พระยาทองผาภูมิ (ธอ เสลานนท์)
พระยาทองผาภูมิ (ธอ เสลานนท์) | |
|---|---|
| เจ้าเมืองทองผาภูมิ | |
| ดำรงตำแหน่ง ไม่ปรากฏ - พ.ศ. 2428 | |
| ข้อมูลส่วนบุคคล | |
| เกิด | ธอ ไม่ปรากฏ |
| เสียชีวิต | พ.ศ. 2428 เมืองราชบุรี |
| สาเหตุการเสียชีวิต | ไข้อหิวาตกโรค |
| บุตร | หลวงวิชิตภักดี |
พระยาทองผาภูมิ (ไม่ปรากฏ - พ.ศ. 2428) มีนามเดิมว่า "ธอ" เป็นเจ้าเมืองทองผาภูมิ เชื้อสายมอญ ขึ้นตรงกับหัวเมืองกาญจนบุรี เมืองหน้าด่านตะวันตก ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย รัชกาลที่ 2 ซึ่งเป็นผู้นำชาวมอญ หนึ่งในเจ้าเมืองรามัญทั้งเจ็ด[1] หรือ รามัญ 7 เมือง (มอญ 7 เมือง หรือ พระยามอญทั้งเจ็ด) มีราชทินนามว่า พระเสละภูมาธิการ หรือ พระเสละภูมิบดี[2] ถือศักดินา 1,000 (ภายหลังเลื่อนขึ้นเป็นพระยา) พระยาทองผาภูมิ (ธอ) เป็นต้นสกุล เสลานนท์ (อักษรโรมัน: Selananda) และ เสลาคุณ[3][4] โดย พันพรหมศักดิ์ (กลึง) มีศักดิ์เป็นหลาน เป็นผู้ขอพระราชทานนามสกุล เสลานนท์ เป็นลำดับที่ 603 ใน ทะเบียนนามสกุลพระราชทาน รัชกาลที่ 6[5]
ประวัติ[แก้]
พระยาทองผาภูมิ (ธอ) เดิมรับราชการตำแหน่งผู้ช่วยราชการเมืองทองผาภูมิ บุตรรับราชการเป็นที่ "หลวงวิชิตภักดี" และเป็นหลานปู่ของพระบันนสติฐบดี (ชัง) เจ้าเมืองท่าขนุน คนสุดท้าย[6] และเป็นเครือญาติกับเจ้าเมืองรามัญทั้งเจ็ด ต่อมาจึงได้รับโปรดเกล้าฯ เป็น "พระเสละภูมาธิการ" หรือ "พระเสละภูมิบดี" ผู้สำเร็จราชการเมืองทองผาภูมิ รับราชการจนถึงแก่กรรมด้วยไข้อหิวาตกโรค เมื่อ พ.ศ. 2428 ที่ นครชุมน์ จ.ราชบุรี เวลาดึก 2 ยามเศษ[7] ต่อมา หลวงปลัดเมืองทองผาภูมิ น้องชายของพระทองผาภูมิ (ธอ) จึงได้รับโปรดเกล้าฯ แต่งตั้งให้เป็นเจ้าเมืองสืบต่อแทน[8][9]
บรรดาศักดิ์[แก้]
- หลวงปลัด
- พระทองผาภูมิ
- พระเสละภูมาธิการ ศักดินา 1,000 (สมัยรัชกาลที่ 5)[10]
- พระยาเสละภูมาธิการ หรือ พระยาเสลาภูมิมาธิการ[11]
ผลงาน[แก้]
- บูรณะวัดใหญ่นครชุมน์
วัดใหญ่นครชุมน์ ตั้งอยู่ที่ตําบลนครชุมน์ อ.บ้านโป่ง จ. ราชบุรี เป็นวัดเก่าแก่ เป็นศูนย์กลางชาวบ้านนครชุมน์ และยังเป็นศูนย์กลางการปกครองคณะสงฆ์แบบรามัญนิกาย สันนิษฐานว่าสร้างมาตั้งแต่สมัยอยุธยา ในรัชสมัย รัชกาลที่ 2 พระทองผาภูมิ (ธอ) ได้แยกออกจากกลุ่มพระยามอญทั้งเจ็ดมาตั้งรกรากที่นครชุมน์ ภาษามอญ มีชื่อว่า “กวานเจียะโนก” หรือ “กวานโหน่ก” ที่ จ. ราชบุรี มีบทบาทสำคัญในฐานะเป็นผู้สนับสนุนการบูรณะซ่อมแซมวัด[12] ปรากฏความว่า "พระยาทองผาภูมิ ได้ขอแยกตัวออกจากกลุ่มมอญทั้งเจ็ด มาอยู่ ณ วัดใหญ่นครชุมน์ ได้พาญาติพี่น้องสมัครพรรคพวก บริวาร เพื่อปกครองดูแลเอง และได้บูรณะวัดใหญ่นครชุมน์ ซึ่งเป็นวัดเก่าแก่อยู่แล้วให้เจริญรุ่งเรือง โดยให้วัดใหญ่นครชุมน์เป็นศูนย์กลางในการทําสังฆกรรมของวัดมอญในเขตอําเภอบ้านโป่ง...”[13]
มรดก[แก้]
- เจดีย์ทรงรามัญ 7 องค์ พระอุโบสถวัดคงคาราม อ.โพธาราม จ.ราชบุรี
- โถเบญจรงค์ พระอุโบสถวัดใหญ่นครชุมน์ อ.บ้านโป่ง จ. ราชบุรี
อ้างอิง[แก้]
- เชิงอรรถ
- ↑ เอกรินทร์ พึ่งประชา. การตายที่ไม่ตายจากในโลกทัศน์ของคนมอญ : ชีวิต ความตาย และชีวิตหลังความตาย, ม.ป.ท. หน้า 15.
- ↑ คณะกรรมการโครงการชำระและจัดพิมพ์เผยแพร่หนังสือชุดประชุมพงศาวดาร. ประชุมพงศาวดารฉบับกาญจนาภิเษก. เล่มที่ 10. กรุงเทพฯ : คณะกรรมการอำนวยการจัดงานฉลองสิริราชสมบัติครบ 50 ปี, 2542. 230 หน้า. หน้า 192. ISBN 978-974-000-983-2
- ↑ สุดารา สุจฉายา, บรรณาธิการ. ราชบุรี. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ : สารคดี, 2541. 468 หน้า. หน้า 119. ISBN 978-974-821-166-4
- ↑ วรวุธ สุวรรณฤทธิ์. ประวัติศาสตร์เมืองกาญจนบุรี. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ : โอเดียนสโตร์, 2543. 154 หน้า. หน้า 90. ISBN 978-974-277-729-6
- ↑ ประกาศพระราชทานนามสกุล ครั้งที่ ๘. ราชกิจจานุเบกษา เล่มที่ 30 หน้า 2,122 วันที่ 21 ธันวาคม 2456.
- ↑ วัดคงคารามและพระยามอญทั้งเจ็ด
- ↑ ใบบอกหัวเมือง. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 1 แผ่นที่ 39 วันอาทิตย์เดือนสิบ ขึ้นสิบสองค่ำ ปีระกาสัปตศก 1247 หน้า 351
- ↑ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ, นิธิ เอียวศรีวงศ์, ศรีศักร วัลลิโภดม, สุภาภรณ์ จินดามณีโรจน์ และสุจิตต์ วงษ์เทศ, บรรณาธิการ. ลุ่มน้ำแม่กลอง : ประวัติศาสตร์ชาติพันธุ์ "เครือญาติ" มอญ พระนิพนธ์ สมเด็จฯ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ : มติชน, 2547. 270 หน้า. หน้า 174. ISBN 978-974-323-284-8
- ↑ จุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ, 2396-2453. จดหมายเหตุพระราชกิจรายวัน ภาคที่ 22. กรุงเทพฯ : คุรุสภาลาดพร้าว, 2513. หน้า 97.
- ↑ ข่าวราชการ. ราชกิจจานุเบกษา เล่ม 3 แผ่นที่ 38 วันอาทิตย์เดือนอ้าย แรมเก้าค่ำ ปีจออัฐศก 1248 หน้า 316.
- ↑ แปลกตา! ลูกหลานจัดให้อย่างสวยงาม อัฐิบรรพบุรุษชาวมอญในโถเบญจรงค์. วันจันทร์ ที่ 25 ตุลาคม พ.ศ. 2564
- ↑ มโน กลีบทอง. พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ราชบุรี และจังหวัดราชบุรี. (พิมพ์ครั้งที่ 1). กรุงเทพฯ : กรมศิลปากร, 2544. 306 หน้า. หน้า 94. ISBN 978-974-418-094-0
- ↑ พชระ โชติภิญโญกุล, โลกทัศน์ของชาวไทยเชื้อสายมอญที่ปรากฏในพิธีกรรมงานบวช : กรณีศึกษาบ้านนครชุมน์ อําเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี, วิทยานิพนธ์สาขามานุษยวิทยา ภาควิชามานุษยวิทยา มหาวิทยาลัยศิลปากร ปีการศึกษา 2554.
- บรรณานุกรม
- วรวุธ สุวรรณฤทธิ์. “เมืองด่านตะวันตก: รามัญ 7 เมือง” ใน, ศิลปวัฒนธรรม ฉบับเดือนเมษายน 2533
- ศิลปวัฒนธรรม. รู้จัก “มอญ 7 เมือง” ด่านตะวันตกของสยาม ในสงครามไทย-พม่า. สืบค้นเมื่อวันที่ 13 สิงหาคม พ.ศ.2564
- โครงการอนุรักษ์และพัฒนาโบราณสถานวัดใหญ่นครชุมน์ ตําบลนครชุมน์ อําเภอบ้านโป่ง จังหวัดราชบุรี.