ำนมที่ข้นมันที่สุดชนิดหนึ่งในธรรมชาติ (คาดว่าลูกแมวน้ำมีน้ำหนักเพิ่มขึ้นราว 450 กรัมทุก ๆ ห้าชั่วโมง ขณะที่แม่แมวน้ำก็จะมีน้ำหนักตัวลดลงเท่ากันทุกสามชั่วโมง และแม่แมวน้ำจะผลิตน้ำนมที่มีไขมันสูงไม่ต่ำกว่าร้อยละ 50 ซึ่งสูงกว่าน้ำนมวัวเสียอีก) น้ำหนักตัวของลูกแมวน้ำลายพิณจะเพิ่มขึ้นวันละสองกิโลกรัม เมื่ออายุได้ 10-12 วัน หรืออายุสองสัปดาห์ จะหย่านม ซึ่งถึงขณะนั้นลูกแมวน้ำอาจมีน้ำหนักได้ถึง 30 กิโลกรัม และลูกแมวน้ำจะผลัดขนเผยให้เห็นเป็นขนอ่อนสีเทา (ในระยะนี้ ลูกแมวน้ำถูกเรียกว่า "บีตเตอร์") และหลังจากนั้นอีก 2-3 สัปดาห์ ถึงจะมีสภาพขนเหมือนแมวน้ำตัวเต็มวัย ลูกแมวน้ำขนาดเล็กจะยังไม่มีชั้นไขมันที่หนาพอที่จะป้องกันความหนาวเย็นได้ หากตกลงไปในน้ำแม่แมวน้ำจะรีบดันลูกให้ขึ้นมาบนพื้นน้ำแข็งทันที

การคุกคามของมนุษย์

แมวน้ำลายพิณ เป็นสัตว์ที่มนุษย์ใช้ล่าเพื่อนำขนมาใช้ประโยชน์ทำเป็นเสื้อขนสัตว์มาแต่อดีต เนื้อและไขมันใช้ในการบริโภคเพื่อป้องกันความหนาวเย็น โดยในทศวรรษ 1850 แม่น้ำลายพิณซึ่งส่วนใหญ่เป็นลูกแมวน้ำถูกล่าในแต่ละฤดูกาลถึงปีละ 500,000 ตัว และการล่าเพื่อเอาขนได้รับความนิยมในช่วงปลายทศวรรษ 1940 ทำให้ปริมาณแมวน้ำลายพิณในแถบนิวฟันด์แลนด์และอ่าวเซนต์ลอว์เรนซ์เหลือไม่ถึง 2,000,000 ตัวในปี ค.ศ. 1972 ซึ่งชาวประมงบางรายกล่าวว่าที่ต้องฆ่าแมวน้ำลายพิณ เพราะถูกแย่งปลาที่จับได้ ในปี ค.ศ. 1987 รัฐบาลแคนาดาได้ออกกฎหมายห้ามล่าลูกแมวน้ำที่มีขนสีขาวเพื่อการพาณิชย์ ทำให้ราคาของหนังลูกแมวน้ำที่ผลัดขนแล้วตกราคาผืนละไม่ต่ำกว่า 40 ดอลล่าร์แคนาดา (ราว 1,100 บาท)

ปัจจุบัน แมวน้ำลายพิณยังถูกล่าอยู่เพื่อการพาณิชย์ภายใต้กรอบของกฎหมายและโควต้าที่มีจำกัด

หนังสืออ่านเพิ่ม

The Northwest population:

• Hammill, M.O. and Stenson, G.B., (2000). Estimated Prey Consumption by Harp seals (Phoca groenlandica), Hooded seals (Cystophora cristata), Grey seals (Halichoerus grypus) and Harbour seals (Phoca vitulina) in Atlantic Canada. J. Northw. Atl. Fish. Sci., Vol. 26:1-23
• Lawson, J.W., Anderson, J.T., Dalley, E.L. and Stenson, G.B. (1998). Selective foraging by harp seals Phoca groenlandica in nearshore and offshore waters of Newfoundland, 1993 and 1994. Marine Ecology Progress Series Vol. 163:1-10.
• Shelton, P.A. and Healey, B.P. (1999). Should depensation be dismissed as a possible explanation for the lack of recovery of the northern cod (Gadus morhua) stock? Can. J. Fish. Aquat. Sci. 56:1521-1524
• Stenson, G.B., Hammill, M.O. and Lawson, J.W.(1997). Predation by Harp Seals in Atlantic Canada: Preliminary Consumption Estimates for Arctic Cod, Capelin and Atlantic Cod. J. Northw. Atl. Fish. Sci., Vol. 22:137-154

The White Sea and West Ice populations:

• Hamre, J.(1994). Biodiversity and exploitation of the main fish stocks in the Norwegian- Barents Sea ecosystem. Biodiversity and Conservation 3:473-492
• Haug, T., Kroeyer, A.B., Nilssen, K.T., Ugland, K.I. and Aspholm, P.E., (1991). Harp seal (Phoca groenlandica ) invasions in Norwegian coastal waters: Age composition and feeding habits. ICES journal of marine science. Vol. 48, no. 3:363-371
• ICES 2001. Report of the Joint ICES/NAFO Working Group on Harp and Hooded Seals, ICES Headquarters, 2–6 October 2000. ICES CM, 2001, ACFM:8, 40 pp.
• Nilssen, K.T., Pedersen, O.-P., Folkow, L.P., & Haug. T. 2000. Food consumption estimates of Barents Sea harp seals. NAMMCO Sci. Publ. 2:9-28.

แหล่งข้อมูลอื่น

• ICES/NAFO Working Group on Harp and Hooded Seals เก็บถาวร 2006-08-22 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• Smithsonian Institution - North American Mammals: Pagophilus groenlandicus เก็บถาวร 2012-10-03 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน

ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Pagophilus groenlandicus ที่วิกิสปีชีส์