การเลิกระดมสรรพกำลัง

การเลิกระดมสรรพกำลัง (อังกฤษ: demobilisation) บ้างเรียกว่า การเลิกระดมพล คือขั้นตอนการจัดการให้กองทัพของชาติออกจากสภาวะพร้อมรบ ซึ่งอาจเป็นผลจากการได้รับชัยชนะในสงคราม หรือเพราะวิกฤตการณ์คลี่คลายแล้ว การดำรงและการใช้กำลังรบจึงไม่มีความจำเป็นอีกต่อไป

สหประชาชาตินิยามการเลิกระดมสรรพกำลังไว้ว่า "เป็นขั้นตอนหลากหลายแง่มุม ซึ่งรับรองอย่างเป็นทางการถึงการเปลี่ยนสถานภาพของบุคคล จากการเป็นสมาชิกของกลุ่มกำลังทางทหารหรือกลุ่มที่คล้ายคลึงกัน สู่การเป็นพลเรือน" บุคคลผู้อยู่ภายใต้การเลิกระดมสรรพกำลัง (ซึ่งส่วนใหญ่เป็นพลทหาร) จะถูกทำให้พ้นจากการควบคุมบังคับบัญชาของหน่วยทหารและกองทัพ แล้วถูกปรับทัศนคติให้ละทิ้งวิธีคิดแบบทหารไปสู่วิธีคิดแบบพลเรือน

อย่างไรก็ตาม ถึงแม้บรรดาพลรบจะหมดความเป็นทหารเมื่อได้รับเอกสารปลด แต่สัมพันธ์ทางใจต่อโครงสร้างบัญชาการของกองทัพก็ยังคงอยู่ ดังนั้นเพื่อป้องกันมิให้พลรบกลับเข้าร่วมกองทัพ จึงต้องเตรียมการสำคัญอีกหลายอย่างเพื่อสร้างความมั่นใจว่าบรรดาพลรบที่ปลดจากกองทัพ จะสามารถผสมผลานเข้ากับสังคมพลเรือน ตลอดจนสามารถดำรงชีพในฐานะพลเรือน ซึ่งในขั้นตอนนี้ ภาคพลเรือนมีความสำคัญมากในการช่วยให้พลรบกลับคืนสู่ชีวิตแบบพลเรือน

ภายหลังสงครามโลกครั้งที่สองสิ้นสุดในปี 1945 กองทัพสหรัฐเริ่มการเลิกระดมสรรพกำลัง ส่งผลให้ภายในเวลาเพียงสองปี กำลังพลของกองทัพสหรัฐลดลงจาก 12,209,238 นายเหลือเพียง 1,566,000 นาย