จิตวิทยาคลินิก

จิตวิทยาคลินิก คือ การประยุกต์หลักวิชาจิตวิทยา (Psychology) เพื่อนำมาใช้กับผู้ป่วยทางจิตเวช ผู้มีอาการทางจิต หรือผู้มีสภาพจิตใจย่ำแย่หลังจากประสบเหตุการณ์ร้ายแรงหรือความเครียดต่างๆ ทั้งที่เป็นแบบชั่วคราวหรือถาวร เพื่อช่วยให้อาการเหล่านั้นบรรเทาลงหรือหายขาด และช่วยให้เกิดการปรับตัวต่อสถานการณ์ต่างๆได้

ตัวอย่างงานจิตวิทยาคลินิก เช่น การทำจิตบำบัด (Psychotherapy), การให้การปรึกษา (Counseling) , การทำแบบทดสอบและประเมินสภาพทางจิต บุคลิกภาพ และ เชาวน์ปัญญา เป็นต้น

จิตวิทยาคลินิกกับงานเวชศาสตร์ฟื้นฟู

งานจิตวิทยาคลินิกมีส่วนสำคัญต่อการบำบัดฟื้นฟูมาก เนื่องจากผู้พิการหรือผู้ที่สูญเสียสมรรถภาพทางกายย่อมมีสภาพจิตใจแย่ลง หน้าที่ของนักจิตวิทยาคือการประเมินด้วยแบบทดสอบต่างๆ ให้การปรึกษาและการรักษาทางจิตวิทยาร่วมกับจิตแพทย์และแพทย์เวชศาสตร์ฟื้นฟู เพื่อให้ผู้ป่วยเกิดการปรับสภาพจิตใจภายหลังเกิดความพิการได้

นอกจากนี้ ยังเป็นผู้ที่ดำเนินกิจกรรมกลุ่มบำบัดร่วมกับพยาบาลเวชศาสตร์ฟื้นฟูและบุคลากรอื่นๆ ให้การปรึกษาเป็นรายบุคคล คัดกรองผู้มีความเสี่ยงสูง และร่วมวางแผนการรักษาฟื้นฟูกับทีมงานเวชศาสตร์ฟื้นฟูอีกด้วย

งานจิตวิทยาคลินิกในต่างประเทศ

งานจิตวิทยาคลินิกเริ่มเป็นที่รู้จักมาตั้งแต่กลางศตวรรษที่ 19 และได้ถือว่ามีกำเนิดอย่างเป็นทางการเมื่อปี ค.ศ. 1896 ที่มหาวิทยาลัยแห่งเมืองเพนซิลวาเนีย ประเทศสหรัฐอเมริกา งานจิตวิทยาคลินิกในต่างประเทศโดยเฉพาะในอเมริกาและยุโรปมีความก้าวหน้ามาก มีการให้บริการในทุกโรงพยาบาลในเมืองใหญ่ๆ มีการฝึกอบรมในมหาวิทยาลัยต่างๆ และงานวิจัยต่างๆก็ถูกตีพิมพ์ออกมาอย่างต่อเนื่อง

งานจิตวิทยาคลินิกในประเทศไทย

สถาบันการศึกษาแห่งแรกในประเทศไทยที่เปิดหลักสูตรจิตวิทยาคลินิกคือ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เมื่อปี พ.ศ. 2507

ปัจจุบัน นักจิตวิทยาคลินิกมีกระจายอยู่ตามโรงพยาบาลใหญ่ในกรุงเทพฯและเมืองใหญ่ๆ และโรงพยาบาลสังกัดมหาวิทยาลัยเท่านั้น ในด้านการเรียนการสอน มีบางมหาวิทยาลัยเปิดการสอนด้านจิตวิทยาคลินิก ผู้ที่ปฏิบัติงานในสถานพยาบาลก็มีจำนวนไม่มากนัก โดยในปี พ.ศ. 2556 ประเทศไทยมีนักจิตวิทยาคลินิกที่มีใบอนุญาตประกอบโรคศิลปะประมาณ 500 คน

นักจิตวิทยาคลินิก

นักจิตวิทยาคลินิก คือ ผู้ที่สำเร็จการศึกษาด้านจิตวิทยาสาขาจิตวิทยาคลินิก (Clinical psychology) และมีใบประกอบโรคศิลปะ ส่วนใหญ่ปฏิบัติงานเกี่ยวกับงานสุขภาพจิตและจิตเวชในสถานพยาบาลต่างๆ นักจิตวิทยาคลินิกเป็นส่วนหนึ่งของทีมผู้ให้การรักษาทางการแพทย์ อาทิงานจิตเวชศาสตร์ (Psychiatry) งานระบบประสาทและสมอง (Neuroscience: Neurology and Brain Functioning) งานเวชกรรมป้องกัน งานเวชศาสตร์ฟื้นฟู งานยาเสพติด จิตเวชเด็กและวัยรุ่น งานเวชศาสตร์ครอบครัว งานนิติจิตเวช เป็นต้น

บทบาทหน้าที่หลักของนักจิตวิทยาคลินิก ได้แก่ งานตรวจวินิจฉัยและการบำบัดรักษา ผู้ที่มีปัญหาทางจิตใจ ความคิด อารมณ์ พฤติกรรม และสัมพันธภาพ ซึ่งอาจเป็นได้ทั้งผู้ป่วยจิตเวชหรือบุคคลทั่วไปที่อาจมีปัญหาดังกล่าว นอกเหนือจากนี้ นักจิตวิทยาคลินิกยังมีบทบาทในงานส่งเสริมป้องกันหรืองานจิตเวชชุมชน งานวิจัย ตลอดจนการดูแลฝึกอบรมนักศึกษา่สาขาจิตวิทยาคลินิกรุ่นใหม่

สถาบันการศึกษาที่ปัจจุบันมีการเปิดสอนหลักสูตรจิตวิทยาคลินิก ระดับปริญญาตรี สถาบันการศึกษาของรัฐ ได้แก่มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ (คณะมนุษยศาสตร์ และก่อตั้งเป็นแห่งแรกของประเทศ พ.ศ. 2507) มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (คณะศิลปศาสตร์) มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ (คณะสังคมศาสตร์) มหาวิทยาลัยนเรศวร (คณะสังคมศาสตร์)มหาวิทยาลัยมหาสารคาม(คณะศึกษาศาสตร์ สาขาจิตวิทยา**สาขาย่อยจิตวิทยาคลินิกและสาขาการให้การปรึกษา) และ มหาวิทยาลัยรามคำแหง (คณะศึกษาศาสตร์ สาขาจิตวิทยาคลินิกและชุมชน) ระดับปริญญาตรี สถาบันการศึกษาเอกชน ได้แก่ วิทยาลัยเซนต์หลุยส์ (คณะจิตวิทยา-หลักสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต) ระดับปริญญาโท ได้แก่ มหาวิทยาลัยมหิดล (คณะแพทยศาสตร์ศิริราชพยาบาล สาขาจิตวิทยาคลินิก) และมหาวิทยาลัยรามคำแหง (คณะศึกษาศาสตร์ สาขาจิตวิทยาคลินิกและชุมชน)

อ้างอิง

• ดัดแปลงจากตำราเวชศาสตร์ฟื้นฟู นพ.เสก อักษรานุเคราะห์ บก. จัดพิมพ์โดยสมาคมเวชศาสตร์ฟื้นฟูแห่งประเทศไทย.

ดูเพิ่ม

• เวชศาสตร์ฟื้นฟู
• คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
• คณะจิตวิทยา วิทยาลัยเซนต์หลุยส์