ปลาสังกะวาด

ปลาสังกะวาด ช่วงเวลาที่มีชีวิตอยู่: เทอริเทอรี - ปัจจุบัน
ปลาเทพา (Pangasius sanitwongsei) เป็นชนิดที่นิยมเลี้ยงเป็นปลาสวยงาม ซึ่งมีสถานะภาพในธรรมชาติใกล้สูญพันธุ์แล้ว
ภาพวาดพัฒนาการของปลาในสกุลนี้
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Animalia
ไฟลัม:	Chordata
ชั้น:	Actinopterygii
อันดับ:	Siluriformes
วงศ์:	Pangasiidae
สกุล:	Pangasius Valenciennes, 1840
ชนิดต้นแบบ
Pangasius buchanani Valenciennes, 1840
ชนิด
ดูในเนื้อหา
ชื่อพ้อง
Pseudopangasius Bleeker, 1862 Pseudolais Vaillant, 1902 Neopangasius Popta, 1904 Pteropangasius Fowler, 1937 Sinopangasius Chang & Wu, 1965

ปลาสังกะวาด หรือ ปลายอน เป็นสกุลของปลากระดูกแข็งในอันดับปลาหนังจำพวกหนึ่ง ในวงศ์ปลาสวาย (Pangasiidae) ที่มีจำนวนสมาชิกมากที่สุด โดยพบแล้วประมาณ 26 ชนิด ใช้ชื่อสกุลว่า Pangasius

มีรูปร่างโดยรวม คือ ลำตัวลื่นไม่มีเกล็ด หัวโต ตามีขนาดเล็ก ปากกว้าง รูจมูกคู่หลังอยู่ใกล้รูจมูกคู่หน้ามากกว่านัยน์ตา และอยู่เหนือระดับขอบบนของลูกนัยน์ตา มีหนวด 2 คู่สั้นหรือยาวแล้วแต่ชนิด (ริมปากบน 1 คู่ และคาง 1 คู่) มีฟันที่กระดูกเพดานปากชิ้นกลางและชิ้นข้าง แต่ในบางชนิดอาจหดหายไปเมื่อปลามีอายุมากขึ้น รูปร่างอ้วนป้อม ครีบทั้งหมดโดยเฉพาะครีบหลังและครีบอกตั้งชี้ตรง และมีก้านแข็ง นัยน์ตาอยู่เหนือระดับมุมปากเล็กน้อย ท้องไม่เป็นสันคม ครีบท้องมีก้านครีบแขนง 6 ก้าน มีขนาดรูปร่างที่แตกต่างออกไปตั้งแต่ 1 ฟุต ไปจนถึงเกือบ 3 เมตร แต่โดยทั่วไปจะมีขนาดโดยเฉลี่ยประมาณ 1-1.5 เมตร

เป็นปลาที่กินได้ทั้งเนื้อและพืชเป็นอาหาร รวมถึงซากสัตว์ที่เน่าเปื่อยด้วย มีพฤติกรรมชอบอยู่เป็นฝูง ในแม่น้ำและลำคลองสายใหญ่ พบตั้งแต่อนุทวีปอินเดียจนถึงภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ในส่วนที่เป็นแผ่นดินใหญ่และหมู่เกาะ

เป็นปลาที่มีความสำคัญต่อมนุษย์ในแง่ของการเป็นปลาเศรษฐกิจ ใช้บริโภค ซึ่งมีการวิจัยพบว่าเนื้อปลาในสกุลนี้ มีสารโอเมกา 3 สูงกว่าปลาทะเลเสียอีก นอกจากนี้ยังใช้ตกเป็นเกมกีฬา และเลี้ยงเป็นปลาสวยงามในบางชนิด

ในภาษาไทยจะเรียกปลาในสกุลนี้โดยรวมว่า "สวาย" ในปลาที่มีขนาดใหญ่ และในปลาที่มีขนาดเล็กมักจะเรียกรวม ๆ กันว่า "สังกะวาด" หรือ "สังกะวัง" ซึ่งซ้ำซ้อนกับปลาในวงศ์ปลาหวีเกศ (Schilbeidae) สำหรับในภาษาอีสานจะเรียกว่า "ยอน" หรือ "ซวย"

ในปัจจุบัน มีการผสมพันธุ์ข้ามชนิดและข้ามสกุลกัน จนได้เป็นลูกปลาพันธุ์ผสมชนิดใหม่ที่ให้ผลผลิตดี โดยใช้ชื่อในทางการค้าว่า "ปลามรกต" หรือ "เขียวมรกต" นิยมเลี้ยงกันมากโดยเฉพาะในภาคอีสานของไทย และในปัจจุบันนิยมทำเป็นผลิตภัณฑ์เนื้อปลาสำเร็จรูป ในชื่อ "แพนกาเชียส ดอรี่"

ปลาสวาย (P. hypophthalmus) เป็นชนิดที่นิยมเลี้ยงเพื่อการบริโภค และเป็นปลาสวยงาม

ชนิด

• Pangasius bedado Roberts, 1999
• Pangasius bocourti Sauvage, 1880
• Pangasius conchophilus Roberts & Vidthayanon, 1991
• Pangasius djambal Bleeker, 1846
• Pangasius elongatus Pouyaud, Gustiano & Teugels, 2002
• Pangasius humeralis Roberts, 1989
• Pangasius hypophthalmus Sauvage, 1878
• Pangasius kinabatanganensis Roberts & Vidthayanon, 1991
• Pangasius krempfi Fang & Chaux, 1949
• Pangasius kunyit Pouyaud, Teugels & Legendre, 1999
• Pangasius larnaudii Bocourt, 1866
• Pangasius lithostoma Roberts, 1989
• Pangasius macronema Bleeker, 1851
• Pangasius mahakamensis Pouyaud, Gustiano & Teugels, 2002
• Pangasius mekongensis Gustiano, Teugels & Pouyaud, 2003
• Pangasius micronemus Bleeker, 1847
• Pangasius myanmar Roberts & Vidthayanon, 1991
• Pangasius nasutus (Bleeker, 1863)
• Pangasius nieuwenhuisii (Popta, 1904)
• Pangasius pangasius (Hamilton, 1822)
• Pangasius pleurotaenia Sauvage, 1878
• Pangasius polyuranodon Bleeker, 1852
• Pangasius rheophilus Pouyaud & Teugels, 2000
• Pangasius sabahensis Gustiano, Teugels & Pouyaud, 2003
• Pangasius sanitwongsei Smith, 1931
• Pangasius tubbi Inger & Chin, 1959