ข้ามไปเนื้อหา

พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง
พระองค์เจ้าชั้นตรี
ประสูติก่อน พ.ศ. 2358
อาณาจักรรัตนโกสินทร์
สิ้นพระชนม์15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439 (อายุมากกว่า 79 ปี)
ประเทศสยาม
พระสวามีหม่อมเจ้าจักรจั่น ปาลกะวงศ์
พระบุตรหม่อมราชวงศ์ปลีก ปาลกะวงศ์
ราชสกุลปาลกะวงศ์ (เสกสมรส)
ราชวงศ์จักรี
พระบิดาพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเพชรหึง

พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง มีพระยศเมื่อแรกประสูติว่า หม่อมเจ้ายี่เข่ง[1] เป็นพระธิดาเพียงองค์เดียวในพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเพชรหึง ซึ่งเป็นพระราชโอรสในสมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท กับจอมมารดาชู

พระประวัติ

[แก้]

พระองค์ทรงรับราชการฝ่ายในภายในพระบรมมหาราชวัง เริ่มแต่เป็นพนักงานนมัสการมาแต่รัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จนถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงเป็นทั้งพนักงานนมัสการ และโปรดเกล้าฯ ให้รับราชการเป็นผู้ถือรับสั่งเข้านอกออกใน ต่อมาโปรดเกล้าฯ ให้เป็นพนักงานในการพระโอสถและการอื่น ๆ อันเป็นการที่จะรักษาพยาบาลให้ทรงสบาย ต่อมาเมื่อพระชนมายุสูง ทรงทำหน้าที่คล้าย ๆ แม่บ้าน ตลอดจนเป็นผู้รับพระบรมราชโองการออกไปแจ้งยังเจ้านายหรือข้าราชการฝ่ายหน้า[2]

ว่ากันว่าพระองค์เป็นคนที่ดุและเข้มงวด แต่เมื่อทรงพระชราแล้ว มักจะทรงเป็นที่แอบขบขัน แอบล้อกันในหมู่เจ้านายแม้แต่พระองค์พระเจ้าแผ่นดินเอง ดังเรื่องเมื่อทรงเป็นพนักงานพระโอสถทรงมีหน้าที่ถวายพระโอสถแด่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว แต่ด้วยพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวเสวยพระโอสถยากก็ทรงรีรออยู่ พระองค์เจ้ายี่เข่งก็ทรงคว้าไม้บรรทัดบนโต๊ะทรงพระอักษร ทรงขู่ว่าจะลงพระอาญาหากไม่รีบเสวยพระโอสถเสียโดยเร็ว[2] เรื่องนี้ได้กลายเป็นที่ทรงขบขันพระราชหฤทัยในพระบาทสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงมาก ทรงเล่าพระราชทานข้างในว่า "ฉันไม่กินยา เจ้าเข่งแกจะตีฉัน"[2]

พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง มีพระสวามีคือหม่อมเจ้าชายจักรจั่น ปาลกะวงศ์ พระโอรสในกรมหมื่นนราเทเวศร์ มีพระธิดาคือ หม่อมราชวงศ์หญิงปลีก ปาลกะวงศ์ ซึ่งทำราชการในพระบรมมหาราชวัง

ต่อมาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวได้ทรงตั้ง หม่อมเจ้ายี่เข่ง เป็น พระวงษ์เธอ พระองคเจ้ายี่เข่ง ทรงศักดินา 2,000[3] ในวันศุกร์ เดือน 12 แรม 4 ค่ำ ปีกุน นพศก จ.ศ. 1249 ตรงกับวันที่ 4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2430[1] พร้อมพระราชทานเครื่องยศ อันประกอบด้วย หีบหมากทองคำลงยาราชาวดี กาน้ำทองคำรูปทรงกระบอก เป็นเครื่องประกอบเกียรติยศ

พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้ายี่เข่ง สิ้นพระชนม์เมื่อวันจันทร์ เดือน 3 ขึ้น 14 ค่ำ ปีวอก อัฐศก จ.ศ. 1258 ตรงกับวันที่ 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439 พระราชทานเพลิงพระศพ ณ พระเมรุวัดสระเกศ วันที่ 24 เมษายน พ.ศ. 2441

พระเกียรติยศ

[แก้]

พระอิสริยยศ

[แก้]
  • หม่อมเจ้ายี่เข่ง (ไม่ปรากฏ — 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2430)
  • พระวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเจ้ายี่เข่ง (4 พฤศจิกายน พ.ศ. 2430 — 15 กุมภาพันธ์ พ.ศ. 2439)

เครื่องราชอิสริยาภรณ์

[แก้]

พงศาวลี

[แก้]

อ้างอิง

[แก้]
  1. 1.0 1.1 เล็ก พงษ์สมัครไทย. เฉลิมพระยศเจ้านายฝ่ายในในรัชกาลที่ ๑-๙. กรุงเทพฯ:ฐานบุ๊คส์. 2552, หน้า 36
  2. 2.0 2.1 2.2 วังเวียง โดย จุลลดา ภักดีภูมินทร์
  3. ราชกิจจานุเบกษา, การตั้งหม่อมเจ้ายี่เข่ง เป็นพระองค์เจ้า, เล่ม 5, หน้า 248-250
  4. "พระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์" (PDF). ราชกิจจานุเบกษา. เล่ม 10 (ตอน 35): หน้า 377. 26 พฤศจิกายน 2436. สืบค้นเมื่อ 23 มิถุนายน 2562. {{cite journal}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= (help)