พุ่มเทียน

พุ่มเทียน

พุ่มเทียน

พุ่มเทียน

พุ่มเทียน คือเครื่องสักการะอย่างหนึ่งในเทศกาลเข้าพรรษา สำหรับถวายเป็นพุทธบูชา หรือถวายพระภิกษุสงฆ์

พุ่มเทียนทำด้วยขี้ผึ้ง กดเป็นรูปคล้ายเมล็ดข้าวโพดเรียงแถวกัน หรือเป็นรูปกลีบดอกไม้เล็ก ๆ ติดเรียงกันบนกระดาษปั้นเป็นทรงพุ่มอย่างละเอียดประณีต ต่อยอดแหลมทำจากขี้ผึ้งหุ้มแกนไม้ มีกระดาษอังกฤษสีเงินทองจักฝอยประดับบนปลายให้ดูระยิบระยับ วางบนฐานลักษณะคล้ายพานปั้นด้วยดิน ทาสี สำหรับสีของพุ่มนั้นมีทั้งสีเหลืองล้วน หรือย้อมขี้ผึ้งเป็นสีสันต่างๆ และประดิษฐ์เป็นลวดลายต่างๆ ตามแต่จะคิดสร้างสรรค์ วัตถุประสงค์ของการถวายพุ่มเทียน นอกจากเพื่อความสวยงามเป็นพุทธบูชาแล้ว ยังเป็นการถวายขี้ผึ้งสำรองแด่พระภิกษุสงฆ์ ในกรณีน้ำมันตะเกียง หรือเทียนหมด ก็จะสามารถนำขี้ผึ้งจากพุ่มเทียนมาฟั่นเป็นเทียนใช้ได้ในระหว่างเข้าพรรษา

ถือเป็นราชประเพณีที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว จะถวายพุ่มเทียนแด่พระพุทธรูป และพระสงฆ์ ในพระราชกุศลเข้าพรรษา เป็นประจำทุกปี ตามพระอารามสำคัญต่างๆ เช่น วัดพระศรีรัตนศาสดาราม วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม วัดบวรนิเวศวิหาร วัดเบญจมบพิตรดุสิตวนาราม ในช่วงเทศกาลเข้าพรรษาจึงยังพอมีพุ่มเทียนตั้งถวายเป็นพุทธบูชาที่หน้าพระประธาน ให้พอได้เห็นได้ศึกษากันอยู่บ้างในปัจจุบัน

ปัจจุบัน มีผู้รู้จักเครื่องสักการะชนิดนี้น้อยลงทุกวัน แม้ยังพอมีจำหน่ายอยู่บ้างตามร้านสังฆภัณฑ์ แต่ก็ไม่ค่อยเป็นที่รู้จักหรือเป็นที่นิยม กล่าวกันว่ามีแหล่งผลิตเพียงเจ้าเดียวในปัจจุบัน ต่างจากสมัยก่อนที่มีผู้ผลิตและผู้จำหน่ายพุ่มเทียนนับร้อยเจ้า แม้ทุกวันนี้ร้านสังฆภัณฑ์หลายร้านยังไม่รู้จักเสียด้วยซ้ำว่าพุ่มเทียนคืออะไร นับวันเครื่องสักการะชนิดนี้จึงสูญหายไปจากแท่นบูชาตามบ้านและวัดต่างๆ จนจะใกล้สูญสิ้นไปจากเมืองไทย

"คำกล่าวถวายเทียนจำนำพรรษา"

ยัคเฆ ภันเต สังโฆ ปะฏิชานาตุ มะยัง ภันเต เอตัง ปะทีปะยุคัง สะปะริวารัง เตมาสัง พุทธัสสะ ปูชะนัตถายะ อิมัสสะหมิง อุโปสะถาคาเร นิยยาเทมะ สาธุ โน ภันเต อะยัง เตมาสัง พุทธัสสะ ปูชะนัตถายะ ปะทีปะยุคัสสะ ทานัสสะ อานิสังโส อัมหากัญเจวะ มาตาปิตุอาทีนัญจะ ปิยะชะนานัง ทีฆะรัตตัง หิตายะ สุขายะ สังวัตตะตุ