หุ้นกู้

หุ้นกู้ (อังกฤษ: corporate bond หรือ debenture) คือตราสารหนี้ประเภทหนึ่ง ที่ออกและเสนอขายโดยบริษัทเอกชน เพื่อระดมทุนสำหรับใช้ในกิจการต่างๆ ของบริษัท เช่น เพื่อลงทุนขยายกิจการ, เพื่อซื้อเครื่องจักรอุปกรณ์, หรือเพื่อนำเงินไปชำระเจ้าหนี้รายเดิม เป็นต้น โดยบริษัทจะตอบแทนผู้ถือหุ้นกู้โดยการจ่ายดอกเบี้ยเป็นงวดๆ หุ้นกู้จัดว่าเป็นสินทรัพย์ที่มีความเสี่ยงต่ำถึงปานกลาง

กฎหมายไม่ได้กำหนดอายุของหุ้นกู้ แต่ในทางปฏิบัติผู้ออกหุ้นกู้มักจะเลือกที่จะเสนอขายหุ้นกู้อายุระหว่าง 3 ถึง 7 ปี บ้างอาจเสนอขายหุ้นกู้แบบไม่กำหนดอายุที่เรียกว่าหุ้นกู้ชั่วนิรันดร์ และเนื่องจากหุ้นกู้มีความเสี่ยงจากการที่ผู้ออกหุ้นกู้จะผิดนัดในการจ่ายดอกเบี้ยหรือเงินต้น ดังนั้น หุ้นกู้จึงต้องให้อัตราผลตอบแทนที่มากกว่าพันธบัตรรัฐบาล แต่การลงทุนในหุ้นกู้ก็ยังเป็นการลงทุนที่มีความเสี่ยงต่ำกว่าหุ้นสามัญ

การแบ่งประเภทของหุ้นกู้

แบ่งตามสิทธิเรียกร้อง (Priority Claim)

• หุ้นกู้ด้อยสิทธิ (Subordinated Debenture) เมื่อผู้ออกหุ้นกู้ล้มละลาย ผู้ถือหุ้นกู้ประเภทนี้จะมีสิทธิในอันดับที่ด้อยกว่าเจ้าหนี้สามัญรายอื่น ๆ ในการเรียกร้องสินทรัพย์จากผู้ออกหุ้นกู้ อย่างไรก็ดี สิทธิเรียกร้องนั้นจะสูงกว่าผู้ถือหุ้นบุริมสิทธิ และหุ้นสามัญ ซึ่งมีสิทธิเรียกร้องเป็นอันดับสุดท้าย
• หุ้นกู้ไม่ด้อยสิทธิ (Senior Debenture) ผู้ถือหุ้นกู้ประเภทนี้ จะมีสิทธิทัดเทียมกับเจ้าหนี้สามัญรายอื่นๆ ในการเรียกร้องสินทรัพย์ทดแทนและสูงกว่าผู้ถือหุ้นกู้ด้อยสิทธิ ผู้ถือหุ้นบุริมสิทธิและผู้ถือหุ้นสามัญ

แบ่งตามการมีประกัน

ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์แบ่งการมีประกันออกเป็น 2 แบบ (1) การมีประกันโดยบุคคล หรือ การค้ำประกัน และ (2) การมีทรัพย์เป็นประกัน หรือการค้ำประกันด้วยทรัพย์ ดังนั้น เมื่อแบ่งหุ้นกู้ตามการมีประกันจะแบ่งได้ดังนี้

• หุ้นกู้ชนิดมีประกัน (Secured Debenture) หุ้นกู้ที่ผู้ออกหุ้นกู้นำสินทรัพย์มาค้ำประกันการออกและเสนอขายหุ้นกู้นั้น และผู้ถือหุ้นกู้จะมีบุริมสิทธิเต็มที่ในทรัพย์ที่วางเป็นประกันเหนือเจ้าหนี้สามัญรายอื่นๆ หรือในกรณีที่ผู้ออกหุ้นกู้จัดให้มีการค้ำประกันโดยบุคคล (บุคคลธรรมดา หรือนิติบุคคล) เช่น การให้ผู้ถือหุ้นใหญ่ในบริษัทเป็นผู้ค้ำประกันการออกและเสนอขายหุ้นกู้
• หุ้นกุ้ชนิดไม่มีประกัน (Unsecured Debenture) หุ้นกู้ที่ไม่มีสินทรัพย์ใดหรือบุคคลใดมาวางไว้เป็นประกันการชำระหนี้ และหากผู้ออกหุ้นกู้ล้มละลาย ผู้ถือหุ้นกู้ต้องทำการแบ่งสินทรัพย์กับเจ้าหนี้รายอื่นตามสิทธิและสัดส่วน

แบ่งตามวิธีการจ่ายดอกเบี้ย

• หุ้นกู้ชนิดจ่ายดอกเบี้ยคงที่ (Fixed Rate Debenture)
• หุ้นกู้ชนิดจ่ายดอกเบี้ยลอยตัว (Floating Rate Debenture)
• หุ้นกู้ชนิดไม่มีการจ่ายดอกเบี้ย (Zero Coupon Debenture)

แบ่งตามวิธีการจ่ายคืนเงินต้น

• หุ้นกู้ชนิดทยอยจ่ายคืนเงินต้น (Amortization Payment)
• หุ้นกู้ชนิดชำระคืนเงินต้นเมื่อครบอายุไถ่ถอน (Bullet Payment)