ฮอลอดอมอร์

ฮอลอดอมอร์ในยูเครน Голодомо́р в Украї́ні
ชาวนาที่ประสบทุพภิกขภัยในคาร์กิวเมื่อ ค.ศ. 1933
ประเทศ	สาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตยูเครน สหภาพโซเวียต
สถานที่	ภาคกลางและภาคตะวันออกของยูเครน
ยุค	ค.ศ. 1932–1933
เสียชีวิตรวม	ประมาณ 3.5 ล้านคน
สังเกตการณ์	16 ประเทศถือเป็นการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ 6 ประเทศถือเป็นความผิดทางอาญาในการปกครองของสตาลิน องค์กรระหว่างประเทศ 5 แห่งถือเป็นโศกนาฏกรรมหรืออาชญากรรมต่อมนุษยชาติ
ความช่วยเหลือ	รัฐไม่รับของบรรเทาทุกข์ต่างประเทศ แต่นำเมล็ดธัญพืช 176,200 ถึง 325,000 ตันแจกจ่ายเป็นอาหารและของบรรเทาทุกข์ในเดือนกุมภาพันธ์ถึงกรกฎาคม ค.ศ. 1933

ฮอลอดอมอร์ (ยูเครน: Голодомо́р, ออกเสียง: [ɦolodoˈmɔr]; มาจาก мори́ти го́лодом, 'ฆ่าด้วยความหิวโหย') หรือที่รู้จักกันในชื่อ การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ด้วยทุพภิกขภัยในยูเครน มหาทุพภิกขภัย หรือ การฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวยูเครน ค.ศ. 1932–1933 เป็นการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวยูเครนด้วยการปล่อยให้อดอาหารในสาธารณรัฐสังคมนิยมโซเวียตยูเครนในระหว่างปี ค.ศ. 1932 ถึง ค.ศ. 1933 โดยเหตุการณ์ครั้งนั้นคร่าชีวิตชาวยูเครนพื้นเมืองไปหลายล้านคนเนื่องจากภาวะทุพภิกขภัยที่เกิดขึ้นอย่างหนักซึ่งเป็นไปอย่างสงบโดยไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อนในประวัติศาสตร์ยูเครน

Recognition of the Holodomor as a genocide:

  Officially recognized as an act of genocide

  Officially condemned as an act of extermination

  Officially not recognized as an act of genocide

คำว่าฮอลอดอมอร์มีความหมายที่เน้นเกี่ยวกับภาวะทุพภิกขภัยที่เกิดขึ้นจากมนุษย์โดยตั้งใจ เช่น การปฏิเสธความช่วยเหลือจากภายนอก การริบอาหารภายในครัวเรือน และการจำกัดการเคลื่อนย้ายของประชากร ประเด็นที่ว่าฮอลอดอมอร์เป็นการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์หรือไม่นั้นยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ เนื่องจากเป็นสาเหตุให้เกิดภาวะทุพภิกขภัยและการตายโดยตั้งใจ นักวิชาการบางส่วนเชื่อว่าเหตุการณ์นี้ถูกวางแผนโดยโจเซฟ สตาลิน เพื่อป้องกันการประกาศเอกราชของยูเครน การสูญเสียในครั้งนี้ได้ถูกนำไปเปรียบเทียบกับในเหตุการณ์ฮอโลคอสต์ อย่างไรก็ตาม นักประวัติศาสตร์บางส่วนโต้แย้งว่าเหตุการณ์ในครั้งนี้ถือเป็นการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์

บรรณานุกรม

• Applebaum, Anne (2017). Red Famine: Stalin's War on Ukraine. Knopf Doubleday Publishing Group. ISBN 9780385538862.
• Baumeister, Roy (1999). Evil: Inside Human Violence and Cruelty. New York: Henry Holt and Company. ISBN 978-0-8050-7165-8.
• Bilinsky, Yaroslav (1999). "Was the Ukrainian Famine of 1932–1933 Genocide?". Journal of Genocide Research. 1 (2): 147–156. doi:10.1080/14623529908413948. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 15 June 2008. สืบค้นเมื่อ 5 June 2006.
• Conquest, Robert (1999). "Comment on Wheatcroft". Europe-Asia Studies. 51 (8): 1479–1483. doi:10.1080/09668139998426. JSTOR 153839.
• Conquest, Robert (2001). Reflections on a Ravaged Century (New ed.). New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-32086-2.
• Conquest, Robert (2002) [1986]. The Harvest Of Sorrow: Soviet Collectivisation and the Terror-Famine. London: Pimlico. ISBN 978-0-7126-9750-7.
• Davies, Robert W.; Wheatcroft, Stephen G. (2002). "The Soviet Famine of 1932–33 and the Crisis in Agriculture" (PDF). ใน Wheatcroft, Stephen G. (บ.ก.). Challenging Traditional Views of Russian History. Houndmills: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-333-75461-0.
• Davies, Robert W.; Wheatcroft, Stephen G. (2006). "Stalin and the Soviet Famine of 1932–33: A Reply to Ellman" (PDF). Europe-Asia Studies. 58 (4): 625–633. doi:10.1080/09668130600652217. JSTOR 20451229. S2CID 145729808.
• Davies, Robert W.; Wheatcroft, Stephen G. (2010). The Years of Hunger: Soviet Agriculture 1931–1933. Houndmills: Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-230-23855-8.
• Davies, Norman (2006). Europe East and West. London: Jonathan Cape. ISBN 978-0-224-06924-3.
• Dolot, Miron (1985). Execution by Hunger: The Hidden Holocaust. New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-30416-9.
• Ellman, Michael (2005). "The Role of Leadership Perceptions and of Intent in the Soviet Famine of 1931–1934" (PDF). Europe-Asia Studies. 57 (6): 823–41. doi:10.1080/09668130500199392. S2CID 13880089. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2009-02-27. สืบค้นเมื่อ 2022-03-03.
• Ellman, Michael (2007). "Stalin and the Soviet Famine of 1932–33 Revisited". Europe-Asia Studies. 59 (4): 663–693. doi:10.1080/09668130701291899. S2CID 53655536. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2007-10-14. สืบค้นเมื่อ 2022-03-03.
• Engerman, David (2003). Modernization from the Other Shore: American Intellectuals and the Romance of Russian Development. Cambridge, MA: Harvard University Press. ISBN 978-0-674-01151-9.
• Hadzewycz, Roma; Zarycky, George B.; Kolomayets, Martha, บ.ก. (1983). The Great Famine in Ukraine: The Unknown Holocaust. Jersey City, NJ: Ukrainian National Association.
• Hryshko, Vasyl (1978). Ukrains'kyi 'Holokast', 1933. New York: DOBRUS; Toronto: SUZHERO.
• Jones, Adam (2010). Genocide: A Comprehensive Introduction (2nd ed.). Milton Park: Routledge. ISBN 978-0-415-48619-4.
• Kotkin, Stephen (2017). Stalin (volume 2): Waiting for Hitler, 1929–1941. New York: Penguin Press. ISBN 978-1594203800.
• Kulchytsky, Stanislav; Yefimenko, Hennadiy (2003). Демографічні наслідки голодомору 1933 р. в Україні. Всесоюзний перепис 1937 р. в Україні: документи та матеріали [Demographic consequences of the 1933 Holodomor in Ukraine. The all-Union census of 1937 in Ukraine: Documents and Materials] (ภาษายูเครน). Kyiv: Institute of History. ISBN 978-966-02-3014-9.
• Laar, Mart (2010). The Power of Freedom – Central and Eastern Europe after 1945. Unitas Foundation. ISBN 978-9949-21-479-2. สืบค้นเมื่อ 2 November 2015.
• Liber, George. Total wars and the making of modern Ukraine, 1914–1954 ( U of Toronto Press, 2016).
• Luciuk, Lubomyr, editor, Holodomor: Reflections on the Great Famine of 1932–1933 in Soviet Ukraine, Kashtan Press, Kingston, 2008
• Mace, James E. (2004). "Soviet Man-Made Famine in Ukraine". ใน Totten, Samuel; Parsons, William S.; Charny, Israel W. (บ.ก.). Century of Genocide: Critical Essays and Eyewitness Accounts. London: Routledge. ISBN 978-0-415-94430-4.
• Mace, James E. (2008). Ваші мертві вибрали мене ... [Your dead chose me ...]. Kyiv: Vyd-vo ZAT "Ukraïns'ka pres-hrupa". ISBN 978-966-8152-13-9. (A collection of Mace's articles and columns published in Den from 1993 to 2004).
• Marples, David R. (2007). Heroes and Villains: Creating National History in Contemporary Ukraine. Budapest: Central European University Press. ISBN 978-963-7326-98-1.
• Meslé, France; Pison, Gilles; Vallin, Jacques (2005). "France-Ukraine: Demographic Twins Separated by History" (PDF). Population and Societies (413): 1–4. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 26 May 2011.
• Montefiore, Simon Sebag (2003). Stalin: The Court of the Red Tsar. New York: Alfre. ISBN 978-0307291448.
• Mordini, Emilio; Green, Manfred (2009). Identity, Security and Democracy: The Wider Social and Ethical Implications of Automated Systems for Human Identification (PDF). Amsterdam, Netherlands: IOS Press. ISBN 978-1-58603-940-0. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2019-10-26. สืบค้นเมื่อ 2022-03-03.
• Naimark, Norman M. (2010). Stalin's Genocides. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 978-0-691-14784-0.
• Pipes, Richard (1995). Russia Under the Bolshevik Regime. New York: Vintage Books. ISBN 978-0-679-76184-6.
• Potocki, Robert (2003). Polityka państwa polskiego wobec zagadnienia ukraińskiego w latach 1930–1939 (ภาษาโปแลนด์ และ อังกฤษ). Lublin: Instytut Europy Środkowo-Wschodniej. ISBN 978-83-917615-4-0.
• Pourchot, Georgeta (2008). Eurasia Rising: Democracy and Independence in the Post-Soviet Space. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO. ISBN 978-0-275-99916-2.
• Radzinsky, Edvard (1996). Stalin: The First In-depth Biography Based on Explosive New Documents from Russia's Secret Archives. London: Hodder & Stoughton. ISBN 978-0-340-60619-3.
• Rosefielde, Steven (1983). "Excess Mortality in the Soviet Union: A Reconsideration of the Demographic Consequences of Forced Industrialization, 1929–1949". Soviet Studies. 35 (3): 385–409. doi:10.1080/09668138308411488. JSTOR 151363. PMID 11636006.
• Rosefielde, Steven (2009). Red Holocaust. Milton Park: Routledge. ISBN 978-0-415-77756-8.
• Snyder, Timothy (2010). Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin. New York: Basic Books. ISBN 978-0-465-00239-9. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 February 2013.
• Sternberg, Robert J.; Sternberg, Karin (2008). The Nature of Hate. New York: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-72179-0.
• Tauger, Mark B. (1991). "The 1932 Harvest and the Famine of 1933" (PDF). Slavic Review. 50 (1): 70–89. doi:10.2307/2500600. JSTOR 2500600. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 14 January 2016.
• Tauger, Mark B. (2001). "Natural Disasters and Human Actions in the Soviet Famine of 1931–1933". The Carl Beck Papers in Russian and East European Studies (1506): 67. doi:10.5195/CBP.2001.89.
• Vallin, Jacques; Meslé, France; Adamets, Serguei; Pyrozhkov, Serhii (2002). "A New Estimate of Ukrainian Population Losses during the Crises of the 1930s and 1940s" (PDF). Population Studies. 56 (3): 249–264. doi:10.1080/00324720215934. PMID 12553326. S2CID 21128795. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2022-03-14. สืบค้นเมื่อ 2022-03-03.
• Várdy, Steven Béla; Várdy, Agnes Huszár (2007). "Cannibalism in Stalin's Russia and Mao's China" (PDF). East European Quarterly. 41 (2): 223–238. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2020-11-08. สืบค้นเมื่อ 2022-03-03.
• Weiss-Wendt, Anton (2005). "Hostage of Politics: Raphael Lemkin on 'Soviet Genocide'" (PDF). Journal of Genocide Research. 7 (4): 551–559. doi:10.1080/14623520500350017. S2CID 144612446. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 10 June 2007.
• Werth, Nicolas (2010). "Mass deportations, Ethnic Cleansing, and Genocidal Politics in the Latter Russian Empire and the USSR". ใน Bloxham, Donald; A. Dirk Moses (บ.ก.). The Oxford Handbook of Genocide Studies. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-923211-6.
• Wheatcroft, Stephen G. (2001). "Current knowledge of the level and nature of mortality in the Ukrainian famine of 1931–3" (PDF). ใน V. Vasil'ev; Y. Shapovala (บ.ก.). Komandiri velikogo golodu: Poizdki V.Molotova I L.Kaganovicha v Ukrainu ta na Pivnichnii Kavkaz, 1932–1933 rr. Kyiv: Geneza.
• Wheatcroft, Stephen G. (2004). "Towards Explaining the Soviet Famine of 1931–1933: Political and Natural Factors in Perspective". Food and Foodways. 12 (2–3): 107–136. doi:10.1080/07409710490491447. S2CID 155003439.
• Wheatcroft, Stephen G. (2018). "The Turn Away from Economic Explanations for Soviet Famines". Contemporary European History. 27 (3): 465–469. doi:10.1017/S0960777318000358.
• Wilson, Andrew (2002). The Ukrainians: Unexpected Nation (2nd ed.). New Haven, CT: Yale University Press. ISBN 978-0-300-09309-4.
• Уиткрофт, С. (2001). "О демографических свидетельствах трагедии советской деревни в 1931–1933 гг." [On demographic evidence of the tragedy of the Soviet village in 1931–1933]. ใน V.P. Danilov; และคณะ (บ.ก.). Трагедия советской деревни: Коллективизация и раскулачивание 1927–1939 гг.: Документы и материалы [The Tragedy of the Soviet Village: Collectivization and Dekulakization 1927–39: Documents and Materials] (ภาษารัสเซีย). Vol. 3. Moscow: ROSSPEN. ISBN 978-5-8243-0225-7. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 20 March 2008.

อ่านเพิ่ม

คำประกาศและนิติกรรม

• U.S. Commission on the Ukraine Famine. 19 April 1988. "Findings of the Commission on the Ukraine Famine" (Report to Congress).
• United Nations. 2003. Joint Statement on the Great Famine of 1932–1933 in Ukraine (Holodomor)
• Address of the Verkhovna Rada to the Ukrainian nation on commemorating the victims of Holodomor 1932–1933 (in Ukrainian)

หนังสือและบทความ

• Ammende, Ewald, Human life in Russia, (Cleveland: J.T. Zubal, 1984), Reprint, Originally published: London: Allen & Unwin, 1936.
• The Black Deeds of the Kremlin: a white book, S.O. Pidhainy, Editor-In-Chief, (Toronto: Ukrainian Association of Victims of Russian-Communist Terror, 1953), (Vol. 1 Book of testimonies. Vol. 2. The Great Famine in Ukraine in 1932–1933).
• Bruski, Jan Jacek (2008). Hołodomor 1932–1933. Wielki Głód na Ukrainie w dokumentach polskiej dyplomacji i wywiadu (ภาษาโปแลนด์). Warszawa: Polski Instytut Spraw Międzynarodowych. ISBN 978-83-89607-56-0.
• Marco Carynnyk, Lubomyr Luciuk and Bohdan S Kordan, eds, The Foreign Office and the Famine: British Documents on Ukraine and the Great Famine of 1932–1933, foreword by Michael Marrus (Kingston: Limestone Press, 1988)
• Boriak, H. (2001). The Publication of Sources on the History of the 1932–1933 Famine-Genocide: History, Current State, and Prospects. Harvard Ukrainian Studies, 25(3/4), 167–186.
• Chastushka Journal of American folklore, Volume 89 Houghton, Mifflin, and Co., 1976
• Curran, Declan with L Luciuk & A G Newby, co-eds, "Famines in European Economic History: The last great European famines reconsidered," Routledge, 2015
• Davies, R.W., The Socialist offensive: the collectivization of Soviet agriculture, 1929–1930, (London: Macmillan, 1980).
• Der ukrainische Hunger-Holocaust: Stalins verschwiegener Völkermord 1932/33 an 7 Millionen ukrainischen Bauern im Spiegel geheimgehaltener Akten des deutschen Auswärtigen Amtes, (Sonnebühl: H. Wild, 1988), By Dmytro Zlepko. [eine Dokumentation, herausgegeben und eingeleitet von Dmytro Zlepko].
• Dolot, Miron, Who killed them and why?: in remembrance of those killed in the Famine of 1932–1933 in Ukraine, (Cambridge, Massachusetts: Harvard University, Ukrainian Studies Fund, 1984); "Execution By Hunger, The Hidden Holocaust" (W.W. Norton & Company, 1985).
• Dushnyk, Walter, 50 years ago: the famine holocaust in Ukraine, (New York: Toronto: World Congress of Free Ukrainians, 1983).
• Barbara Falk, Sowjetische Städte in der Hungersnot 1932/33. Staatliche Ernährungspolitik und städtisches Alltagsleben (= Beiträge zur Geschichte Osteuropas 38), Köln: Böhlau Verlag 2005 ISBN 3-412-10105-2
• Fürst, Juliane. Stalin's Last Generation: Soviet Post-War Youth and the Emergence of Mature Socialism Oxford University Press. 2010. ISBN 978-0-19-957506-0
• Gregorovich, Andrew, "Black Famine in Ukraine 1932–33: A Struggle for Existence", Forum: A Ukrainian Review, No. 24, (Scranton: Ukrainian Workingmen's Association, 1974).
• Kowalski, Ludwik. Hell on Earth: Brutality and Violence Under the Stalinist Regime Wasteland Press. 2008. ISBN 978-1-60047-232-9
• Luciuk, L. Y. (ed), "Holodomor: Reflections on the Great Famine of 1932–1933 in Soviet Ukraine" (Kingston: Kashtan Press, 2009)
• Halii, Mykola, Organized famine in Ukraine, 1932–1933, (Chicago: Ukrainian Research and Information Institute, 1963).
• Hlushanytsia, Pavlo, "Tretia svitova viina Pavla Hlushanytsi == The third world war of Pavlo Hlushanytsia", translated by Vera Moroz, (Toronto: Anabasis Magazine, 1986). [Bilingual edition in Ukrainian and English].
• Holod na Ukraini, 1932–1933: vybrani statti, uporiadkuvala Nadiia Karatnyts'ka, (New York: Suchasnist', 1985).
• Holod 1932–33 rokiv na Ukraini: ochyma istorykiv, movoij dokumentiv, (Kyiv: Vydavnytstvo politychnoyi literatury Ukrainy, 1990).
• Hryshko, Vasyl, The Ukrainian Holocaust of 1933, Edited and translated by Marco Carynnyk, (Toronto: Bahrianyi Foundation, Suzhero, Dobrus, 1983).
• Holodomor: The Great Famine in Ukraine 1932–1933 (Warsaw–Kyiv, 2009)
  • "The Institute of National Remembrance | Holodomor. The Great Famine in Ukraine 1932–1933". Ipn.gov.pl. 2009. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 18 May 2015. สืบค้นเมื่อ 6 July 2015.
• International Commission of Inquiry into the 1932–33 Famine in Ukraine, Proceedings [transcript], 23–27 May 1988, Brussels, Belgium, Jakob W.F. Sundberg, President; Legal Counsel, World Congress of Free Ukrainians: John Sopinka, Alexandra Chyczij; Legal Council for the commission, Ian A. Hunter, 1988.
• International Commission of Inquiry into the 1932–33 Famine in Ukraine. Proceedings [transcript], 21 October – 5 November 1988, New York City, [Jakob W.F. Sundberg, President; Counsel for the Petitioner, William Liber; General Counsel, Ian A. Hunter], 1988.
• International Commission of Inquiry into the 1932–1933 Famine in Ukraine. Final report, [Jacob W.F. Sundberg, President], 1990. [Proceedings of the International Commission of Inquiry and its Final report are in typescript, contained in 6 vols. Copies available from the World Congress of Free Ukrainians, Toronto].
• Kalynyk, Oleksa, Communism, the enemy of mankind: documents about the methods and practise of Russian Bolshevik occupation in Ukraine, (London: The Ukrainian Youth Association in Great Britain, 1955).
• Klady, Leonard, "Famine Film Harvest of Despair", Forum: A Ukrainian Review, No. 61, Spring 1985, (Scranton: Ukrainian Fraternal Association, 1985).
• Kolektyvizatsia і Holod na Ukraini 1929–1933: Zbirnyk documentiv і materialiv, Z.M. Mychailycenko, E.P. Shatalina, S.V. Kulcycky, eds., (Kyiv: Naukova Dumka, 1992).
• Kostiuk, Hryhory, Stalinist rule in Ukraine: a study of the decade of mass terror, 1929–1939, (Munich: Institut zur Erforschung der UdSSSR, 1960).
• Kovalenko, L.B. & Maniak, B.A., eds., Holod 33: Narodna knyha-memorial, (Kyiv: Radians'kyj pys'mennyk, 1991).
• Krawchenko, Bohdan, Social change and national consciousness in twentieth-century Ukraine, (Basingstoke: Macmillan in association with St. Anthony's College, Oxford, 1985).
• R. Kuśnierz, Ukraina w latach kolektywizacji i Wielkiego Glodu (1929–1933),Torun เก็บถาวร 2022-03-14 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, 2005
• Leonard Leshuk, ed., Days of Famine, Nights of Terror: Firsthand Accounts of Soviet Collectivization, 1928–1934 (Kingston: Kashtan Press, 1995)
• Luciuk, Lubomyr (and L Grekul), Holodomor: Reflections on the Great Famine of 1932–1933 in Soviet Ukraine (Kashtan Press, Kingston, 2008.)
• Lubomyr Luciuk, ed., Not Worthy: Walter Duranty's Pulitzer Prize and The New York Times (Kingston: Kashtan Press, 2004)
• Lettere da Kharkov: la carestia in Ucraina e nel Caucaso del Nord nei rapporti dei diplomatici italiani, 1932–33, a cura di Andrea Graziosi, (Torino: Einaudi, 1991).
• Mace, James E., Communism and the dilemma of national liberation: national communism in Soviet Ukraine, 1918–1933, (Cambridge, Massachusetts: Distributed by Harvard University Press for the Ukrainian Research Institute and the Ukrainian Academy of Arts and Sciences in the U.S., 1983).
• Makohon, P., Svidok: Spohady pro 33-ho, (Toronto: Anabasis Magazine, 1983).
• Martchenko, Borys, La famine-genocide en Ukraine: 1932–1933, (Paris: Publications de l'Est europeen, 1983).
• Marunchak, Mykhailo H., Natsiia v borot'bi za svoie isnuvannia: 1932 і 1933 v Ukraini і diiaspori, (Winnipeg: Nakl. Ukrains'koi vil'noi akademii nauk v Kanadi, 1985).
• Memorial, compiled by Lubomyr Y. Luciuk and Alexandra Chyczij; translated into English by Marco Carynnyk, (Toronto: Published by Kashtan Press for Canadian Friends of "Memorial", 1989). [Bilingual edition in Ukrainian and English. this is a selection of resolutions, aims and objectives, and other documents, pertaining to the activities of the Memorial Society in Ukraine].
• Mishchenko, Oleksandr, Bezkrovna viina: knyha svidchen', (Kyiv: Molod', 1991).
• Oleksiw, Stephen, The agony of a nation: the great man-made famine in Ukraine, 1932–1933, (London: The National Committee to Commemorate the 50th Anniversary of the Artificial Famine in Ukraine, 1932–1933, 1983).
• Pavel P. Postyshev, envoy of Moscow in Ukraine 1933–1934, [selected newspaper articles, documents, and sections in books], (Toronto: World Congress of Free Ukrainians, Secretariat, [1988], The 1932–33 Famine in Ukraine research documentation).
• Pidnayny, Alexandra, A bibliography of the great famine in Ukraine, 1932–1933, (Toronto: New Review Books, 1975).
• Pravoberezhnyi, Fedir, 8,000,000: 1933-i rik na Ukraini, (Winnipeg: Kultura і osvita, 1951).
• Rajca, Czesław (2005). Głód na Ukrainie. Lublin/Toronto: Werset. ISBN 978-83-60133-04-0.
• Senyshyn, Halyna, Bibliohrafia holody v Ukraini 1932–1933, (Ottawa: Montreal: Umman, 1983).
• Solovei, Dmytro, The Golgotha of Ukraine: eye-witness accounts of the famine in Ukraine, compiled by Dmytro Soloviy, (New York: Ukrainian Congress Committee of America, 1953).
• Stradnyk, Petro, Pravda pro soviets'ku vladu v Ukraini, (New York: N. Chyhyryns'kyi, 1972).
• Taylor, S.J., Stalin's apologist: Walter Duranty, the New York Times's Man in Moscow, (New York: Oxford University Press, 1990).
• The Foreign Office and the famine: British documents on Ukraine and the great famine of 1932–1933, edited by Marco Carynnyk, Lubomyr Y. Luciuk and Bohdan Kor.
• The man-made famine in Ukraine (Washington D.C.: American Enterprise Institute for Public Policy Research, 1984). [Seminar. Participants: Robert Conquest, Dana Dalrymple, James Mace, Michael Nowak].
• United States, Commission on the Ukraine Famine. Investigation of the Ukrainian Famine, 1932–1933: report to Congress / Commission on the Ukraine Famine, [Daniel E. Mica, chairman; James E. Mace, Staff Director]. (Washington D.C.: U.S. G.P.O. 1988).
• United States, Commission on the Ukrainian Famine. Oral history project of the Commission on the Ukraine Famine, James E. Mace and Leonid Heretz, eds. (Washington, D.C.: Supt. of Docs, U.S. G.P.O., 1990).
• Velykyi holod v Ukraini, 1932–33: zbirnyk svidchen', spohadiv, dopovidiv ta stattiv, vyholoshenykh ta drukovanykh v 1983 rotsi na vidznachennia 50-littia holodu v Ukraini – The Great Famine in Ukraine 1932–1933: a collection of memoirs, speeches and essays prepared in 1983 in commemoration of the 50th anniversary of the Famine in Ukraine during 1932–33, [Publication Committee members: V. Rudenko, T. Khokhitva, P. Makohon, F. Podopryhora], (Toronto: Ukrains'ke Pravoslavne Bratstvo Sv. Volodymyra, 1988), [Bilingual edition in Ukrainian and English].
• Verbyts'kyi, M., Naibil'shyi zlochyn Kremlia: zaplianovanyi shtuchnyi holod v Ukraini 1932–1933 rokiv, (London: Dobrus, 1952).
• Voropai, Oleksa, V deviatim kruzi, (London, England: Sum, 1953).
• Voropai, Oleksa, The Ninth Circle: In Commemoration of the Victims of the Famine of 1933, Olexa Woropay; edited with an introduction by James E. Mace, (Cambridge, Massachusetts: Harvard University, Ukrainian Studies Fund, 1983).
• Wheatcroft, S. G. (2000). "The Scale and Nature of Stalinist Repression and its Demographic Significance: On Comments by Keep and Conquest" (PDF). Europe-Asia Studies. 52 (6): 1143–1159. doi:10.1080/09668130050143860. ISSN 0966-8136. PMID 19326595. S2CID 205667754.
• Krawchenko, Bohdan; Serbyn, Roman (1986). Famine in Ukraine 1932–1933 (ภาษาอังกฤษ). Canada: Canadian Institute of Ukrainian Studies. p. 208. ISBN 9780920862438.

แหล่งข้อมูลอื่น

• "Holodomor Museum website". สืบค้นเมื่อ 20 January 2021.
• "Holodomor survivors share their stories". สืบค้นเมื่อ 20 January 2021.
• "Harvard Ukrainian Research Institute's MAPA Digital Atlas of Ukraine focus on the history of the Holodomor". สืบค้นเมื่อ 20 January 2021.
• "Gareth Jones' international exposure of the Holodomor, plus many related background articles". สืบค้นเมื่อ 5 July 2006.
• (ในภาษายูเครน) Famine in Ukraine 1932–1933 เก็บถาวร 7 กุมภาพันธ์ 2020 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน at the Central State Archive of Ukraine (photos, links)
• Stanislav Kulchytsky, Italian Research on the Holodomor, October 2005.
• Stanislav Kulchytsky, "Why did Stalin exterminate the Ukrainians? Comprehending the Holodomor. The position of Soviet historians" – Six-part series from Den: Part 1, Part 2, Part 3, Part 4, Part 5, Part 6; Kulchytsky on Holodomor 1–6
• (ในภาษายูเครนและรัสเซีย) Valeriy Soldatenko, "A starved 1933: subjective thoughts on objective processes", Dzerkalo Tyzhnia, Kyiv, Ukraine, 28 June – 4 July 2003. Available online
• (ในภาษายูเครนและรัสเซีย) Stanislav Kulchytsky's articles in Dzerkalo Tyzhnia, Kyiv, Ukraine
  • "How many of us perish in Holodomor on 1933", 23 November 2002 – 29 November 2002. Available online
  • "Reasons of the 1933 famine in Ukraine. Through the pages of one almost forgotten book" 16–22 August 2003. Available online
  • "Reasons of the 1933 famine in Ukraine-2", 4 October 2003 – 10 October 2003. Available online
  • "Demographic losses in Ukraine in the twentieth century", 2 October 2004 – 8 October 2004. Available online
  • "Holodomor-33: Why and how?" 25 November – 1 December. Available online
• Ukraine Famine Revelations from the Russian Archives at the Library of Congress
• Sergei Melnikoff, Photos of Holodomor gulag.ipvnews.org
• The General Committee decided this afternoon not to recommend the inclusion of an item on the seventy-fifth anniversary of the Great Famine (Holodomor) of 1932–1933 in Ukraine. www.un.org
• Nicolas Werth Case Study: The Great Ukrainian Famine of 1932–1933 / CNRS – France
• Holodomor – Famine in Soviet Ukraine 1932–1933 archived from kiev.usembassy.gov
• Famine in the Soviet Union 1929–1934 – collection of archive materials rusarchives.ru
• Holodomor: The Secret Holocaust in Ukraine – official site of the Security Service of Ukraine, www.sbu.gov.ua
• CBC program about the Great Hunger archived from www.cbc.ca
• Murphy, Caryle (1 October 1983). "Ukrainian Americans Commemorate Famine in Homeland 50 Years Ago". The Washington Post. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 15 March 2012.
• People's war 1917–1932 by Kyiv city organization "Memorial" archived from www.narodnaviyna.org.ua
• Oksana Kis, Defying Death Women's Experience of the Holodomor, 1932–1933 www.academia.edu