อ่าวปัตตานี

เขื่อนกันทราย ปากน้ำปัตตานี

อ่าวปัตตานี เป็นอ่าวในพื้นที่อำเภอเมืองปัตตานีและอำเภอยะหริ่ง จังหวัดปัตตานี ลำน้ำสองสายที่ไหลสู่อ่าวปัตตานี คือ แม่น้ำปัตตานีและคลองยามูหรือคลองยะหริ่ง

ภูมิศาสตร์

อ่าวปัตตานีมีจะงอยปากอ่าวที่เรียกว่าแหลมตาชีหรือแหลมโพธิ์ ยื่นออกไปในแนวตะวันตกตะวันออก ก่อตัวเป็นแนวสันทรายยื่นออกไปในทะเลในแนวที่เกือบขนานกับพื้นแผ่นดิน โอบล้อมพื้นที่ตอนในของอ่าวในลักษณะสันดอนจะงอยทราย ส่วนปลายของแหลมโพธิ์โค้งงอเข้าหาฝั่งคล้ายตะขอ มีความยาวประมาณ 18.5 กิโลเมตร ส่วนกว้างสุดของแหลมอยู่ที่บ้านบูดี กว้าง 1.6 กิโลเมตร ส่วนที่แคบที่สุดอยู่ที่บ้านตะโล๊ะสะมิแล กว้าง 70 เมตร ถือเป็นอ่าวน้ำตื้น มีความลึกเฉลี่ย 1.2 เมตร โดยมีพื้นที่ทั้งสิ้นประมาณ 74 ตารางกิโลเมตร แบ่งเป็นพื้นที่ภายในอ่าว 54 ตารางกิโลเมตร และพื้นที่ปากอ่าว 20 ตารางกิโลเมตร

ระบบนิเวศน์

ระบบไหลเวียนน้ำภายในอ่าวที่ผสมผสานกันระหว่างน้ำจืดและน้ำเค็มและน้ำกร่อย เป็นระบบนิเวศแบบทะเลตมและป่าชายเลน อ่าวปัตตานีมีสัตว์หน้าดินไม่ต่ำกว่า 159 ชนิด สาหร่ายทะเลจำนวน 8 ชนิด และหญ้าทะเลจำนวน 4 ชนิด กระจายภายในอ่าว พบนกที่อยู่ในสถานภาพใกล้สูญพันธุ์จำนวน 2 ชนิด ได้แก่ นกตะกรามและนกปากช้อนหน้าดำ และพบนกอีก 21 ชนิด ที่อยู่ในสถานภาพใกล้ถูกคุกคาม โดยชนิดที่มีการแพร่กระจายมาก คือ นกหัวโตมลายูรองลงมาเป็นนกกระเต็นใหญ่ปีกสีน้ำตาลและนกซ่อมทะเลอกแดง ในอ่าวปัตตานีเคยพบพะยูนมาหากินบริเวณอ่าวปัตตานีมาแล้วหลายปี

ประวัติ

ในอดีตมีการใช้อ่าวปัตตานีเป็นที่กำบังลมทอดสมอของเรือสินค้า ทำให้เกิดบ้านเมืองที่พัฒนามาจากชุมชนเมืองท่าภายในบริเวณอำเภอยะรังที่อยู่ลึกเข้าไปในแผ่นดินราว 15–16 กิโลเมตร มาเป็นเมืองปาตานีซึ่งเป็นเมืองท่าชายฝั่งริมอ่าวด้านใน เมืองมีความเจริญด้านารค้าทางทะเลเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 21

ปัจจุบันชาวบ้านรอบอ่าวปัตตานีอาศัยกันอย่างหนาแน่น ใช้ชีวิตทางประมงชายฝั่งหรือประมงพื้นบ้านขนาดเล็กต้องพบปัญหาความเสื่อมโทรมของสภาพแวดล้อม ระหว่าง พ.ศ. 2560–2562 มีโครงการขุดลอกอ่าวปัตตานีเพื่อแก้ปัญหาการตื้นเขินของอ่าวปัตตานี แต่กลับทำให้อ่าวปัตตานีตื้นเขินมากขึ้น เนื่องจากผู้ดำเนินโครงการได้ทิ้งตะกอนทราย วัสดุขุดลอกจนทับถมบริเวณที่ทำกินของชาวบ้านในวงกว้าง ทำลายแหล่งที่อยู่อาศัยของสัตว์น้ำและระบบนิเวศ