ข้ามไปเนื้อหา

ผลต่างระหว่างรุ่นของ "โรคฉี่หนู"

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ
← การแก้ไขก่อนหน้าการแก้ไขถัดไป →
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
เห็นภาพข้อความวิกิ
MuanN (คุย | ส่วนร่วม)
การแก้ไข 15,018 ครั้ง
ไม่มีความย่อการแก้ไข
MuanN (คุย | ส่วนร่วม)
การแก้ไข 15,018 ครั้ง
ไม่มีความย่อการแก้ไข
บรรทัด 22: บรรทัด 22:
| deaths = ไม่มีข้อมูล<ref name=NHS2012/>
| deaths = ไม่มีข้อมูล<ref name=NHS2012/>
}}
}}
'''โรคฉี่หนู''', '''ไข้ฉี่หนู'''หรือ'''โรคเล็ปโตสไปโรซิส''' ({{lang-en|leptospirosis}}) เป็นโรคติดเชื้อชนิดรับจากสัตว์ชนิดหนึ่ง เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ''[[Leptospira]]'' ผู้ป่วยอาจมีอาการเพียงเล็กน้อย เช่น ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ มีไข้ ไปจนถึงมีอาการรุนแรง เช่น เลือดออกในเนื้อปอด หรือเยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นต้น โรคฉี่หนูชนิดเฉียบพลันรุนแรงมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า'''กลุ่มอาการเวล''' ({{lang-en|Weil's syndrome}}) สามารถทำให้ผู้ป่วยมีตับวาย ตัวเหลือง ไตวาย และเลือดออกในหลายอวัยวะได้ หากทำให้มีเลือดออกในเนื้อปอดจะมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า '''"กลุ่มอาการเลือดออกในปอดรุนแรง"''' ({{lang-en|severe pulmonary haemorrhage syndrome}})
'''โรคฉี่หนู''', '''ไข้ฉี่หนู'''หรือ'''โรคเล็ปโตสไปโรซิส''' ({{lang-en|leptospirosis}}) เป็นโรคติดเชื้อชนิดรับจากสัตว์ชนิดหนึ่ง เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย ''[[Leptospira]]''<ref name="Lane 2016"/> ผู้ป่วยอาจมีอาการเพียงเล็กน้อย เช่น ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ มีไข้ ไปจนถึงมีอาการรุนแรง เช่น เลือดออกในเนื้อปอด หรือเยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นต้น<ref name="Zoey2020">{{cite journal | vauthors = Soo ZM, Khan NA, Siddiqui R | title = Leptospirosis: Increasing importance in developing countries | journal = Acta Tropica | volume = 201 | pages = 105183 | date = January 2020 | pmid = 31542372 | doi = 10.1016/j.actatropica.2019.105183 | doi-access = free }}</ref> โรคฉี่หนูชนิดเฉียบพลันรุนแรงมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า'''กลุ่มอาการเวล''' ({{lang-en|Weil's syndrome}}) สามารถทำให้ผู้ป่วยมีตับวาย ตัวเหลือง ไตวาย และเลือดออกในหลายอวัยวะได้<ref name=McB2005/> หากทำให้มีเลือดออกในเนื้อปอดจะมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า '''"กลุ่มอาการเลือดออกในปอดรุนแรง"''' ({{lang-en|severe pulmonary haemorrhage syndrome}})<ref name="Zoey2020"/>


เชื้อ ''Leptospira'' มีอยู่หลายชนิด เฉพาะชนิดที่ทำให้เกิดโรคในมนุษย์ได้มีมากกว่า 10 ชนิด สามารถติดโรคได้ในสัตว์หลายชนิดทั้งที่เป็นสัตว์ป่าและสัตว์เลี้ยง เช่น สุนัข หนู โค กระบือ สุกร แพะ แกะ เป็นต้น แต่พบมากในหนู ซึ่งเป็นแหล่งรังโรค เชื้อจะถูกปล่อยออกมาจากร่างกายสัตว์พร้อมกับปัสสาวะ มนุษย์อาจรับโรคผ่านการสัมผัสปัสสาวะโดยตรง หรือสัมผัสผ่านน้ำหรือดินที่ปนเปื้อนปัสสาวะสัตว์ เข้ากับเนื้อเยื่อตา ปาก จมูก หรือบาดแผลที่ผิวหนัง ในประเทศที่กำลังพัฒนามักพบโรคนี้ในเกษตรกรหรือผู้มีรายได้น้อยที่อาศัยอยู่ในบริเวณที่มีสุขลักษณะไม่ดี ส่วนในประเทศที่พัฒนาแล้วมักพบในช่วงที่มีฝนตกหนัก อาจพบได้ในผู้ที่ทำงานกับท่อระบายน้ำและผู้ที่ทำกิจกรรมกลางแจ้งในที่ร้อนชื้น การวินิจฉัยส่วนใหญ่ทำได้โดยดูจากการตรวจพบแอนติบอดีต่อเชื้อนี้หรือพบดีเอ็นเอของเชื้อนี้ในเลือดของผู้ป่วย
เชื้อ ''Leptospira'' มีอยู่หลายชนิด เฉพาะชนิดที่ทำให้เกิดโรคในมนุษย์ได้มีมากกว่า 10 ชนิด<ref name=Picardeau2017>{{cite journal | vauthors = Picardeau M | title = Virulence of the zoonotic agent of leptospirosis: still terra incognita? | journal = [[Nature Reviews Microbiology|Nature Reviews. Microbiology]] | volume = 15 | issue = 5 | pages = 297–307 | date = May 2017 | pmid = 28260786 | doi = 10.1038/nrmicro.2017.5 | s2cid = 11626842 }}</ref> สามารถติดโรคได้ในสัตว์หลายชนิดทั้งที่เป็นสัตว์ป่าและสัตว์เลี้ยง เช่น สุนัข หนู โค กระบือ สุกร แพะ แกะ เป็นต้น แต่พบมากในหนู<ref name="Lane 2016"/> ซึ่งเป็นแหล่งรังโรค เชื้อจะถูกปล่อยออกมาจากร่างกายสัตว์พร้อมกับปัสสาวะ มนุษย์อาจรับโรคผ่านการสัมผัสปัสสาวะโดยตรง หรือสัมผัสผ่านน้ำหรือดินที่ปนเปื้อนปัสสาวะสัตว์ เข้ากับเนื้อเยื่อตา ปาก จมูก หรือบาดแผลที่ผิวหนัง<ref name="Lane 2016"/> ในประเทศที่กำลังพัฒนามักพบโรคนี้ในเกษตรกรหรือผู้มีรายได้น้อยที่อาศัยอยู่ในบริเวณที่มีสุขลักษณะไม่ดี<ref name="Zoey2020"/> ส่วนในประเทศที่พัฒนาแล้วมักพบในช่วงที่มีฝนตกหนัก อาจพบได้ในผู้ที่ทำงานกับท่อระบายน้ำ<ref>{{cite journal|title=Leptospirosis Risk in Public Cleansing and Sewer Workers|date=16 October 1987|pmid=3446001|last1=Chan|first1=O. Y.|last2=Chia|first2=S. E.|last3=Nadarajah|first3=N.|last4=Sng|first4=E. H.|journal=Annals of the Academy of Medicine, Singapore|volume=16|issue=4|pages=586–90}}</ref>และผู้ที่ทำกิจกรรมกลางแจ้งในที่ร้อนชื้น<ref name="Zoey2020"/> การวินิจฉัยส่วนใหญ่ทำได้โดยดูจากการตรวจพบแอนติบอดีต่อเชื้อนี้หรือพบดีเอ็นเอของเชื้อนี้ในเลือดของผู้ป่วย<ref name="Zoey2020"/>


การป้องกันโรคทำได้โดยการใส่อุปกรณ์ป้องกันเมื่อต้องทำงานสัมผัสกับสัตว์ที่อาจเป็นแหล่งเชื้อ ล้างมือหลังสัมผัสสัตว์ และลดปริมาณหนูในที่ที่มีคนอยู่อาศัย ยาปฏิชีวนะอย่างดอกซีซัยคลินสามารถป้องกันโรคได้ วัคซีนมีประโยชน์น้อยในมนุษย์ แต่มีใช้ทั่วไปกับสัตว์ การรักษาทำได้โดยใช้ยาปฏิชีวนะ เช่น ดอกซีซัยคลิน เพนิซิลลิน หรือเซฟไตรอะโซน ผู้ป่วยโรคนี้มีอัตราเสียชีวิตประมาณ 5-10% แต่หากมีอาการทางปอดร่วมด้วยอัตราเสียชีวิตจะเพิ่มเป็น 50-70%
การป้องกันโรคทำได้โดยการใส่อุปกรณ์ป้องกันเมื่อต้องทำงานสัมผัสกับสัตว์ที่อาจเป็นแหล่งเชื้อ ล้างมือหลังสัมผัสสัตว์ และลดปริมาณหนูในที่ที่มีคนอยู่อาศัยหรือใช้ประโยชน์อื่น<ref name="Karpagm2020"/> ยาปฏิชีวนะอย่างดอกซีซัยคลินสามารถป้องกันโรคได้<ref name="Karpagm2020">{{cite journal | vauthors = Karpagam KB, Ganesh B | title = Leptospirosis: a neglected tropical zoonotic infection of public health importance-an updated review | journal = European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases | date = January 2020 | volume = 39 | issue = 5 | pages = 835–846 | pmid = 31898795 | doi = 10.1007/s10096-019-03797-4 | s2cid = 209669669 }}</ref> วัคซีนมีประโยชน์น้อยในมนุษย์<ref name="Teixeira2019"/> แต่มีใช้ทั่วไปกับสัตว์<ref name="Ellis2015">{{cite journal | vauthors = Ellis WA | title = Animal leptospirosis | journal = Current Topics in Microbiology and Immunology | volume = 387 | pages = 99–137 | date = 2015 | pmid = 25388134 | doi = 10.1007/978-3-662-45059-8_6 | isbn = 978-3-662-45058-1<!-- |series=Current Topics in Microbiology and Immunology (including this removes italics from journal title - unnecessary?---> }}</ref> การรักษาทำได้โดยใช้ยาปฏิชีวนะ เช่น ดอกซีซัยคลิน เพนิซิลลิน หรือเซฟไตรอะโซน<ref name="Lane 2016"/> ผู้ป่วยโรคนี้มีอัตราเสียชีวิตประมาณ 5-10%<ref name="Evangelista2010" /> แต่หากมีอาการทางปอดร่วมด้วยอัตราเสียชีวิตจะเพิ่มเป็น 50-70%<ref name="Lane 2016"/>


ในแต่ละปีจะมีผู้ป่วยโรคฉี่หนูแบบรุนแรงประมาณ 1 ล้านคน เสียชีวิตปีละประมาณ 58,900 คน พบได้มากในประเทศเขตร้อนแต่ก็พบในประเทศนอกเขตร้อนได้ หลังเกิดฝนตกหนักอาจเกิดการระบาดใหญ่เป็นครั้งๆ โรคนี้ถูกบรรยายไว้ครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 1886 โดยแพทย์ชาวเยอรมัน Adolf Weil
ในแต่ละปีจะมีผู้ป่วยโรคฉี่หนูแบบรุนแรงประมาณ 1 ล้านคน เสียชีวิตปีละประมาณ 58,900 คน<ref name=Costa2015>{{cite journal | vauthors = Costa F, Hagan JE, Calcagno J, Kane M, Torgerson P, Martinez-Silveira MS, Stein C, Abela-Ridder B, Ko AI | display-authors = 6 | title = Global Morbidity and Mortality of Leptospirosis: A Systematic Review | journal = PLOS Neglected Tropical Diseases | volume = 9 | issue = 9 | pages = e0003898 | year = 2015 | pmid = 26379143 | pmc = 4574773 | doi = 10.1371/journal.pntd.0003898 }}</ref> พบได้มากในประเทศเขตร้อนแต่ก็พบในประเทศนอกเขตร้อนได้เช่นกัน<ref name="Karpagm2020"/> หลังเกิดฝนตกหนักอาจเกิดการระบาดใหญ่เป็นครั้งๆ<ref name="Karpagm2020"/> โรคนี้ถูกบรรยายไว้ครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 1886 โดยแพทย์ชาวเยอรมัน Adolf Weil<ref name=AFP2010>{{cite journal | vauthors = Slack A | title = Leptospirosis | journal = Australian Family Physician | volume = 39 | issue = 7 | pages = 495–8 | date = July 2010 | pmid = 20628664 }}</ref><ref name="Weil">{{cite journal| vauthors = Weil A |title=Über eine eigenthümliche, mit Milztumor, Icterus und Nephritis einhergehende, acute Infektionskrankheit|journal=Deutsches Archiv für Klinische Medizin|date=1886|volume=39|pages=209–232|url=https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uiug.30112112319931;view=1up;seq=221|trans-title=On a strange, acute infectious disease, accompanied by swelling of the spleen, icterus, and nephritis|language=de}}</ref>


ส่วนมากสัตว์ที่ไวต่อการรับเชื้อมักจะเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีอายุน้อย หรือลูกสัตว์ที่ไม่เคยได้รับภูมิคุ้มกันจากแม่มาก่อน มักจะพบการระบาดในเดือนตุลาคม และพฤศจิกายน เนื่องจากเป็นฤดูฝนต่อหนาว มีน้ำขัง​​
ส่วนมากสัตว์ที่ไวต่อการรับเชื้อมักจะเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีอายุน้อย หรือลูกสัตว์ที่ไม่เคยได้รับภูมิคุ้มกันจากแม่มาก่อน มักจะพบการระบาดในเดือนตุลาคม และพฤศจิกายน เนื่องจากเป็นฤดูฝนต่อหนาว มีน้ำขัง​​

รุ่นแก้ไขเมื่อ 14:29, 18 เมษายน 2564

Leptospirosis
ชื่ออื่นField fever,[1] rat catcher's yellows,[2] pretibial fever[3]
Leptospira magnified 200-fold with dark-field microscope
สาขาวิชาโรคติดเชื้อ
อาการไม่มีอาการ, ปวดศีรษะ, ปวดกล้ามเนื้อ, มีไข้[4]
ภาวะแทรกซ้อนตกเลือดในปอด, เยื่อหุ้มสมองอักเสบ, ไตวาย[4][5]
สาเหตุเชื้อ Leptospira มีหนูเป็นพาหะ[4][6]
วิธีวินิจฉัยตรวจเลือดหาแอนติบอดีต่อเชื้อหรือดีเอ็นเอของเชื้อ[7]
โรคอื่นที่คล้ายกันมาลาเรีย, ไข้รากสาดน้อย, ไข้รากสาดใหญ่, ไข้เลือดออกเดงกี[8]
การรักษาด็อกซีซัยคลิน, เพนิซิลลิน, เซฟไตรอะโซน[4]
ความชุกผู้ป่วยประมาณ 8.5 ล้านคนต่อปี[9]
การเสียชีวิตไม่มีข้อมูล[9]

โรคฉี่หนู, ไข้ฉี่หนูหรือโรคเล็ปโตสไปโรซิส (อังกฤษ: leptospirosis) เป็นโรคติดเชื้อชนิดรับจากสัตว์ชนิดหนึ่ง เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Leptospira[10] ผู้ป่วยอาจมีอาการเพียงเล็กน้อย เช่น ปวดศีรษะ ปวดกล้ามเนื้อ มีไข้ ไปจนถึงมีอาการรุนแรง เช่น เลือดออกในเนื้อปอด หรือเยื่อหุ้มสมองอักเสบ เป็นต้น[11] โรคฉี่หนูชนิดเฉียบพลันรุนแรงมีชื่อเรียกอีกชื่อว่ากลุ่มอาการเวล (อังกฤษ: Weil's syndrome) สามารถทำให้ผู้ป่วยมีตับวาย ตัวเหลือง ไตวาย และเลือดออกในหลายอวัยวะได้[5] หากทำให้มีเลือดออกในเนื้อปอดจะมีชื่อเรียกอีกชื่อว่า "กลุ่มอาการเลือดออกในปอดรุนแรง" (อังกฤษ: severe pulmonary haemorrhage syndrome)[11]

เชื้อ Leptospira มีอยู่หลายชนิด เฉพาะชนิดที่ทำให้เกิดโรคในมนุษย์ได้มีมากกว่า 10 ชนิด[12] สามารถติดโรคได้ในสัตว์หลายชนิดทั้งที่เป็นสัตว์ป่าและสัตว์เลี้ยง เช่น สุนัข หนู โค กระบือ สุกร แพะ แกะ เป็นต้น แต่พบมากในหนู[10] ซึ่งเป็นแหล่งรังโรค เชื้อจะถูกปล่อยออกมาจากร่างกายสัตว์พร้อมกับปัสสาวะ มนุษย์อาจรับโรคผ่านการสัมผัสปัสสาวะโดยตรง หรือสัมผัสผ่านน้ำหรือดินที่ปนเปื้อนปัสสาวะสัตว์ เข้ากับเนื้อเยื่อตา ปาก จมูก หรือบาดแผลที่ผิวหนัง[10] ในประเทศที่กำลังพัฒนามักพบโรคนี้ในเกษตรกรหรือผู้มีรายได้น้อยที่อาศัยอยู่ในบริเวณที่มีสุขลักษณะไม่ดี[11] ส่วนในประเทศที่พัฒนาแล้วมักพบในช่วงที่มีฝนตกหนัก อาจพบได้ในผู้ที่ทำงานกับท่อระบายน้ำ[13]และผู้ที่ทำกิจกรรมกลางแจ้งในที่ร้อนชื้น[11] การวินิจฉัยส่วนใหญ่ทำได้โดยดูจากการตรวจพบแอนติบอดีต่อเชื้อนี้หรือพบดีเอ็นเอของเชื้อนี้ในเลือดของผู้ป่วย[11]

การป้องกันโรคทำได้โดยการใส่อุปกรณ์ป้องกันเมื่อต้องทำงานสัมผัสกับสัตว์ที่อาจเป็นแหล่งเชื้อ ล้างมือหลังสัมผัสสัตว์ และลดปริมาณหนูในที่ที่มีคนอยู่อาศัยหรือใช้ประโยชน์อื่น[14] ยาปฏิชีวนะอย่างดอกซีซัยคลินสามารถป้องกันโรคได้[14] วัคซีนมีประโยชน์น้อยในมนุษย์[15] แต่มีใช้ทั่วไปกับสัตว์[16] การรักษาทำได้โดยใช้ยาปฏิชีวนะ เช่น ดอกซีซัยคลิน เพนิซิลลิน หรือเซฟไตรอะโซน[10] ผู้ป่วยโรคนี้มีอัตราเสียชีวิตประมาณ 5-10%[17] แต่หากมีอาการทางปอดร่วมด้วยอัตราเสียชีวิตจะเพิ่มเป็น 50-70%[10]

ในแต่ละปีจะมีผู้ป่วยโรคฉี่หนูแบบรุนแรงประมาณ 1 ล้านคน เสียชีวิตปีละประมาณ 58,900 คน[18] พบได้มากในประเทศเขตร้อนแต่ก็พบในประเทศนอกเขตร้อนได้เช่นกัน[14] หลังเกิดฝนตกหนักอาจเกิดการระบาดใหญ่เป็นครั้งๆ[14] โรคนี้ถูกบรรยายไว้ครั้งแรกเมื่อ ค.ศ. 1886 โดยแพทย์ชาวเยอรมัน Adolf Weil[4][19]

ส่วนมากสัตว์ที่ไวต่อการรับเชื้อมักจะเป็นสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่มีอายุน้อย หรือลูกสัตว์ที่ไม่เคยได้รับภูมิคุ้มกันจากแม่มาก่อน มักจะพบการระบาดในเดือนตุลาคม และพฤศจิกายน เนื่องจากเป็นฤดูฝนต่อหนาว มีน้ำขัง​​

สาเหตุ

โรคเล็ปโตสไปโรซิส มีสาเหตุจากการติดเชื้อแบคทีเรียรูปเกลียว (spirochete) ชื่อ เล็บโตสไปร่า อินเทอโรแกนส์ (Leptospira interrogans) ซึ่งมีความหลากหลายทางซีโรวิทยามากกว่า 200 ซีโรวาร์ (serovars) เชื้อชนิดนี้อาศัยอยู่ในท่อหลอดไตของสัตว์ได้หลายชนิด โดยมีหนูเป็นแหล่งรังโรคที่สำคัญที่สุด บางซีโรวาร์มีความจำเพาะกับสัตว์บางชนิด เชื้อสามารถมีชีวิตได้นานหลายเดือนหลังจากถูกขับออกทางปัสสาวะจากสัตว์ที่มีเชื้อ สัตว์อื่นๆที่เป็นแหล่งรังโรค ได้แก่ สุกร โค กระบือ สุนัข แรคคูณ โดยที่สัตว์อาจจะไม่มีอาการแต่สามารถปล่อยเชื้อได้เป็นเวลาหลายสัปดาห์หรืออาจจะตลอดชีวิตสัตว์ จากการสำรวจเมื่อปีพ.ศ. 2540 โดยสถาบันสุขภาพสัตว์แห่งชาติ พบภูมิคุ้มกันใน ควาย 31% โค 28.25% แพะแกะ 27.35% สุกร 2.15%

อาการ

อาการและอาการแสดงของโรคเล็ปโตสไปโรซิสนั้นมีได้ตั้งแต่มีอาการเล็กน้อยจนถึงมีอาการรุนแรงถึงแก่ชีวิต กว่า 90% ของผู้มีอาการจะมีอาการเล็กน้อยและมักเป็นแบบไม่เหลือง ส่วนเล็ปโตสไปโรซิสที่มีอาการรุนแรงนั้น พบได้ 5-10% ของผู้ติดเชื้อ

โรคเล็ปโตสไปโรซิสแบบไม่เหลือง (anicteric leptospirosis) แบ่งเป็น 2 ระยะ

ระยะมีเชื้อในเลือด (leptospiremic phase) ระยะนี้มีอาการคล้ายไข้หวัดใหญ่ คือ มีไข้หนาวสั่น ปวดศีรษะ คลื่นไส้ อาเจียน และปวดกล้ามเนื้อ ซึ่งในโรคเล็ปโตสไปโรซิสจะมีลักษณะเฉพาะคือ ปวดบริเวณน่อง หลัง และหน้าท้อง ผู้ป่วยส่วนมากมักมีอาการปวดศีรษะมาก โดยเฉพาะบริเวณด้านหน้าหรือหลังเบ้าตา อาการอื่นๆที่อาจพบได้ ได้แก่ เจ็บคอ ไอ เจ็บหน้าอก ผื่น สับสน ไอเป็นเลือด อาการแสดงที่อาจตรวจพบ ได้แก่ เยื่อบุตาแดง ต่อมน้ำเหลืองโต คอแดง กดเจ็บบริเวณกล้ามเนื้อ ตับม้ามโต อาจพบอาการดีซ่านได้เล็กน้อย อาการในระยะนี้จะหายไปได้เองภายใน 1 สัปดาห์ ช่วงที่ไม่มีอาการจะนาน 1-3 วัน ก่อนจะเข้าสู่ระยะที่สอง

ระยะมีเชื้อในปัสสาวะ (leptospiruric phase) ระยะนี้เป็นผลมาจากปฏิกิริยาทางภูมิคุ้มกันของร่างกาย อาการและอาการแสดงมีความจำเพาะและความรุนแรงน้อยกว่าในระยะแรก ลักษณะที่สำคัญของโรคในระยะนี้คือ กว่า 15% ของผู้ป่วยจะมีอาการและอาการแสดงของภาวะเยื่อหุ้มสมองอักเสบแบบไร้เชื้อ (aseptic meningitis) ส่วนใหญ่พบในเด็ก ซึ่งอาจหายได้เองภายในเวลาไม่กี่วันหรืออาจคงอยู่นานเป็นสัปดาห์ สำหรับภาวะแทรกซ้อนอื่น เช่น ม่านตาอักเสบ จอตาอักเสบ มักเกิดตามหลังอาการเริ่มแรกของโรคนานหลายเดือน และคงอยู่ได้นานเป็นปี

โรคเล็ปโตสไปโรซิสรุนแรง (severe leptospirosis)

โรคเล็ปโตสไปโรซิสรุนแรง หรือกลุ่มอาการเวล (Weil's Syndrome) กลุ่มอาการนี้มีอัตราการตายอยู่ที่ประมาณ 5-15% พบได้เป็นพิเศษในการติดเชื้อในซีโรวาร์ อิกเทอโรฮีมอราเจียอี/โคเปนเฮเกไน (icterohaemorrhagiae/copenhageni) อาการในระยะเริ่มแรกไม่ต่างจากโรคเล็ปโตสไปโรซิสแบบไม่เหลือง แต่ไม่มีลักษณะที่แบ่งออกเป็นสองระยะชัดเจน มักแสดงอาการรุนแรงใน 4-9 วันหลังจากเริ่มมีอาการ ประกอบด้วย

  • อาการดีซ่าน ที่พบในกลุ่มอาการเวล จะมีลักษณะเหลืองมากจนแทบเป็นสีส้มเมื่อสังเกตทางผิวหนัง มักพบตับโตร่วมกับกดเจ็บ ประมาณ 20% ของผู้ติดเชื้อมีอาการม้ามโตร่วมด้วย มีไม่มากนักที่เสียชีวิตจากภาวะตับวาย
  • ไตวายเฉียบพลัน
  • อาการทางปอด เช่น ไอ มีเสมหะปนเลือด เจ็บหน้าอก หอบเหนื่อย จนถึงระบบหายใจล้มเหลว
  • ความผิดปกติทางระบบการแข็งตัวของเลือด มีตั้งแต่อาการเพียงเล็กน้อย เช่น เลือดกำเดา จ้ำเลือดตามผิวหนัง ไปจนถึงอาการรุนแรง เช่น เลือดออกในทางเดินอาหาร เลือดออกในช่องเยื่อหุ้มสมอง เป็นต้น
  • อาการอื่นๆ ได้แก่ กล้ามเนื้อลายสลายตัว เม็ดเลือดแดงแตก เยื่อหุ้มหัวใจอักเสบ กล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ตับอ่อนอักเสบรุนแรง ภาวะการทำงานของอวัยวะล้มเหลวหลายระบบ เป็นต้น

การติดเชื้อโรค

เล็บโตสไปร่าขยายด้วยกล้องจุลทัศน์อีเล็กตรอน

โรคเล็ปโตสไปโรซิส ติดต่อจากคนสู่คนได้น้อยมาก ส่วนใหญ่ติดต่อกันโดยการสัมผัสกับปัสสาวะ เลือด หรือเนื้อเยื่อของสัตว์ที่มีการติดเชื้อโดยตรง หรือสัมผัสกับสิ่งแวดล้อมที่มีการปนเปื้อนของเชื้อ เช่น

  • การกินอาหารหรือน้ำที่ปนเปื้อนเชื้ออหิวาต์* การหายใจเอาไอละอองของปัสสาวะ หรือ ของเหลวที่ปนเปื้อนเชื้อเข้าไป
  • เข้าผ่านเยื่อบุต่างๆ เช่น ตา และปาก
  • ไชเข้าทางผิวหนังตามรอยแผลและรอยขีดข่วน
  • ไชเข้าทางผิวหนังปกติที่เปียกชุ่มจากการแช่น้ำนานๆ

ระยะฟักตัวของโรคใช้เวลา1 วันแต่อาจนานได้ถึง 3วัน แบ่งเป็นระยะมีเชื้อในเลือด (leptospiremic phase) ซึ่งจะเริ่มแสดงอาการและส่วนใหญ่จะหายไปเองใน 1 สัปดาห์ หลังจากนั้นอีก 1-3 วันจะเข้าสู่ระยะมีเชื้อในปัสสาวะ (leptospiruric phase) ผู้ป่วยบางส่วนจะแสดงอาการอีกครั้ง ประมาณ80-90% ของผู้ติดเชื้อจะมีอาการของโรคเล็ปโตสไปโรซิสรุนแรง

โรคเล็ปโตสไปโรซิสแพร่กระจายและเกิดขึ้นได้ง่ายในช่วงปลายฤดูฝน พบบ่อยในช่วงเดือนมีนาคม-เมษายน เพราะช่วงนี้พื้นดินแฉะ มีน้ำขัง เอื้ออำนวยต่อการเจริญเติบโตและสะสมของเชื้อในธรรมชาติ พบโรคนี้ได้มากตามจังหวัดที่ทำการปลูกข้าว บริเวณที่ต้องย่ำน้ำ หรือแหล่งน้ำขังที่มีพาหะนำโรคชุกชุม อาจรวมถึงบ่อน้ำขนาดใหญ่ด้วย

กลุ่มประชากรบางกลุ่มถือเป็นกลุ่มที่มีความเสี่ยงสูงต่อการเกิดโรค ได้แก่

  • วิศวกร
  • ผู้ทำงานในภาคเกษตรกรรม ปศุสัตว์ ประมง
  • การนันทนาการและกีฬาทางน้ำ เช่น การว่ายน้ำ การเล่นเรือแคนู วินด์เซิร์ฟ สกีน้ำ ไตรกีฬา ฯลฯ

การป้องกัน

การป้องกัน ควรเริ่มจากการให้ความรู้ด้านสุขศึกษาแก่ กลุ่มเสี่ยง ซึ่งการป้องกันสามารถทำได้ง่ายๆ ดังนี้

  1. กำจัดหนู
  2. ควรสวมชุดป้องกัน เช่น รองเท้าบู๊ต ถุงมือ ถุงเท้า เสื้อผ้า
  3. หลีกเลี่ยงการสัมผัสกับสัตว์ที่เป็นพาหะ ของโรคดังกล่าว
  4. หลีกเลียงการว่ายน้ำที่อาจจะมีเชื้อโรคปนเปื้อนอยู่
  5. หลีกเลี่ยงไม่ไปสัมผัสปัสสาวะโค กระบือ หนู สุกร และไม่ใช้แหล่งน้ำที่สงสัยว่าอาจปนเปื้อนเชื้อ หลีกเลี่ยงอาหารที่ปล่อยค้างคืน โดยไม่มีภาชนะปกปิด เป็นต้น
  6. หลีกเลี่ยงการทำงานในน้ำหรือต้องลุยน้ำ ลุยโคลนเป็นเวลานานๆ

การรักษา

โรคเล็ปโตสไปโรซิสสามารถรักษาได้ด้วยยาปฏิชีวนะ ควรให้ยาเร็วที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้หรือไม่ควรเกิน 4 วันหลังจากมีอาการเป็นอย่างช้า ระยะเวลาที่ให้นานอย่างน้อย 7 วัน โดยชนิดของยาปฏิชีวนะจะแตกต่างกันไปตามความรุนแรงของอาการ ดังนี้

ระดับความรุนแรง
สูตรยา
ไม่รุนแรง
ด็อกซีไซคลิน (doxycycline) , 100 มิลลิกรัม รับประทาน วันละ 2 ครั้ง หรือ

แอมพิซิลลิน (ampicillin) , 500-750 มิลลิกรัม ทางหลอดเลือดดำ วันละ 4 ครั้ง หรือ

อะม็อกซิซิลลิน (amoxicillin) , 500 มิลลิกรัม รับประทาน วันละ 4 ครั้ง
รุนแรงปานกลางถึงมาก
เพนนิซิลลิน จี (penicillin G) , 1.5 ล้านยูนิต ทางหลอดเลือดดำ วันละ 4 ครั้ง หรือ

แอมพิซิลลิน (ampicillin) , 1 กรัม ทางหลอดเลือดดำ วันละ 4 ครั้ง หรือ

อะม็อกซิซิลลิน (amoxicillin) , 1 กรัม รับประทาน วันละ 4 ครั้ง หรือ

อีริโธรไมซิน (erythromycin) , 500 มิลลิกรัม รับประทาน วันละ 4 ครั้ง

นอกจากนี้ยังมียาในกลุ่มเซฟาโลสปอรินตัวใหม่ๆ อีกหลายตัวที่สามารถต้านเชื้อเล็ปโตสไปโรซิสได้ในห้องปฏิบัติการ แต่ยังไม่มีการผลการรักษาทางคลินิกที่แน่ชัด

งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง

  • ชุดตรวจวิเคราะห์โรคฉี่หนู ผลงานวิจัยโดยดร.ณัฐพร พิมพะ นักวิจัยศูนย์นาโนเทคโนโลยีแห่งชาติ (นาโนเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ร่วมกับ ดร.อมรพันธ์ เสรีมาศพันธุ์ แห่งภาควิชากายวิภาคศาสตร์ คณะแพทย์ศาสตร์ และ ดร.โรจน์ฤทธิ์ โรจนธเนศ แห่งภาควิชาเคมี คณะวิทยาศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ชุดตรวจโรคฝีมือนักวิจัยไทยประกอบด้วยอนุภาคทองคำขนาดนาโนเมตร (1 นาโนเมตร=1 ใน 1,000 ล้านส่วนของ 1 เมตร) ซึ่งถูกดัดแปลงพื้นผิวให้จับกับแอนติบอดีที่จำเพาะเจาะจงกับโรค ก่อนนำมาขึ้นรูปเป็นชุดตรวจคล้ายชุดตรวจการตั้งครรภ์ โดยสามารถใช้ตรวจวินิจฉัยได้จากหลายอย่างไม่ว่าจะเป็นปัสสาวะ น้ำลาย และซีรั่มในเลือด โดยหากแสดงผลขึ้นเป็น 2 ขีด แสดงว่าติดเชื้อ ถ้าขีดเดียวแสดงว่าไม่ติดเชื้อ และการตรวจเลือดถือว่าช่วยให้พบเชื้อได้เร็วกว่า ผลงานวิจัยชิ้นนี้ได้จดสิทธิบัตรเรียบร้อยแล้ว และอยู่ระหว่างการประเมินผลทางคลินิก โดยเก็บตัวอย่างจากผู้ป่วยมาทดสอบ ซึ่งดำเนินไปได้มากกว่า 100 ราย ได้ผล๔ต้องถึง 90% คาดว่าจะแล้วเสร็จภายใน 6 เดือน หลังจากนั้นจะมีการเผยแพร่ให้ใช้ได้ตามโรงพยาบาลต่างๆ ซึ่งจะช่วยลดการนำเข้าชุดตรวจจากต่างประเทศได้ และยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้กับโรคอื่นๆ ได้ เช่น มาลาเรียหรือทุกโรคที่สามารถแยกแอนติบอดีได้

อ้างอิง

  1. ↑ Mosby's Medical Dictionary (9 ed.). Elsevier Health Sciences. 2013. p. 697. ISBN 9780323112581. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 กันยายน 2017. {{cite book}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์ |deadurl= ถูกละเว้น แนะนำ (|url-status=) (help)
  2. ↑ McKay, James E. (2001). Comprehensive health care for dogs. Minnetonka, MN.: Creative Pub. International. p. 97. ISBN 9781559717830.
  3. ↑ James, William D.; Berger, Timothy G.; และคณะ (2006). Andrews' Diseases of the Skin: clinical Dermatology. Saunders Elsevier. ISBN 0-7216-2921-0.: 290 
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Slack A (July 2010). "Leptospirosis". Australian Family Physician. 39 (7): 495–8. PMID 20628664.
  5. ↑ 5.0 5.1 อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ McB2005
  6. ↑ อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Was2013
  7. ↑ อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Picardeau2013
  8. ↑ Farrar, Jeremy; Hotez, Peter; Junghanss, Thomas; Kang, Gagandeep; Lalloo, David; White, Nicholas J. (2013). Manson's Tropical Diseases E-Book (ภาษาอังกฤษ). Elsevier Health Sciences. p. 438. ISBN 9780702053061. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 8 กันยายน 2017. {{cite book}}: ไม่รู้จักพารามิเตอร์ |deadurl= ถูกละเว้น แนะนำ (|url-status=) (help)
  9. ↑ 9.0 9.1 อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ NHS2012
  10. ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 10.4 อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Lane 2016
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 11.3 11.4 Soo ZM, Khan NA, Siddiqui R (January 2020). "Leptospirosis: Increasing importance in developing countries". Acta Tropica. 201: 105183. doi:10.1016/j.actatropica.2019.105183. PMID 31542372.
  12. ↑ Picardeau M (May 2017). "Virulence of the zoonotic agent of leptospirosis: still terra incognita?". Nature Reviews. Microbiology. 15 (5): 297–307. doi:10.1038/nrmicro.2017.5. PMID 28260786. S2CID 11626842.
  13. ↑ Chan, O. Y.; Chia, S. E.; Nadarajah, N.; Sng, E. H. (16 October 1987). "Leptospirosis Risk in Public Cleansing and Sewer Workers". Annals of the Academy of Medicine, Singapore. 16 (4): 586–90. PMID 3446001.
  14. ↑ 14.0 14.1 14.2 14.3 Karpagam KB, Ganesh B (January 2020). "Leptospirosis: a neglected tropical zoonotic infection of public health importance-an updated review". European Journal of Clinical Microbiology & Infectious Diseases. 39 (5): 835–846. doi:10.1007/s10096-019-03797-4. PMID 31898795. S2CID 209669669.
  15. ↑ อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Teixeira2019
  16. ↑ Ellis WA (2015). "Animal leptospirosis". Current Topics in Microbiology and Immunology. 387: 99–137. doi:10.1007/978-3-662-45059-8_6. ISBN 978-3-662-45058-1. PMID 25388134.
  17. ↑ อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Evangelista2010
  18. ↑ Costa F, Hagan JE, Calcagno J, Kane M, Torgerson P, Martinez-Silveira MS, และคณะ (2015). "Global Morbidity and Mortality of Leptospirosis: A Systematic Review". PLOS Neglected Tropical Diseases. 9 (9): e0003898. doi:10.1371/journal.pntd.0003898. PMC 4574773. PMID 26379143.
  19. ↑ Weil A (1886). "Über eine eigenthümliche, mit Milztumor, Icterus und Nephritis einhergehende, acute Infektionskrankheit" [On a strange, acute infectious disease, accompanied by swelling of the spleen, icterus, and nephritis]. Deutsches Archiv für Klinische Medizin (ภาษาเยอรมัน). 39: 209–232.

แหล่งข้อมูลอื่น

การจำแนกโรค
ทรัพยากรภายนอก
Stub icon

บทความแพทยศาสตร์นี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=โรคฉี่หนู&oldid=9359725"