สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี (ฮวต ตาต วชิรปญฺโญ)

สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี (ฮวต ตาต วชิรปญฺโญ)
สมเด็จพระสังฆราช ในคณะมหานิกาย
ดำรงพระยศ	ค.ศ. 1970-1975
ก่อนหน้า	สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี (ชวน ณาต โชตญาโณ)
ถัดไป	สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี (เทพ วงศ์)
สถิต	วัดอุณาโลม
นิกาย	มหานิกาย
ประสูติ	ค.ศ. 1892 จังหวัดกำปงสะปือ
สิ้นพระชนม์	ค.ศ. 1975 จังหวัดกำปงสะปือ
พระชนก	ฮกเส็ง
พระชนนี	แงต

สมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี ฮวต ตาต วชิรปญฺโญ (เขมร: សម្តេចព្រះមហាសុមេធាធិបតី ហួត តាត វជិរបញ្ញោ; อังกฤษ: Huot Tat; ค.ศ.1892–1975) อดีตเจ้าอาวาสวัดอุณาโลม กรุงพนมเปญ และอดีตสมเด็จพระสังฆราชในคณะมหานิกาย (ค.ศ.1969-1975) เป็นพระนักปราชญ์ที่มีความรู้ทางด้านพระพุทธศาสนา นิพนธ์หนังสือทางด้านพระพุทธศาสนาจำนวนมาก และถือว่าเป็นพระสงฆ์ที่ทำงานร่วมกับสมเด็จพระมหาสุเมธาธิบดี (ชวน ณาต โชตญาโณ) ในช่วงการปกครองของฝรั่งเศส มีบทบาทในการแปลคัมภีร์พระไตรปิฎกจากภาษาบาลีเป็นภาษาเขมร มีส่วนร่วมในการร่วมเรียบเรียงพจนานุกรมภาษาเขมรที่ถูกสำคัญต่อประวัติศาสตร์ด้านอักษรศาสตร์เขมร ร่วมกับสมเด็จชวน ณาต และถูกใช้อยู่ในปัจจุบัน

ในระหว่างที่เขมรแดงเข้าปกครองประเทศด้วยระบบคอมมิวนิสต์ และมีนโยบายในการปราบปรามฝ่ายตรงข้ามทางการเมือง และมีแนวคิดในเรื่องการปราบปรามฝ่ายศาสนา มีหลักฐานว่าท่านถูกทหารเขมรแดงนำขึ้นรถไป และถูกสังหารในบริเวณจังหวัดกำปงสะปือ ดังปรากฏหลักฐานในหนังสือประวัติสังเขปพุทธศาสนาบัณฑิต กล่าวไว้ว่า "ในต้นปี 1975 พระองค์ได้ไปกับพระสงฆ์ทั้งมวล ไปยังเขตอุดงค์ จังหวัดกำปงสะปือ และคาดว่าพระองค์ได้มรณกรรมที่แห่งนี้" ค.ศ.1979 เป็นช่วงเขมรแดงที่ปกครองภายใต้ระบบคอมมิวนิสต์ ภายใต้แนวคิด "ปฏิวัติ" เปลี่ยนแปลง ตามหลักฐานที่ปรากฏว่า "...โฆษกของรัฐบาลนี้ได้ประกาศอ้างว่า "ประวัติศาสตร์กว่าสองพันปีของกัมพูชา" ได้ยุติลงแล้ว รวมไปถึงการเงิน การตลาด การศึกษาอย่างเป็นทางการ พุทธศาสนา หนังสือ ทรัพย์สินส่วนบุคคล สไตล์การแต่งกายที่หลากหลายและเสรีภาพในการเคลื่อนไหว ไม่มีรัฐบาลใดได้เคยพยายามเปลี่ยนแปลงอะไรมากมายเช่นนี้ และอย่างรวดเร็วเช่นนี้มาก่อน ไม่เคยมีใครมุ่งไปสู่อนาคตอย่างไม่ผ่อนปรน หรือมีอคติเข้าข้างคนยากจนขนาดนี้..." ภายใต้อุดมคติและแนวคิด "....สร้างลัทธิสังคมนิยมที่ไร้ต้นแบบ..."

ประวัติ

เกิดวันอาทิตย์ 15 ค่ำ ปีมะโรง จัตวาศก พ.ศ. 2435 ค.ศ. 1892 ในหมู่บ้านตลาดอุดงค์ (ភូមិ​ផ្សារ​ឧដុង្គ) จังหวัดกำปงสะปือ มีบิดานามว่า ฮกเส็ง (ហុក សេង) หรือเรียกกันว่า ฮวต (ហួត) มารดาชื่อว่า แงต (ង៉ែត) อายุ 7 ปี ฮวต ตาต ได้ไปศึกษาที่วัดในสำนักของพระธรรมโฆษาจารย์ เมียส (មាស) และบวชเป็นสามเณรในขณะอายุ 13 ปี และได้ศึกษาในสำนักของพระธรรมลิขิต โส (ស៊ូ)

ใน พ.ศ. 2456 / ค.ศ.1912 ในขณะที่มีอายุ 20 ปี สามเณรฮวต ตาต ได้อุปสมบทเป็นพระภิกษุที่วัดอุณาโลม โดยมีสมเด็จพระมหาสังฆราช (เนิล เตียง) (​សម្តេច​ព្រះសង្ឃរាជ និល ទៀង) เป็นพระอุปัชฌาย์ บวชได้ 15 วันได้รับการแต่งตั้งเป็นพระครูสังฆวิชชา (ព្រះគ្រូ​សង្ឃ​វិជ្ជា) ฐานานุกรมในสมเด็จพระสังฆราชนิล เตียง พระอุปัชฌาย์

ค.ศ.1919 พระฮวต ตาต ได้รับการแต่งตั้งเป็นสมาชิกคณะกรรมการเรียบเรียงพจนานุกรมเขมร (គណៈកម្មការ​រៀបចំ​វចនានុក្រម​ខ្មែរ) ใน ค.ศ.1945 ท่านได้รับการแต่งตั้งเป็นพระอธิบดีเถรสภา (ព្រះអធិបតី​ថេរ​សភា) คัมภีร์พระพุทธศาสนา พระไตรปิฎก ที่แต่เดิมเป็นภาษาบาลี ได้รับการแปลเป็นภาษาเขมร โดยสมเด็จพระธรรมลิขิต (แก อุก) (សម្តេច កែ អ៊ុក) เป็นประธานในขณะนั้น โดยมีพระฮวต ตาต และพระชวน ณาต เป็นกำลังสำคัญ

ใน ค.ศ.1948 พระภิกษุ ฮวต ตาต ได้รับการแต่งตั้งเป็นจางวางโรงเรียนภาษาบาลีชั้นสูง และเป็นสมาชิกกลุ่มชุมนุมพระไตรปิฎก ใน ค.ศ.1949 (พ.ศ. 2492) ท่านได้รับสมณศักดิ์เป็นพระโพธิวงศ์ (ព្រះ​ពោធិវ័ង្ស) ในขณะที่อายุได้ 75 ปี ใน ค.ศ.1955 ได้ดำรงตำแหน่งอัคคอธิการ ในพุทธิกศึกษาแห่งประเทศกัมพูชา (ពុទ្ធិក​សិក្សា​ក្នុង​ប្រទេស​កម្ពុជា) พร้อมได้รับการแต่งตั้งเป็นสากลอธิการ (សាកលវិទ្យាធិការ) ในพุทธิกมหาวิทยาลัย (ពុទ្ធិក​សកល​វិទ្យាល័យ) ในขณะเดียวกันท่านก็ได้รับการแต่งตั้งเลื่อนสมณศักดิ์เป็นสมเด็จพระโพธิวงศ์ (សម្តេចព្រះ​ពោធិវ័ង្ស) ในปีมะโรง ค.ศ.1965 (พ.ศ. 2508) ก่อนหน้านี้มีหลักฐานว่าท่านได้รับการแต่งตั้งในสมณศักดิ์ที่ พระวิสุทธิวงศ์ พระราชาคณะเกียรติยศ (ព្រះ​វិសុទ្ធិ​វង្ស រាជា​គណៈ​កិត្តិយស) พระศากยวงศ์ (ព្រះ​សក្យវង្ស) และพระมหาวิมลธรรม (ព្រះ​មហាវិមលធម្ម)

ในขณะที่สมเด็จพระสังฆราชชวน ณาต ได้มรณภาพลงในวันที่ 25 กันยายน ค.ศ.1969 ขณะพระชันษา 86 ปี ที่วัดอุณาโลม และสมเด็จพระโพธิวงศ์ ฮวต ตาต พระชันษา 78 ปี ในปีระกา พ.ศ. 2513 ค.ศ.1970 ท่านได้รับการแต่งตั้งเป็นพระมหาสุเมธาธิบดี พระสังฆราชในคณะมหานิกาย

อ้างอิง

• เดวิด แชนด์เลอร์, ประวัติศาสตร์กัมพูชา, (กรุงเทพมหานคร : มูลนิธิโครงการตำรามนุษย์ศาสตร์และสังคมศาสตร์,2546) เก็บถาวร 2016-03-31 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
• ภาพพระสังฆราชกัมพูชา