พัดลมเพดาน

พัดลมเพดานแบบสมัยใหม่

พัดลมเพดาน (อังกฤษ: ceiling fan) คือพัดลมชนิดที่ติดตั้งแขวนในแนวดิ่งลงมาจากฝ้าเพดาน มีลักษณะเฉพาะที่จะมีใบพัดแบนยาวขนาดใหญ่ติดตั้งเป็นรูปแฉก ยึดกับแกนหมุนที่อยู่ตรงกลาง (ในบางแบบ แกนหมุนนั้นคือตัวมอเตอร์เอง)

พัดลมเพดานจะมีความเร็วรอบการหมุนต่ำกว่าพัดลมตั้งพื้นหรือตั้งโต๊ะมาก โดยพัดลมเพดานสมัยใหม่จะเป็นพัดลมไฟฟ้าทั้งหมด และเหมือนกับพัดลมทั่วไปที่ไม่ได้ให้ความเย็นกับอากาศโดยตรง แต่จะช่วยให้เกิดการถ่ายเทของอากาศ ทำให้การระเหยของเหงื่อดีขึ้น (ซึ่งใช้พลังงานน้อยกว่าการทำให้อากาศเย็นลงอย่างที่ทำในเครื่องปรับอากาศมาก)

และพัดลมเพดานบางรุ่น จะออกแบบไว้ให้มีโคมไฟอยู่ด้านใต้แกนหมุน เพื่อใช้เป็นไฟส่องสว่างภายในห้องไปในตัวด้วย, โดยดวงไฟจะมีสวิตช์เปิดปิดได้ แยกกับการเปิดปิดพัดลมเอง (บางรุ่นจะมีสวิตช์ดึง ให้เปิดไฟจากด้านใต้พัดลมได้ทันที แต่บางรุ่นก็จะใช้สวิตช์ที่ติดตั้งบนผนังแยกเอาไว้), ซึ่งรูปแบบนี้มักใช้กับห้องขนาดเล็ก (เช่น ห้องนอน) ที่รัศมีใบพัดลมจะกินพื้นที่ส่วนใหญ่บนเพดาน ไม่มีที่ให้ติดตั้งแสงสว่างเพิ่ม, หรือแม้แต่กับห้องขนาดใหญ่อื่นๆ ที่ไม่ได้ใช้โคมไฟบนเพดานหรือผนังอยู่ก่อนแล้ว

พัดลมโคจร ที่ติดตั้งในตู้รถไฟของศรีลังกา

วิดีโอแสดงรูปแบบการส่ายของพัดลมโคจร

นอกจากนี้ ยังมีพัดลมติดเพดานอีกชนิดหนึ่งที่เรียกว่า พัดลมโคจร (อังกฤษ: orbit fan) ซึ่งมีใบพัดขนาดเล็กกว่า มีความเร็วรอบสูง รวมถึงมีลักษณะมอเตอร์และตะแกรงคล้ายพัดลมตั้งโต๊ะ, แต่เมื่อเปิดให้ทำงาน ชุดใบพัดและมอเตอร์จะเอียงส่ายเวียนเป็นวงกลม เพื่อเป่าลมไปรอบๆ พื้นที่, โดยอาศัยเฟืองส่ายหรือมอเตอร์ส่ายด้านหลังมอเตอร์ ซึ่งเชื่อมต่อไปยังกลไกข้อเหวี่ยงที่โยงระหว่างหลังมอเตอร์ กับฐานของพัดลม

โดยทั่วไป จะนิยมใช้พัดลมโคจรในจุดที่มีพื้นที่เพดานจำกัด เช่นบนรถเมล์ หรือในตู้รถไฟ, เพราะสามารถหันกระจายลมได้กว้างกว่าความกว้างของตัวพัดลมเอง, มีราคาถูก, และยังใช้ทดแทนพัดลมเพดานธรรมดา ในกรณีที่มีการติดตั้งไฟส่องสว่างบนเพดานอยู่แล้วในบริเวณใกล้ๆ กัน เนื่องจากใบพัดของพัดลมโคจรมีขนาดเล็ก ทำให้ไม่ไปบดบังแสงไฟ เป็นต้น