เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ (ชม สุนทรารชุน)

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์

มหาเสวกโท เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ นามเดิม ชม ต้นสกุล สุนทรารชุน[1] เป็นขุนนางชาวสยาม ได้ดำรงตำแหน่งสำคัญ เช่น ผู้ว่าราชการเมืองพิจิตรและเมืองนครไชยศรี องคมนตรี สมุหเทศาภิบาลมณฑลนครไชยศรี

ประวัติ[แก้]

เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ มีนามเดิมว่าชม เป็นบุตรของพระสุรินทรามาตย์ (คล้าย) มารดาเป็นธิดาของพระยาศรีสหเทพ (เพ็ง)[2] เกิดเมื่อวันอังคารที่ 29 มีนาคม ปีฉลู พ.ศ. 2396 ได้ศึกษาภาษาไทยกับอาจารย์น้อย[3]

พ.ศ. 2407 ได้เข้ารับราชการเป็นมหาดเล็กในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจนสิ้นรัชกาล จนถึงต้นรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดให้ย้ายไปรับราชการในกรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ ได้รับบรรดาศักดิเป็นจมื่นมณเฑียรพิทักษ์ ปลัดกรมตำรวจสนมทหารซ้าย ในปี พ.ศ. 2413 เมื่อกรมพระราชวังฯ ทิวงคต (พ.ศ. 2428) จึงย้ายมาสมทบกรมพระตำรวจในพระบรมมหาราชวัง ถึงปี พ.ศ. 2426 โปรดให้ติดตามพระยามหาอำมาตยาธิบดี (หรุ่น ศรีเพ็ญ) ผู้เป็นลุงทางฝ่ายมารดา ออกไปจัดราชการเมืองเขมราฐ เมืองมุกดาหาร และเมืองนครพนม และทำด่านตามแม่น้ำโขงไปจนถึงเขตแดนเขมร ต่อมาย้ายไปรับราชการในกระทรวงมหาดไทย จนวันที่ 1 ธันวาคม พ.ศ. 2434 ได้รับบรรดาศักดิ์เป็นหลวงเสนีพิทักษ์ ถือศักดินา 800[4] และในวันที่ 14 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2438 ได้เลื่อนเป็นพระยาสุนทรบุรีศรีพิไชยสงคราม ผู้ว่าราชการเมืองนครไชยศรี ถือศักดินา 3,000[5] แล้วเลื่อนตำแหน่งเป็นสมุหเทศาภิบาลมณฑลนครไชยศรีในปี พ.ศ. 2441 ต่อมาวันที่ 11 ธันวาคม พ.ศ. 2453 ได้รับพระราชทานสัญญาบัตรตั้งเป็นองคมนตรี[6] และในวันที่ 20 สิงหาคม พ.ศ. 2454 ได้รับพระราชทานยศเป็นมหาอำมาตย์โท[7]

วันเสาร์ที่ 21 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2456 พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ตั้งเป็นเจ้าพระยา มีราชทินนามว่า เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ ปฐมนครินทร์วิบูลยศักดิ์ นิตยสวามิภักดิ์รามาธิบดี ศรีมณฑลิกาธิการวิสิษฐ ธรรมสุจริตกฤตัญญุการ พิริยแรงหาญราญทุรชน โสภณสุนทรารชุนวงษ์ บรมราชประสงค์สิทธิปฏิบัติ พุทธาทิรัตนสรณธาดา อุดมอาชวาธยาไศรย อภัยพิริยบรากรมพาหุ ดำรงศักดินา 10,000[8] ถึงปี พ.ศ. 2458 โปรดให้เปลี่ยนยศเป็นมหาเสวกโท[9]

เมื่ออายุมากขึ้น เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์เริ่มมีปัญหาสุขภาพ จึงโปรดให้ออกจากตำแหน่งแล้วย้ายมารับราชการในกระทรวงวัง ดำรงตำแหน่งผู้ช่วยเสนาบดีกระทรวงวัง พ.ศ. 2461 ท่านทุพพลภาพมากขึ้น จึงออกจากราชการและรับพระราชทานเบี้ยบำนาญ[3]

ครอบครัว[แก้]

เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ สมรสกับคุณหญิงเอี่ยม ท.จ. (ธิดาหลวงพิทักษ์นรากร (ชื่น ชินทักษ) กับนางแย้ม พิทักษ์นรากร) คุณหญิงป่วยเป็นโรคปัสสาวะพิการ ถึงแก่อนิจกรรมวันที่ 16 มีนาคม พ.ศ. 2469[10] มีบุตรธิดาด้วยกัน 5 คน ได้แก่[11]

  1. ธิดาไม่ทราบนาม เสียชีวิตตั้งแต่ยังเยาว์
  2. คุณหญิงเนียน พัศดีกลาง
  3. พระยาสฤษดิพจนกร (ชาย สุนทรารชุน)
  4. จมื่นสิทธิกฤดากร (เชื้อ สุนทรารชุน)
  5. นางสาวช่วง สุนทรารชุน

เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์ ป่วยด้วยโรคชรา ถึงแก่อสัญกรรมเมื่อวันที่ 8 กรกฎาคม พ.ศ. 2468 สิริอายุ 73 ปี ได้รับพระราชทานโกศแปดเหลี่ยม ชั้นรองโกศ 1 ชั้น ฉัตรเบญจา 4 คัน เป็นเกียรติยศ[3]

ยศ[แก้]

  • 9 กันยายน พ.ศ. 2454 - นายหมู่ใหญ่[12]
  • – นายกองตรี
  • 10 มิถุนายน 2456 – นายกองโท[13]

เครื่องราชอิสริยาภรณ์[แก้]

อ้างอิง[แก้]

เชิงอรรถ
  1. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศกระทรวงมุรธาธร เรื่อง ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ 5, เล่ม 30, ตอน 0 ง, 14 กันยายน 2456, หน้า 1249
  2. ↑ เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์, หน้า 184
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 ราชกิจจานุเบกษา, ข่าวตาย, เล่ม 42, ตอน 0 ง, 19 กรกฎาคม 2468, หน้า 1145-7
  4. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 8, ตอน 36, 6 ธันวาคม 2434, หน้า 315
  5. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตร, เล่ม 12, ตอน 46, 16 กุมภาพันธ์ 2438, หน้า 466-471
  6. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานสัญญาบัตรตั้งองคมนตรี, เล่ม 27, ตอน 0 ง, 18 ธันวาคม 2453, หน้า 2,168
  7. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, ประกาศพระบรมราชโองการ ประกาศพระราชทานยศ แก่ข้าราชการกระทรวงมหาดไทย, เล่ม 28, ตอน 0 ง, 20 สิงหาคม 2454, หน้า 973
  8. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ตั้งเจ้าพระยา, เล่ม 30, ตอน ก, 1 มีนาคม 2456, หน้า 466-471
  9. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ เปลี่ยนยศอุปราช และสมุหเทศาภิบาล, เล่ม 32, ตอน 0 ก, 11 พฤศจิกายน 2458, หน้า 357
  10. ↑ "ข่าวตาย" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. 43 (ง): 4576. 27 มีนาคม 2469. สืบค้นเมื่อ 21 กุมภาพันธ์ 2562. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)
  11. ↑ คนดีที่ข้าพเจ้ารู้จัก (เล่ม 2), หน้า 164-5
  12. ↑ พระราชทานสัญญาบัตรกองเสือป่า
  13. ↑ ส่งสัญญาบัตรเสือป่าไปพระราชทาน
  14. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานตรารัตนวราภรณ์, เล่ม ๓๐ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๘๖๔, ๘ มีนาคม ๒๔๕๖
  15. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์จุลจอมเกล้า ในงานพระราชพิธีฉัตรมงคล วันที่ ๑๑ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๔๕๗, เล่ม ๓๑ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๑๘๓๙, ๑๑ พฤศจิกายน ๒๔๕๗
  16. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๙ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๔๑๙, ๒๒ มกราคม ๑๓๑
  17. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์, เล่ม ๒๓ ตอนที่ ๒๘ หน้า ๗๑๔, ๗ ตุลาคม ๑๒๕
  18. ↑ ราชกิจจานุเบกษา พระราชทานตราวชิมารา[ลิงก์เสีย], เล่ม ๓๒ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๕, ๔ เมษายน ๒๔๕๘
  19. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์ รัชกาลที่ ๔, เล่ม ๒๑ ตอนที่ ๓๒ หน้า ๕๖๘, ๖ พฤศจิกายน ๑๒๓
  20. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๒๑ ตอนที่ ๒๗ หน้า ๔๖๕, ๒ ตุลาคม ๑๒๓
  21. ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระราชทานเหรียญรัตนาภรณ์, เล่ม ๒๗ ตอนที่ ๐ ง หน้า ๒๖๔๔, ๒๘ มกราคม ๑๒๙
บรรณานุกรม
  • ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. คนดีที่ข้าพเจ้ารู้จัก (เล่ม 2). กรุงเทพฯ : รวมสาส์น, 2549. 303 หน้า. หน้า 152-167. ISBN 974-9557-01-8
  • สมมตอมรพันธุ์, พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระ. เรื่องตั้งเจ้าพระยาในกรุงรัตนโกสินทร์. กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2545. 404 หน้า. หน้า 184-8. ISBN 974-417-534-6
เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=เจ้าพระยาศรีวิไชยชนินทร์_(ชม_สุนทรารชุน)&oldid=11197999"