ผู้ใช้:Lemman105/กระบะทราย
 | นี่คือหน้าทดลองเขียนของ Lemman105 หน้าทดลองเขียนเป็นหน้าย่อยของหน้าผู้ใช้ ซึ่งผู้ใช้มีไว้ทดลองเขียนหรือไว้พัฒนาหน้าต่าง ๆ แต่นี่ไม่ใช่หน้าบทความสารานุกรม ทดลองเขียนได้ที่นี่ หน้าทดลองเขียนอื่น ๆ: หน้าทดลองเขียนหลัก |
ปราสาทเปือยน้อย บ้านหัวขัว ตำบลเปือยน้อย อำเภอเปือยน้อย จังหวัดขอนแก่น ปราสาทเปือยน้อย ที่ตั้ง บ้านหัวขัว ตำบลเปือยน้อย อำเภอเปือยน้อย จังหวัดขอนแก่น พิกัดแผนที่ แผนที่ระวาง 5540 I มาตราส่วน 1 : 50,000
พิมพ์ครั้งที่ 1 -RTSD ลำดับชุด L 7017
พิกัดกริด 48 PTC 766565
เส้นรุ้ง ๑๕ องศา ๕๒ ลิปดา ๔๒ ฟิลิปดา เหนือ
เส้นแวง ๑๐๒ องศา ๕๔ ลิปดา ๔๖ ฟิลิปดา ตะวันออก
สิ่งสำคัญที่ขึ้นทะเบียน
๑.ปราสาท ๓ หลัง
๒.บรรณาลัย
๓.โคปุระ
๔.กำแพงแก้ว
๕.คูน้ำรูปเกือกม้า
ประวัติสังเขป
แต่เดิมเป็นโบราณสถานร้างที่ปรักหักพังอย่างมาก มีชิ้นส่วนทับหลังและหน้าบันที่สลักลวดลายรูปบุคคลและพันธุ์พฤกษาตกหล่นกระจายอยู่ ในปี พ.ศ.๒๔๗๒ พระอาจารย์ปู และนายน้อยจึงเป็นผู้นำในการสร้าง " วัดธาตุกู่ทอง " ในบริเวณใกล้ ๆ ปราสาท ต่อมาภายหลังกรมศิลปากร ได้ดำเนินการขุดแต่ง บูรณะ และปรับปรุงสภาพภูมิทัศน์ ให้สวยงามและแข็งแรงมั่นคงดังในสภาพปัจจุบัน
ลักษณะรูปแบบศิลปกรรม
ปราสาทเปือยน้อยเป็นเทวสถานในศาสนาฮินดู ประกอบด้วยกลุ่มปราสาทอิฐ ๓ หลัง ตั้งอยู่บนฐานศิลาแลงเดียวกัน หันหน้าไปทางทิศตะวันออก ที่มุมทิศตะวันออกเฉียงใต้มีอาคารบรรณาลัย ๑ หลัง มีกำแพงศิลาแลงล้อมรอบต่อเชื่อมกับโคปุระ หรืออาคารประตูซุ้มทั้งด้านทิศตะวันออก และทิศตะวันตก และมีคูน้ำรูปเกือกม้าล้อมรอบอีกชั้นหนึ่ง ถัดออกมาด้านหน้ามีชาลาที่ยกระดับสูงกว่าเบื้องล่าง ถัดออกไปทางด้านทิศตะวันออก ( อีกฟากถนน ) มีอ่างเก็บน้ำขนาดใหญ่ เรียกว่า " สระวงษ์ "
จากการดำเนินงานขุดแต่งบูรณะได้พบองค์ประกอบโบราณสถานที่สำคัญหลายชิ้น เช่น
๑.จารึกที่เสากรอบประตูปราสาทประธาน ( ปราสาทหลังกลาง ) จารึกด้วยอักษรขอมโบราณ ภาษาสันสกฤต ๔ บรรทัด เนื้อหากล่าวถึง " นักบวชมุนีสุวันตยะและฤษีไวศัมปายนะ และการจัดพิธีบูชายัญ "
๒.แผ่นทับหลังนารายณ์บรรทมสินธุ์ อยู่เหนือกรอบประตูด้านหน้าของปราสาทประธาน
๓.แผ่นทับหลังรูปคชลักษมี อยู่เหนือกรอบประตูด้านหลังของปราสาทบริวารองค์ทิศเหนือ
๔.แผ่นทับหลังรูปเทพประทับนั่งถือพระขรรค์ ด้านหลังอาคารบรรณาลัย
๕.หน้าบันรูปอุมามเหศวร ( รูปพระศิวะกับนางอุมาประทับนั่งบนหลังโคนนทิ ที่ด้านหลังอาคารบรรณาลัย ) เป็นต้น
อายุสมัย ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ - ๑๗ รูปแบบศิลปะแบบบาปวน - นครวัด ในสมัยวัฒนธรรมเขมร
ศิลาจารึก กำหนดอายุราวพุทธศตวรรษที่ ๑๗
ประเภทโบราณสถาน
ศาสนสถานในศาสนาพราหมณ์ หรือฮินดู
ลักษณะการใช้งานในปัจจุบัน
โบราณสถานเป็นที่เคารพสักการะของท้องถิ่น และบุคคลทั่วไป อำเภอเปือยน้อยจัดงานประจำปี ในช่วนเทศกาลสงกรานต์
การดำเนินงาน
กรมศิลปากรดำเนินการขุดแต่งและบูรณะด้วยวิธีอนัสติโลซิส ระหว่างปี พ.ศ.๒๕๓๔ – ๒๕๓๗
การขึ้นทะเบียน
๑.กำหนดจำนวนโบราณสถานสำหรับชาติ ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๕๒ วันที่ ๘ มีนาคม ๒๔๗๘ ระบุว่า " กู่ หรือ อาศรม อำเภอพล ตำบลเปือยน้อย "
๒.กำหนดจำนวนโบราณสถานสำหรับชาติ ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๕๘ วันที่ ๑๘ มีนาคม ๒๔๘๔ ระบุว่า " ปรางค์ ( อยู่ที่บ้านหัวขวา ) อำเภอบ้านไผ่ ตำบลเปือยน้อย "
๓.กำหนดเขตที่ดินโบราณสถาน ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๙๙ ตอนที่ ๑๗๒ วันที่ ๑๘ พฤศจิกายน ๒๕๒๕ ระบุว่า " ตามที่ขึ้นทะเบียนโบราณสถานกู่ หรือ อาศรม ( อยู่ที่บ้านหัวขัว ) ตำบลเปือยน้อย อำเภอพล จังหวัดขอนแก่น ปัจจุบัน คือ ปราสาทเปือยน้อย ( วัดธาตุกู่ทอง ) อยู่ในท้องที่กิ่งอำเภอเปือยน้อย โดยมิได้กำหนดเขตที่ดินโบราณสถาน จึงกำหนดเขตที่ดินโบราณสถานกู่ หรืออาศรมอยู่ที่บ้านหัวขัว หรือปราสาทเปือยน้อย ( วัดธาตุกู่ทอง ) ตำบลเปือยน้อย กิ่งอำเภอเปือยน้อย จังหวัดขอนแก่น พื้นที่ประมาณ ๘ ไร่ ๒ งาน ๕๒ ตารางวา "
ที่มาของข้อมูล
๑.ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๕๒ วันที่ ๘ มีนาคม ๒๔๗๘ หน้า ๓๖๘๑
๒.ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๕๘ วันที่ ๑๘ มีนาคม ๒๔๘๔ หน้า ๕๘๖
๓.ราชกิจจานุเบกษา เล่ม ๙๙ ตอนที่ ๑๗๒ วันที่ ๑๘ พฤศจิกายน ๒๕๒๕ ฉบับพิเศษ หน้า ๓๕
๔.ศาสตราจารย์ หม่อมเจ้า สุภัทรดิศ ดิศกุล , ของดีในจังหวัดขอนแก่น , เอกสารอัดสำเนา , ๒๕๔๐.
๕.อรุณศักดิ์ กิ่งมณี , ปราสาทเปือยน้อย , โรงพิมพ์คลังนานาวิทยา , ๒๕๔๐.
๖.สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ ๗ ขอนแก่น , โบราณคดีอีสานบน , เอกสารอัดสำเนา , ๒๕๔๓.
๗. สำนักงานโบราณคดีและพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติที่ ๗ ขอนแก่น , สมบัติศิลป์บนแผ่นดินอีสาน , ขอนแก่นการพิมพ์ , ๒๕๔๐.
หมายเหตุ ชื่อ เปือยน้อย เรียกตามชื่อพันธุ์ไม้ท้องถิ่นที่ขึ้นบริเวณปราสาท คือ ต้นเปือย หรือ ต้นตะแบกนั่นเอง