มุจลินท์
 |
มุจลินท์ (บาลี: มุจลินฺท; ต้นจิกน้ำ) เป็นพญานาคซึ่งปรากฏในพุทธประวัติ ผู้แผ่พังพานปกป้องพระโคตมพุทธเจ้าเมื่อเกิดพายุฝนเป็นเวลาเจ็ดวันขณะเสวยวิมุตติสุขใต้ต้นจิกในสัปดาห์ที่ 6 หลังการตรัสรู้ เป็นที่มาของพระพุทธรูปปางนาคปรก
ในสัปดาห์ที่ 6 หลังการตรัสรู้ของพระพุทธเจ้า พระผู้มีพระภาคเจ้าเสด็จไปประทับนั่งขัดสมาธิต้ต้นจิก ที่อยู่ในทิศอาคเนย์แห่งต้นพระศรีมหาโพธิ์ เสวยวิมุตติสุขอยู่ ณ ที่นั้นอีก 7 วันในกาลนั้นฝนตกพรำตลอด 7 วัน พญานาคมุจลินท์ซึ่งมีอานุภาพมาก พำนักอยู่ที่สระน้ำใกล้ต้นจิกนั้น เลื่อมใสในพระศิริวิลาส พร้อมด้วยพระรัศมีโอภาสอันงามล่วงล้ำเทพยดาทั้งหลาย จึงเข้าไปใกล้แล้วขนดเข้าซึ่งขนดกาย แวดวงพระสัมมาสัมพุทธเจ้าได้ 7 รอบ และแผ่พังพานอันใหญ่ ป้องปรกเบื้องบนพระเศียร มิให้ลมและฝนถูกต้องพระวรกายของพระผู้มีพระภาคเจ้า
ครั้งล่วง 7 วัน ฝนหายขาดแล้ว พญานาคก็คลายขนดจำแลงกายเป็นมาณพ เข้าไปถวายอัญชลีเฉพาะพระพักตร์ พระผู้มีพระภาคเจ้าทรงเปล่งอุทานวาจาว่า"ความสงัดเป็นสุข สำหรับบุคคลผู้มีธรรมอันเห็นแล้ว ยินดีอยู่ในที่สงัด รู้เห็นตามความเป็นจริง ความไม่เบียดเบียน คือความสำรวมในสัตว์ทั้งหลาย และความปราศจากความกำหนัด คือความล่วงกามทั้งหลายเสียได้ด้วยประการทั้งปวง เป็นสุขในโลก ความนำอัสมิมานะ คือความถือตัวออกให้หมดไปเป็นสุขอย่างยิ่ง"