เอตา

ไฟล์:ETAren anagrama Altsasun (square).jpg

สัญลักษณ์ของเอตา

เอตา (บาสก์: ETA) หรือ ดินแดนบาสก์และอิสรภาพ (บาสก์: Euskadi Ta Askatasuna) หรือที่สื่อไทยบางแห่งเรียก กบฎแบ่งแยกดินแดนแคว้นบาสก์ เป็นองค์กรชาตินิยมและแบ่งแยกดินแดนติดอาวุธชาวบาสก์ กลุ่มนี้ก่อตั้งขึ้นใน พ.ศ. 2502 และได้วิวัฒนาจากกลุ่มที่สนับสนุนวัฒนธรรมบาสก์ดั้งเดิมไปเป็นกลุ่มกึ่งทหารโดยมีจุดประสงค์เพื่อบรรลุเอกราชแก่มหาประเทศบาสก์ (Greater Basque Country) ซึ่งครอบคลุมตอนเหนือบางส่วนของประเทศสเปนและตอนใต้บางส่วนของประเทศฝรั่งเศส เอตาเป็นองค์การหลักของขบวนการปลดปล่อยแห่งชาติบาสก์ และเป็นตัวการสำคัญในความขัดแย้งบาสก์ เอตาประกาศหยุดยิงใน พ.ศ. 2532, 2539, 2541 และ 2549 แต่ละเมิดในภายหลัง อย่างไรก็ดี วันที่ 5 พฤศจิกายน พ.ศ. 2553 เอตาประกาศหยุดยิงรอบใหม่ ซึ่งยังมีผลใช้บังคับ ยิ่งไปกว่านั้น วันที่ 20 ตุลาคม พ.ศ. 2554 เอตาประกาศ "การยุติขั้นสุดท้ายของกิจกรรมติดอาวุธของตน"

นับตั้งแต่ พ.ศ. 2502 เอตาถูกประณามว่าสังหารประชาชนไป 829 คน ทำให้มีผู้ได้รับบาดเจ็บหลายพันคน และลักพาตัวคนไปหลายสิบคน กลุ่มดังกล่าวถูกต้องห้ามเป็นองค์การก่อการร้ายโดยทางการหลายประเทศ มีสมาชิกองค์การมากกว่า 700 คนถูกจำคุกอยู่ในสเปน ฝรั่งเศส และประเทศอื่น

เอตา (ETA) ย่อมาจากคำว่า Euskadi Ta Askatasuna ในภาษาบาสก์ หรือ Euskadi y Libertad ในภาษาสเปน แปลความได้ว่า เออุสกาดีและอิสรภาพ Euskadi เป็นอีกชื่อหนึ่งของแคว้นบาสก์ที่อยู่ทางภาคเหนือของประเทศสเปน รวมความแล้วก็คือ ขบวนการที่ต่อสู้เพื่ออิสรภาพของแคว้นบาสก์

ขบวนการแบ่งแยกดินแดนที่อยู่ตามประเทศต่าง ๆ มีลักษณะที่เหมือนกันในด้านวัตถุประสงค์คือ ต้องการแยกดินแดนแคว้นของตน หรือที่คิดว่าเป็นของตน ให้เป็นอิสระ แต่ในรายละเอียดแล้ว แต่ละกลุ่มนั้นมีความแตกต่างกัน เช่น เรื่องของอุดมการณ์ ผู้ร่วมขบวนการ วิธีการ โครงสร้างหรือเครือข่าย

อย่างในกรณีของ เอตาไม่มีองค์ประกอบด้านศาสนามาเกี่ยวข้อง เป็นเรื่องของประวัติศาสตร์ เชื้อชาติ ภาษา และ วัฒนธรรมและความบ้าระห่ำของคนบางกลุ่ม

เอตากำเนิดขึ้นในปี 1959 ซึ่งเป็นช่วงปลายยุคเผด็จการของนายพลฟรังโก แรกเริ่มเดิมทีก็ดูดี เป็นการรวมกลุ่มกันของนักศึกษาหัวรุนแรงเพื่อต่อต้านเผด็จการที่เมืองบิลบาโอ เมืองหลักของแคว้นบาสก์ ช่วงนั้นหลายกลุ่มก็เห็นดีเห็นงามด้วยและให้การสนับสนุน

แต่ในเวลาต่อมา กลุ่มนี้ก็เริ่มชูประเด็นเชื้อชาตินิยม (racismo) และชาติพันธฺุ์นิยม (etnicismo) แต่คำที่ฮิตที่สุดคือ ชาตินิยม (nacionalismo)

พอประกาศตัวว่าเป็นกลุ่มผู้เคลื่อนไหวแบบชาตินิยม ก็เริ่มใช้วิธีการรุนแรง เริ่มใช้อาวุธเป็นเครื่องมือในการต่อรอง เมื่ออุดมการณ์เริ่มมั่นคงขึ้น ก็ได้พัฒนาไปเป็นกลุ่มใหม่ภายใต้ชื่อ ชาตินิยมใหม่ (nuevo nacionalismo)

กลุ่มนี้ได้ชี้ชวนให้ทุกคนเห็นว่า แคว้นบาสก์เป็นดินแดนที่ปกครองโดยต่างชาติที่มีทหารเป็นกำลัง ชาวต่างชาติที่ว่านี้คือชาวสเปน พวกเขาจะต้องยกเลิกการครอบครองนี้ และจะใช้วิธีการที่รุนแรง

หลายคนเห็นประโยคข้างบนแล้วอาจจะงง ๆ เพราะว่าแท้ที่จริงแล้วแคว้นบาสก์ ก็เป็นแคว้นหนึ่งของสเปนมาตั้งแต่สมัยสร้างชาติ สร้างอาณาจักรในศตวรรษที่ 16 แล้ว

เป้าหมายโดยทั่วไปจะเป็นทหารและตำรวจ คือเป็นเป้าแบบจำเพาะเจาะจง เริ่มมีการทำลายล้างตามสังหารทหารและตำรวจ ส่งผลทำให้ทางการเริ่มมีมาตรการที่รุนแรงโต้กลับไป เอตาตาย โดนจับ ถูกขังคุกตลอดชีพ เป็นจำนวนมาก

ทางภาคการเมืองทั้งฝ่ายค้านและฝ่ายรัฐบาลได้ร่วมมือกันจัดทำ ข้อตกลงต่อต้านการก่อการร้าย (Pacto Anti-Terrorista) เป็นข้อตกลงที่จะให้ความร่วมมือกันที่จะกำจัดขบวนการผู้ก่อการร้ายให้หมดไปโดยไม่มีข้อแม้และเงื่อนไข จนกระทั่งในปี 1992 เกิดปัญหาการขัดแย้งภายในขบวนการ เอตาเพราะว่าผู้นำกลุ่มหลายคนถูกทางการกำจัดไป เอตาเลยเปลี่ยนมาใช้วิธีการเจรจาแทน แต่ก็ไม่เป็นผล เลยมาจัดกระบวนทัพกันใหม่ โดยแบ่งระดับการทำงานออกเป็นสามกลุ่ม คือ กลุ่มก่อกวนทำลายบ้านเมือง กลุ่มวางระเบิดเล็ก ๆ น้อย ๆ เช่น ระเบิดตู้เอทีเอ็ม และกลุ่มฆาตกรรมด้วยระเบิดขนาดใหญ่

แม้ว่า เอตาจะมีประสบการณ์สูงในการก่อการร้าย แต่บ่อยครั้งเหมือนกันที่พลาดต้องเสียชีวิตเพราะอาวุธหรือระเบิดของตัวเอง นับได้ 36 ราย เสียชีวิตเพราะพลาดเอง และ 18 รายฆ่าตัวตาย

ขบวนการก่อการร้ายในลักษณะนี้ นอกจากอุดมการณ์แล้ว การที่จะสามารถดำเนินงานมาได้ยาวนานเป็นเวลาเกือบห้าสิบปี สร้างความเสียหายทางชีวิตและทรัพย์สินไปมากมาย ต้องมีองค์ประกอบอย่างน้อยอีกสองประการคือ เครือข่ายและเงินทุน มีการคำนวณกันว่า เอตาต้องใช้เงินราว 4 ล้านบาทต่อวัน หรือ 1,300 ลาน บาทต่อปี ในการดำเนินงานและการรักษาองค์กร แล้วเงินจำนวนนี้มาจากไหน เพราะว่า เอตาไม่ได้ทำงาน มีความชำนาญเพียงอย่างเดียว คือการก่อการร้าย

เอตาได้รับเงินทุนจากสองแหล่งคือ หนึ่งจากการปล้นแบงก์ สองจากการเก็บภาษีจากนักธุรกิจหรือจากบริษัทต่าง ๆ โดยให้ชื่อหรูดูดีว่า ภาษีเพื่อการปฏิรูป (Impuesto Revolucionario) โดยการส่งจดหมายข่มขู่ถึงชีวิตไปพร้อมกับแบบฟอร์มการเสียภาษี นอกจากนี้ยังมีการตั้งบริษัทอีกหลายแห่งเพื่อบริหารกองทุนและฟอกเงินดังกล่าว

เอตาเพียงกลุ่มเดียวคงไม่ทรงอิทธิพลมากมายถึงเพียงนี้ ถ้าไม่มีเครือข่ายที่เกี่ยวข้องไม่ต่ำกว่าสิบองค์กร มีทั้งระดับพรรคการเมืองที่มีเสียงอยู่ในสภา กลุ่มเอ็นจีโอ และกลุ่มประชาชน

องค์กรที่ลึกลับประกอบกับเครือข่ายที่ซับซ้อน ทำให้เอตาเป็นขบวนการก่อการร้ายที่ไม่ธรรมดา สร้างความเสียหายให้กับประเทศสเปนมากมาย สร้างความหวาดผวาให้กับนักการเมือง ทหาร ตำรวจ รวมทั้งประชาชนตลอดมา รัฐบาลสเปนต้องใช้งบประมาณกว่า 4,000 ล้านยูโรต่อปี (กว่า 200,000 ล้านบาท) ในการป้องกันภัยจากการก่อการร้ายนี้

แหล่งข้อมูลอื่น

• วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ ETA