เมตตานิสังสสุตตปาฐะ

เมตตานิสังสสุตตปาฐะ หรือ เมตตานิสังสสุตตปาโฐ เป็นพุทธพจน์ขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า ว่าด้วยอานิสงส์ของการเจริญเมตตา ซึ่งได้รับการบันทึกไว้ในพระสุตตันตปิฎก และในเวลาต่อมาได้กลายเป็นหนึ่งในบทสวดมนต์ ที่ชาวพุทธนิยมสวดสาธยาย ได้รับการรวบรวมไว้ในภาณวาร หรือหนังสือสวดมนต์ฉบับหลวง

ที่มา

เมตตานิสังสสุตตปาฐะ เป็นการรวบรวมเอาเนื้อหาจากเมตตสูตร ในอัฏฐกนิบาต อังคุตตรนิกาย ในพระสุตตันตปิฎก และจากเมตตสูตร ในทสก-เอกาทสกนิบาต อังคุตตรนิกาย ในพระสุตตันตปิฎก โดยเมตตสูตร ในอัฏฐกนิบาต กล่าวถึงอานิสงส์ของเมตตา 8 ประการ ขณะที่เมตตสูตรในทสก-เอกาทสกนิบาต กล่าวถึงอานิสงส์ 11 ประการ อย่างไรก็ตาม เนื้อหาเกี่ยวกับอานิสงส์ตรงกันทั้ง 2 พระสูตร เพียงแต่ในพระสูตรหลังมีการเพิ่มอานิสงส์เข้ามาอีก 3 ประการ นอกจากนี้ เมตตสูตร ในอัฏฐกนิบาต ยังได้มีการเพิ่มคาถาเข้ามาว่าด้วยคุณแห่งการเจริญเมตตา ว่าไม่ยังให้ผู้ันั้นก่อเวรกับใคร เป็นต้น

ทั้งนี้ ในเมตตสูตรบทหลังซึ่งปรากฏอานิสงส์ 11 ประการ มิได้ระบุถึงสถานที่แสดงพระสูตรไว้ แต่ในเมตตสูตรบทแรกได้ระบุไว้ว่า สมเด็จ "พระผู้มีพระภาคประทับอยู่ ณ พระวิหารเชตวัน อารามของท่านอนาถบิณฑิกเศรษฐี ใกล้พระนครสาวัตถี" แล้วทรงตรัสพระสูตรนี้แก่ภิกษุทั้งหลาย ซึ่งเมื่อนำพระสูตรทั้ง 2 มารวมกันเป็นเมตตานิสังสสุตตปาฐะ เนื้อความจึงสมบูรณ์ยิ่งขึ้น กล่าวคือ เมตตสูตรแรกปรากฎสถานที่แสดง แต่อานิสงส์มีเพียง 8 ประการ ขณะที่เมตตสูตรที่ 2 ไม่ปรากฎที่มา แต่มีเนื้อหากล่าวถึงอานิสงส์ 11 ประการ ขณะที่เมตตานิสังสสุตตปาฐะ ปรากฎสถานที่แสดงพระสูตรจากเมตตสูตรแรก และอานิสงส์ 11 ประการจากเมตตสูตรหลัง

เนื้อหา

เนื้อหาของเมตตานิสังสสุตตปาฐะ (รวมถึงเมตตสูตรทั้ง 2 สูตร) กล่าวถึงอานิสงส์ของการเจริญเมตตา หรือเมตตาเจโตวิมุติ ว่ามีทั้งสิ้น 11 ประการ กล่าวคือ

1. หลับก็เป็นสุข
3. ตื่นก็เป็นสุข
5. ไม่ฝันเห็นสิ่งลามก
7. เป็นที่รักของมนุษย์
9. เป็นที่รักของอมนุษย์
11. เทวดาย่อมรักษา
13. ไฟ ยาพิษ หรือศาตราไม่กล้ำกรายผู้นั้น
15. จิตย่อมตั้งมั่นโดยรวดเร็ว
17. สีหน้าย่อมผ่องใส
19. เป็นผู้ไม่หลงใหลทำกาละ
21. เมื่อแทงตลอดคุณธรรมที่สูงขึ้นไปยังไม่ได้ ย่อมไปบังเกิดในพรหมโลก

จากนั้น สมเด็จพระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสย้ำเตือนว่า "เมื่อเมตตาเจโตวิมุตติ อันบุคคลเสพแล้วเจริญแล้ว ทำให้มากแล้ว ทำให้เป็นดุจยาน ทำให้เป็นที่ตั้ง ให้ตั้งมั่นโดยลำดับ สั่งสมดีแล้ว ปรารภด้วยดีแล้ว พึงหวังอานิสงส์ 11 ประการนี้แล"

ในพระสูตรทั้ง 2 จบลงเพียงเท่านี้ แต่ในเมตตานิสังสสุตตปาฐะได้มีสร้อยท้ายต่อไปว่า "อิทมโวจ ภควา อตฺตมนา เต ภิกขุ ภควโต ภาสิตํ อภินนฺทนฺติ" หรือ "พระผู้มีพระภาคเจ้า, ได้ตรัสธรรมปริยายอันนี้แล้ว, พระภิกษุทั้งหลายเหล่านั้น, ก็มีใจยินดีพอใจในภาษิตของพระผู้มีพระภาคเจ้า, พระองค์นั้น ด้วยประการฉะนี้แล"

บรรณานุกรม

• พระไตรปิฎกฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย สัตตก-อัฏฐก-นวกนิบาต เล่ม 4
• พระไตรปิฎกฉบับมหามกุฏราชวิทยาลัย พระสุตตันตปิฎก อังคุตรนิกาย ทสก-เอกาทสกนิบาต เล่ม 5
• สมเด็จพระสังฆราช (ปุสฺสเทว). 2538. หนังสือสวดมนต์ฉบับหลวง. กรุงเทพฯ. มหามกุฏราชวิทยาลัย.