ศาสนาชาวบ้านจีน

กระดาษสีแดงเขียนคำอธิษฐานที่ศาลเจ้าพ่อเขาใหญ่ ศาลเจ้าจีน บนเกาะสีชัง

ศาสนาชาวบ้านจีน หรือ ศาสนาเฉิน (อังกฤษ: Shenism มาจาก จีน: 神; พินอิน: Shén แปลว่า เทพเจ้า) หรือ เทวนิยมแบบจีน เป็นขนบทางศาสนาของชาวฮั่น ที่มาจากการบูชาบรรพชนและพลังธรรมชาติ การไล่ผี รวมถึงความเชื่อในระบบธรรมชาติที่เป็นไปตามอิทธิพลของมนุษย์และอมนุษย์ ตามที่ปรากฏในเรื่องปรัมปราจีน เมื่อถึงคริสต์ศตวรรษที่ 11 (ราชวงศ์ซ่ง) คติเหล่านี้เริ่มผสมผสานกับความเชื่อเรื่องกรรมและการเวียนว่ายตายเกิดของศาสนาพุทธ และลำดับชั้นเทพเจ้าของศาสนาเต๋า จนก่อให้เกิดระบบศาสนาที่แพร่หลายดังปัจจุบัน

ศาสนาพื้นบ้านจีนมีที่มา รูปแบบ ภูมิหลัง พิธีกรรม และปรัชญา ที่แตกต่างหลากหลาย แต่มีแนวคิดหลักร่วมกันคือ สวรรค์เป็นที่มาของศีลธรรม เอกภพมีพลังงานชีวิต และบรรพชนเป็นผู้ควรเคารพนับถือ

ในสมัยราชวงศ์หมิงและราชวงศ์ชิง ราชสำนักยินยอมให้แต่ละชุมชนนับถือศาสนาชาวบ้านของตนได้หากทำให้สังคมมีระเบียบ แต่จะปราบปรามทันทีที่พบว่าเป็นภัยต่อความมั่นคงของราชสำนัก หลังระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ล่มสลายลง รัฐบาลและชนชั้นนำเริ่มมองว่าศาสนาพื้นบ้านเป็นเรื่องงมงายและล้าสมัยของพวกศักดินา จนถึงคริสต์ศตวรรษที่ 20 ในประเทศไต้หวันและคริสต์ศตวรรษที่ 21 ในประเทศจีน ปัญญาชนจึงเริ่มยอมรับศาสนาชาวบ้านมากขึ้น

เชิงอรรถ

บรรณานุกรม

• Adler, Joseph (2005), "Chinese Religion: An Overview", ใน Jones, Lindsay (บ.ก.), Encyclopedia of Religion, 2nd Ed., Detroit: Macmillan Reference USA
• Adler, Joseph A. (2011). The Heritage of Non-Theistic Belief in China (PDF). (Conference paper) Toward a Reasonable World: The Heritage of Western Humanism, Skepticism, and Freethought. San Diego, CA.
• Cai, Zongqi (2004). Chinese Aesthetics: Ordering of Literature, the Arts, and the Universe in the Six Dynasties. University of Hawaii Press. ISBN 978-0824827915.
• Chamberlain, Jonathan (2009). Chinese Gods : An Introduction to Chinese Folk Religion. Hong Kong: Blacksmith Books. ISBN 9789881774217.
• Chan, Kim-Kwong (2005). "Religion in China in the Twenty-first Century: Some Scenarios". Religion, State & Society. 33 (2): 87–119. doi:10.1080/09637490500118570. S2CID 73530576.
• Chang, Ruth H. (2000). "Understanding Di and Tian: Deity and Heaven from Shang to Tang Dynasties". Sino-Platonic Papers (108). ISSN 2157-9679.
• Chau, Adam Yuet (2005a). Miraculous Response: Doing Popular Religion in Contemporary China. ISBN 9780804751605.
• —— (2005). "The Politics of Legitimation and the Revival of Popular Religion in Shaanbei, North-Central China" (PDF). Modern China. 31 (2): 236–278. doi:10.1177/0097700404274038. S2CID 144130739. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 30 ธันวาคม 2013.
• —— (2011). "Modalities of Doing Religion and Ritual Polytropy: Evaluating the Religious Market Model from the Perspective of Chinese Religious History". Religion. 41 (4): 457–568. doi:10.1080/0048721X.2011.624691. S2CID 146463577.
• —— (2013), "A Different Kind of Religious Diversity: Ritual Service Providers and Consumers in China", ใน Schmidt-Leukel, Perry; Joachim Gentz (บ.ก.), Religious Diversity in Chinese Thought, New York: Palgrave-MacMillan, pp. 141–156, ISBN 9781137333193
• Cheng, Manchao (1995). The Origin of Chinese Deities. Beijing: Foreign Languages Press. ISBN 978-7119000305.
• Clart, Philip (2014). Conceptualizations of "Popular Religion" in Recent Research in the People's Republic of China (PDF). International Symposium on Mazu and Chinese folk religion (จีน: 媽祖與華人民間信仰」國際研討會論文集). Boyang, Taipei. pp. 391–412.
• Clart, Philip (2003). "Confucius and the Mediums: Is There a "Popular Confucianism"?" (PDF). T'oung Pao. 89 (LXXXIX): 1–38. doi:10.1163/156853203322691301.
• Clart, Philip (1997). "The Phoenix and the Mother: The Interaction of Spirit Writing Cults and Popular Sects in Taiwan" (PDF). Journal of Chinese Religions. 25: 1–32. doi:10.1179/073776997805306959.
• Davis, Edward L. (2005). Encyclopedia of Contemporary Chinese Culture. Routledge. ISBN 978-0415241298.
• De Groot, J.J.M. (1892). The Religious System of China: Its Ancient Forms, Evolution, History and Present Aspect, Manners, Customs and Social Institutions Connected Therewith. Leiden, Netherlands: Brill. 6 volumes. Online at: Les classiques des sciences sociales, Université du Québec à Chicoutimi; Scribd: Vol. 1, Vol. 2, Vol. 3, Vol. 4, Vol. 5, Vol. 6.
• Didier, John C. (2009). "In and Outside the Square: The Sky and the Power of Belief in Ancient China and the World, c. 4500 BC – AD 200". Sino-Platonic Papers (192). Volume I: The Ancient Eurasian World and the Celestial Pivot, Volume II: Representations and Identities of High Powers in Neolithic and Bronze China, Volume III: Terrestrial and Celestial Transformations in Zhou and Early-Imperial China.
• Do, Thien (2003). Vietnamese Supernaturalism: Views from the Southern Region. Anthropology of Asia. Routledge. ISBN 978-0415307994.
• Fan, Lizhu; Chen, Na (2015). "The Religiousness of "Confucianism" and the Revival of Confucian Religion in China Today". Cultural Diversity in China. 1 (1): 27–43. doi:10.1515/cdc-2015-0005. ISSN 2353-7795.
• Fan, Lizhu; Chen, Na (2013). "The Revival of Indigenous Religion in China" (PDF). China Watch. Preprint from The Oxford Handbook of Religious Conversion, 2014. doi: 10.1093/oxfordhb/9780195338522.013.024
• Fowler, Jeanine D. (2005). An Introduction to the Philosophy and Religion of Taoism: Pathways to Immortality. Sussex Academic Press. ISBN 978-1845190866.
• Goossaert, Vincent; Palmer, David (2011). The Religious Question in Modern China. University of Chicago Press. ISBN 978-0226304168.
• Gaenssbauer, Monika (2015). Popular Belief in Contemporary China: A Discourse Analysis. Projekt Verlag. ISBN 978-0226304168.
• Jin, Ze (2005). Challenges and Choices Facing Folk Faith in China (PDF). Religion and Cultural Change in China. The Brookings Institution - Center for Northeast Asian Policy Studies, Washington: DC. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 24 กันยายน 2015.
• Jansen, Thomas (2012), "Sacred Texts", ใน Nadeau, Randall L. (บ.ก.), The Wiley-Blackwell Companion to Chinese Religions, Wiley Blackwell Companions to Religion, vol. 82, John Wiley & Sons, ISBN 978-1444361971
• Jones, Stephen (2013). In Search of the Folk Daoists of North China. Ashgate Publishing. ISBN 978-1409481300.
• Lagerwey, John; Kalinowski, Marc (2008). Early Chinese Religion: Part One: Shang Through Han (1250 BC-220 AD). Early Chinese Religion. Brill. ISBN 978-9004168350.
• Law, Pui-Lam (2005). "The Revival of Folk Religion and Gender Relationships in Rural China: A Preliminary Observation". Asian Folklore Studies. 64: 89–109.
• Li, Ganlang (2009). 台灣古建築圖解事典 (四版五刷 ed.). Taipei: 遠流出版社. pp. 47–49. ISBN 978-9573249573.
• Li, Lan (2016). Popular Religion in Modern China: The New Role of Nuo. Routledge. ISBN 978-1317077954.
• Libbrecht, Ulrich (2007). Within the Four Seas...: Introduction to Comparative Philosophy. Peeters Publishers. ISBN 978-9042918122.
• Little, Stephen; Eichman, Shawn (2000). Taoism and the Arts of China. University of California Press. ISBN 978-0520227859.
• Littlejohn, Ronnie (2010). Confucianism: An Introduction. I. B. Tauris. ISBN 978-1848851740.
• Lü, Daji; Gong, Xuezeng (2014). Marxism and Religion. Religious Studies in Contemporary China. Brill. ISBN 978-9047428022.
• Medhurst, Walter H. (1847). A Dissertation on the Theology of the Chinese, with a View to the Elucidation of the Most Appropriate Term for Expressing the Deity, in the Chinese Language. Mission Press. Original preserved at The British Library. Digitalised in 2014.
• Mou, Zhongjian (2012). Taoism. Brill. ISBN 978-9004174535.
• Overmyer, Daniel L. (1986). Religions of China: The World as a Living System. New York: Harper & Row. ISBN 9781478609896.
• Overmyer, Daniel L. (2009). Local Religion in North China in the Twentieth Century: The Structure and Organization of Community Rituals and Beliefs (PDF). Leiden; Boston: Brill. ISBN 9789047429364. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 16 June 2015. สืบค้นเมื่อ 24 May 2015.
• Ownby, David (2008). "Sect and Secularism in Reading the Modern Chinese Religious Experience". Archives de Sciences Sociales des Religions. 144 (144). doi:10.4000/assr.17633.
• Palmer, David A. (2011). "Chinese Redemptive Societies and Salvationist Religion: Historical Phenomenon or Sociological Category?" (PDF). Journal of Chinese Ritual, Theatre and Folklore. 172: 21–72.
• Paper, Jordan (1995). The Spirits are Drunk: Comparative Approaches to Chinese Religion. Albany, NY: State University of New York Press. ISBN 978-0791423158.
• Pregadio, Fabrizio (2013). The Encyclopedia of Taoism. Routledge. ISBN 978-1135796341. Two volumes: 1) A-L; 2) L-Z.
• Pas, Julian F. (2014). Historical Dictionary of Taoism. Historical Dictionaries of Religions, Philosophies, and Movements. Albany, NY: Scarecrow Press. ASIN B00IZ9E7EI.
• Payette, Alex (February 2016). "Local Confucian Revival in China: Ritual Teachings, 'Confucian' Learning and Cultural Resistance in Shandong". China Report. 52 (1): 1–18. doi:10.1177/0009445515613867. S2CID 147263039.
• Sautman, Barry (1997). "Myths of Descent, Racial Nationalism and Ethnic Minorities in the People's Republic of China". ใน Dikötter, Frank (บ.ก.). The Construction of Racial Identities in China and Japan: Historical and Contemporary Perspectives. Honolulu: University of Hawai'i Press. pp. 75–95. ISBN 9622094430.
• Shahar, Meir; Weller, Robert Paul (1996), Unruly Gods: Divinity and Society in China, University of Hawaii Press, ISBN 978-0190258146
• Shi, Yilong 石奕龍 (2008). "Zhongguo Hanren zifadi zongjiao shijian: Shenxianjiao" 中国汉人自发的宗教实践 — 神仙教 [The Spontaneous Religious Practices of Han Chinese Peoples — Shenxianism]. 中南民族大学学报 — 人文社会科学版 (Journal of South-Central University for Nationalities (Humanities and Social Sciences)). 28 (3): 146–150. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 31 August 2019.
• Shen, Qingsong; Shun, Kwong-loi (2007). Confucian Ethics in Retrospect and Prospect. Council for Research in Values & Philosophy. ISBN 978-1565182455.
• Sun, Xiaochun; Kistemaker, Jacob (1997). The Chinese Sky During the Han: Constellating Stars and Society. Brill. ISBN 978-9004107373.
• Tan, Chee-Beng (1983). "Chinese Religion in Malaysia: A General View". Asian Folklore Studies. 42 (2): 217–252. doi:10.2307/1178483. JSTOR 1178483.
• Teiser, Stephen F. (1996), "The Spirits of Chinese Religion" (PDF), ใน Donald S. Lopez Jr. (บ.ก.), Religions of China in Practice, Princeton, NJ: Princeton University Press, extracts at The Chinese Cosmos: Basic Concepts.
• Teiser, Stephen F. (1995). "Popular Religion". Journal of Asian Studies. 54 (2): 378–395. doi:10.2307/2058743. JSTOR 2058743. S2CID 156063450.
• * Tay, Wei Leong (2010). "Kang Youwei: The Martin Luther of Confucianism and His Vision of Confucian Modernity and Nation" (PDF). ใน Masashi, Haneda (บ.ก.). Secularization, Religion and the State. University of Tokyo Center for Philosophy.
• Wang, Mingming (2011). "A Drama of the Concepts of Religion: Reflecting on Some of the Issues of "Faith" in Contemporary China" (PDF). Asia Research Institute Working Paper Series (155): 27. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 16 October 2016.
• Wang, Robin R. (2004). Chinese Philosophy in an Era of Globalization. State University of New York Press. ISBN 978-0791460061.
• Wu, Hsin-Chao (2014). Local Traditions, Community Building, and Cultural Adaptation in Reform Era Rural China (PDF) (PhD). Harvard University.
• Yang, Fenggang; Hu, Anning (2012). "Mapping Chinese Folk Religion in Mainland China and Taiwan". Journal for the Scientific Study of Religion. 51 (3): 505–521. doi:10.1111/j.1468-5906.2012.01660.x.
• Yang, Mayfair Mei-hui (2007), "Ritual Economy and Rural Capitalism with Chinese Characteristics", ใน Held, David; Moore, Henrietta (บ.ก.), Cultural Politics in a Global Age: Uncertainty, Solidarity and Innovation, Oxford: Oneworld Publications, ISBN 978-1851685509. Available online.
• Yang, C. K. (1961). Religion in Chinese Society; a Study of Contemporary Social Functions of Religion and Some of Their Historical Factors. Berkeley: University of California Press. ISBN 9780520013711.
• Yao, Xinzhong (2010). Chinese Religion: A Contextual Approach. London: A&C Black. ISBN 9781847064752.
• Zavidovskaya, Ekaterina A. (2012). "Deserving Divine Protection: Religious Life in Contemporary Rural Shanxi and Shaanxi Provinces". St. Petersburg Annual of Asian and African Studies. I: 179–197.
• Zhao, Dunhua (2012), "The Chinese Path to Polytheism", ใน Wang, Robin R. (บ.ก.), Chinese Philosophy in an Era of Globalization, ISBN 978-0791485507
• Zhou, Jixu (2005). "Old Chinese "*tees" and Proto-Indo-European "*deus": Similarity in Religious Ideas and a Common Source in Linguistics" (PDF). Sino-Platonic Papers (167).

บทความ

• Fenggang Yang. Stand still and watch เก็บถาวร 6 มกราคม 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. In The state of religion in China. The Immanent Frame, 2013.
• Prasenjit Duara. Chinese religions in comparative historical perspective เก็บถาวร 17 มกราคม 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. In The state of religion in China. The Immanent Frame, 2013.
• Richard Madsen. Secular belief, religious belonging เก็บถาวร 30 ตุลาคม 2013 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. In The state of religion in China. The Immanent Frame, 2013.
• Nathan Schneider. The future of China's past: An interview with Mayfair Yang เก็บถาวร 6 มกราคม 2014 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. The Immanent Frame, 2010.