ปูนา
สำหรับปูนาในสกุลอื่นดูที่ Sayamia
| ปูนา | |
|---|---|
_001.jpeg)
| |
| การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ | |
| อาณาจักร: | Animalia |
| ไฟลัม: | Arthropoda |
| ไฟลัมย่อย: | Crustacea |
| ชั้น: | Malacostraca |
| อันดับ: | Decapoda |
| อันดับฐาน: | Brachyura |
| วงศ์: | Parathelphusidae |
| สกุล: | Somanniathelphusa Bott, 1968 |
| ชนิด | |
|
| |
ปูนา (อังกฤษ: Ricefield crabs) เป็นสิ่งมีชีวิตประเภทปูน้ำจืด(สัตว์น้ำ)ในวงศ์ Parathelphusidae ในสกุล Somanniathelphusa แหล่งที่อยู่มักจะอยู่ในนาข้าวจึงเรียกว่าปูนา
ปูนาแพร่กระจายพันธุ์ทั่วไปในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้รวมถึงบางพื้นที่ของภูมิภาคเอเชียตะวันออก เกษตรกรผู้ปลูกข้าวในไทย ถือว่าปูนาเป็นศัตรูพืชของข้าว เพราะปูจะกัดกินต้นข้าวที่ปักดำใหม่ ๆ ทำให้ชาวนาต้องปักดำซ้ำหลายครั้ง นอกจากนี้ ปูยังขุดรูตามคันนา ทำให้คันนาไม่สามารถกักเก็บน้ำไว้ได้ แต่ปูนาก็เป็นอาหารราคาถูกและหาง่ายโดยเฉพาะกับวิถีชีวิตผู้คนในชนบท และเป็นส่วนประกอบสำหรับปรุงเป็นอาหารประเภทต่าง ๆ เช่น ส้มตำ[1][2]
ในประเทศไทยพบมี 8 ชนิด ในภาคต่าง ๆ ดังนี้
1. Somanniathelphusa germaini พบใน 27 จังหวัดคือ คือ ภาคกลาง 22 จังหวัด ภาคตะวันตก 2 จังหวัด ภาคตะวันออก 1 จังหวัด ภาคใต้ 1 จังหวัดและภาคเหนือ 1 จังหวัด
2. Somanniathelphusa bangkokensis พบใน 18 จังหวัดคือ คือ ภาคกลาง 8 จังหวัด ภาคตะวันตก 4 จังหวัด ภาคตะวันออก 2 จังหวัด และภาคใต้ 13 จังหวัด
3. Somanniathelphusa sexpunetata พบใน 19 จังหวัดคือ คือ ภาคกลาง 1 จังหวัด ภาคตะวันตก 1 จังหวัด ภาคตะวันออก 4 จังหวัด และภาคใต้ 13 จังหวัด
4. Somanniathelphusa maehongsonensis เป็นปูชนิดใหม่ ที่พบในแห่งเดียวในจังหวัดแม่ฮ่องสอน
5. Somanniathelphusa fangensis เป็นปูชนิดใหม่ที่พบในจังหวัดลำปางและเชียงใหม่
6. Somanniathelphusa denchaii เป็นปูชนิดใหม่ที่พบในจังหวัดแพร่
7. Somanniathelphusa nani เป็นปูชนิดใหม่ล่าสุดที่พบในจังหวัดน่าน
8. Somanniathelphusa dugasti (หรือ Esanthelphusa dugasti ในอดีต) พบใน ภาคกลาง 10 จังหวัด ภาคตะวันตก 3 จังหวัด ภาคตะวันออก 3 จังหวัด และภาคเหนือ 9 จังหวัด และภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 16 จังหวัด
ปูนาบางชนิดเช่น S. dugasti มีอาณาเขตการแพร่กระจายกว้างมากถึง 40 จังหวัด ในภาคกลางมีปูอยู่ถึง 3 ชนิด ในภาคใต้พบมี 2 ชนิด ทางภาคเหนือบางจังหวัดพบมีชนิดเดียว [3]
ปูนาจะพบมากในช่วงฤดูฝน ซึ่งเป็นฤดูที่อุดมสมบูรณ์ เพราะวิถีชีวิตของปูนาจะผูกพันกับน้ำ โดยผสมพันธุ์และวางไข่เพียงปีละครั้ง ในระหว่างเดือนกุมภาพันธ์-กรกฎาคม ปูนาตัวเมียเมื่อผสมพันธุ์แล้วจะขุดรูให้สูงกว่าระดับน้ำ เพื่อเตรียมอุ้มไข่และจะไม่ลอกคราบจนกว่าไข่จะฟักเป็นตัว ปูนาส่วนใหญ่จะออกหากินในเวลากลางคืน ใช้การลอกคราบราว 13-15 ครั้ง หลังจากฟักเป็นตัว ใช้เวลาประมาณ 6-8 เดือนจึงโตเต็มวัย ปูนาจะไม่มีช่วงเดือนมกราคมและช่วงฤดูร้อน นอกจากนี้แล้วจากการศึกษาพบว่าเปลือกของปูนามีสารไคตินสูงถึงร้อยละ 19.27 ในสภาพน้ำหนักแห้ง ในขณะที่เปลือกของปูทะเลมีเพียงร้อยละ 14.14 เท่านั้น ดังนั้นเปลือกของปูนาจึงมีประโยชน์ใช้เป็นสารตั้งต้นในการผลิตไคโตซานได้เป็นอย่างดีกว่าสัตว์จำพวกครัสเตเชียนอย่างอื่น [4]
การจำแนก
[แก้]- Somanniothelphusa amoyensis Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa araeochela Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa bawangensis Dai & Xing, 1994
- Somanniothelphusa boyangensis Dai, Peng & Zhou, 1994
- Somanniothelphusa brevipodum Tai, Song,He, Cao, Xu & Zhong, 1975
- Somanniothelphusa dangi Yeo & Nguyen, 1999
- Somanniothelphusa falx Ng & Dudgeon, 1992
- Somanniothelphusa gaoyunensis Dai, Peng & Zhou, 1994
- Somanniothelphusa grayi (Alcock, 1909)
- Somanniothelphusa guillinensis Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa hainanensis Dai & Xing, 1994
- Somanniothelphusa huaanensis Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa huanglungensis Dai, Peng & Zhou, 1994
- Somanniothelphusa kyphuensis Dang, 1975
- Somanniothelphusa lacuvita Ng, 1995
- Somanniothelphusa linchuanensis Dai, Peng & Zhou, 1994
- Somanniothelphusa longicaudus Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa megachela Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa nanningensis Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa pax Ng & Kosuge, 1995
- Somanniothelphusa plicatus (Fabricius, 1798)
- Somanniothelphusa qiongshanensis Dai & Xing, 1994
- Somanniothelphusa ruijiensis Dai, Peng & Zhou, 1994
- Somanniothelphusa sinensis (H. Milne-Edwards, 1853)
- Somanniothelphusa taiwanensis Bott, 1968
- Somanniothelphusa tongzhaensis Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa triangularis Dang & Hai, 2005
- Somanniothelphusa yangshanensis Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa yuilinensis Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa zanklon Ng & Dudgeon, 1992
- Somanniothelphusa zhangpuensis Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa zhapoensis Naiyanetr & Dai, 1997
- Somanniothelphusa zhongshiensis Dai, Peng & Zhou, 1994[2]
อ้างอิง
[แก้]- ↑ สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชน โดย พระราชประสงค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เล่ม 3
- ↑ 2.0 2.1 Peter K. L. Ng, Danièle Guinot & Peter J. F. Davie (2008). "Systema Brachyurorum: Part I. An annotated checklist of extant Brachyuran crabs of the world" (PDF). Raffles Bulletin of Zoology. 17: 1–286. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 2011-06-06. สืบค้นเมื่อ 2013-09-05.
- ↑ การเลี้ยงปูนา
- ↑ หน้า 24 เกษตร, ปูนาประโยชน์มาก ถึงเวลาส่งเสริมเลี้ยงเชิงพาณิชย์. "เกษตรนวัตกรรม". เดลินิวส์ฉบับที่ 23,827: วันพุธที่ 7 มกราคม พ.ศ. 2558 แรม 3 ค่ำ เดือน 2 ปีมะเมีย
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]- ศรีจันทรัตน์ กันทะวัง, ปูนา อาหารโปรตีนราคาถูก เก็บถาวร 2009-08-07 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, เว็บไซต์วิถีชาวบ้าน