ฉบับร่าง:การผันกริยาในภาษาฝรั่งเศส

การผันกริยาภาษาฝรั่งเศส​ (ฝรั่งเศส: La conjugaison des verbes) เป็นหลักไวยากรณ์​อย่างหนึ่งในภาษาฝรั่งเศส​ที่เกี่ยวข้องกับกริยา รวมทั้งเป็นหลักไวยากรณ์ที่มีความสำคัญ เนื่องจากภายในประโยค ตัวกริยา​จะผันตามประธานที่กล่าวถึง พจน์และมาลา (อังกฤษ: mood) กริยารูปก่อนผัน (ฝรั่งเศส: Infinitif) ทุกตัวจะมีส่วนท้ายที่จัดกลุ่มไว้ทุกตัว โดยจะแบ่งได้ 3 ส่วน ดังนี้

• กลุ่มที่ 1 (le 1er groupe)

ลงท้ายด้วย -​er เสมอ โดยทั่วไปกริยาในกลุ่มนี้เป็นกริยาที่ผันตรงรูป แต่บางตัวอาจมีการเปลี่ยนแปลง​ภายในกริยาเพื่อให้รับรองรูปแบบที่ผัน แต่มีกริยาอยู่ตัวเดียวที่ไม่ได้มีการผันตามแบบในกลุ่มนี้ คือกริยา aller (ไป)

• กลุ่มที่ 2 (le 2ème groupe)

ลงท้ายด้วย -​ir เสมอ การผันกริยาในกลุ่มนี้จะความคล้ายคลึงกับกลุ่มที่ 3 ขณะเดียวกันมีกริยาบางตัวที่เป็นกริยานอกกฎ เช่น Vouloir (ต้องการ) และกริยาบางตัวสามารถใช้ได้กับประธานตัวเดียว เช่น Falloir (ควร) (รูปผันจะมีแค่ Il faut เท่านั้น)

• กลุ่มที่ 3 (le 3ème groupe)

กลุ่มนี้กริยาลงท้ายด้วย -​re เสมอ การผันกริยาในกลุ่มนี้สามารถแบ่งออกได้ 2 ทาง คือ กริยาที่ผันตามรูปแบบ เช่น Conduire (ขับ[รถ])​ Mettre (ใส่) กับกริยาที่ผันนอกกฎ เช่น Faire (ทำ)

พจน์และมาลา

ในภาษาฝรั่งเศสมีพจน์ที่สามารถแบ่งย่อยได้ดังนี้

มาลาบอกเล่า (Indicatif)​

รูปปัจจุบัน

• ปัจจุบัน​กาล (Présent​ Indicatif)
• ปัจจุบันที่กำลังดำเนิน (Présent Progressif)

กริยารูปนี้ทำได้โดยการผันกริยา Être (เป็น, อยู่, คือ) ในรูปปัจจุบัน​กาล ตามด้วย en train de และรูปกริยาที่ไม่ผัน (Infinitif) ตามลำดับ

รูปอดีต

• อดีตกาล (Passé-composé)
• อดีตที่กำลังดำเนินอยู่ (Imparfait)​
• อดีตของอดีต​ (Plus-que-parfait)​
• อดีตที่พึ่งเกิด (Passé-recent)​
• อดีตเบื้องต้น (Passé-simple)​
• อดีตที่เกิดก่อนอดีตเบื้องต้น (Passé Antérieur)

ทั้ง Passé-simple และ Passé Antérieur​ นิยมใช้ในงานเขียนมากกว่าใช้สื่อสารทั่วไป

รูปอนาคต

• อนาคตกาล (Futur​ Simple)
• อนาคตที่เกิดก่อนอีกเหตุการณ์​และจบลงแล้ว (Futur​ Antérieur)
• อนาคตที่กำลังจะมาถึง (Futur Proche)

รูปปริกัลปมาลา​ (Subjonctif)

ปริกัลปมาลา หรือ มาลาสมมติ เป็นกาลที่ใช้กรณีที่ผู้พูดได้พูดถึงเหตุการณ์​ที่อยากให้เกิด แต่เหตุการณ์​ที่พูดถึงนั้นไม่ได้เป็นความจริงแต่ประการใด

• ปัจจุบันกาล (Présent)​
• อดีตกาล (Passé)
• อดีตที่กำลังดำเนินอยู่ (Imparfait)​
• อดีตของอดีต (Plus-que-parfait)

รูปที่นิยมใช้ในการสื่อสารหลัก ๆ จะมี 2 รูปคือรูปปัจจุบันและรูปอดีตกาล ส่วนอีก 2 กลุ่มที่เหลือนิยมใช้ในงานเขียนมากกว่า

รูปมาลาเงื่อนไข (Conditionnel)

• ปัจจุบันกาล
• อดีตกาล (แบบที่ 1)
• อดีตกาล (แบบที่ 2)

รูปมาลาสั่ง (Impératif)

• ปัจจุบันกาล
• อดีตกาล

รูปก่อนผัน (Infinitif)

• รูปปกติ
• รูปอดีต

รูป Gérondif

ส่วนหัวกริยาเกิดจากประธานบุรุษที่ 1 พหูพจน์​ (Nous) ที่ตัดหาง ons ในกาลปัจจุบันของมาลาบอกเล่า หลังจากนั้นจึงเติม ant โดยต้องมีบุพบท en อยู่ด้านหน้าเสมอ

ลักษณะ​การผัน

กริยาในภาษาฝรั่งเศสจะผันตามประธาน พจน์และมาลา โดยจะมีประธาน 9 ตัวต่อไปนี้

• Je (เสียงอ่านภาษาฝรั่งเศส: [ʒə])

สรรพนามเอกพจน์บุรุษที่ 1 (แปลว่า ฉัน, ผม)

• Tu (เสียงอ่านภาษาฝรั่งเศส: [ty])

สรรพนามเอกพจน์บุรุษที่ 2 (แปลว่า เธอ, คุณ)

• Il (เสียงอ่านภาษาฝรั่งเศส: [il])

สรรพนามเอกพจน์เพศชายบุรุษที่ 3 (แปลว่า เขา, มัน)

• Elle (เสียงอ่านภาษาฝรั่งเศส: [ɛl])

สรรพนามเอกพจน์เพศหญิงบุรุษที่ 3 (แปลว่า หล่อน, มัน)

• On (เสียงอ่านภาษาฝรั่งเศส: [ɔ̃])

สรรพนามพหูพจน์บุรุษที่ 1 โดยทั่วไปให้ความหมายว่า "พวกเรา" เหมือนประธาน Nous

• Nous (เสียงอ่านภาษาฝรั่งเศส: [nu])

สรรพนามพหูพจน์​บุรุษ​ที่ 1 (แปลว่า พวกเรา)​

• Vous (เสียงอ่านภาษาฝรั่งเศส: [vu])

สรรพนามเอกพจน์​และพหูพจน์บุรุษที่ 2 (แปลว่า คุณ, พวกคุณ ซึ่งแล้วแต่บริบท)​

• Ils (เสียงอ่านภาษาฝรั่งเศส: [il])

สรรพนามพหูพจน์บุรุษที่ 3 (แปลว่า พวกเขา, พวกมัน)​

• Elles เสียงอ่านภาษาฝรั่งเศส: [ɛl]​

สรรพนามพหูพจน์บุรุษที่ 3 (แปลว่า พวกหล่อน, พวกมัน)

การผันในรูปปัจจุบันกาล

การผันในรูปปัจจุบัน​ เป็นการทำให้กริยาผันตามประธานในรูปกาลปัจจุบันของมาลาบอกเล่า (Présent Indicatif) โดยลักษณะการผันจะทำได้ดังนี้

กริยากลุ่มที่ 1 (le 1er groupe : -er)

ประธาน (Sujets)​	หางกริยา (Terminaisons)
Je	-e
Tu	-es
Il/Elle/On	-e
Nous	-ons
Vous	-ez
Ils/Elles	-ent

ตัวอย่างกริยา

ประธาน	Parler (พูด)	Aimer (ชอบ)	Regarder (ดู)​
Je/J'	parle	aime	regarde
Tu	parles	aimes	regardes
Il/Elle/On	parle	aime	regarde
Nous	parlons	aimons	regardons
Vous	parlez	aimez	regardez
Ils/Elles	parlent	aiment	regardent

ข้อยกเว้น

1). กริยาที่ลงท้ายด้วย -​ger ในประธาน Nous ต้องเติม e ก่อน ons

2). กริยาที่ลงท้ายด้วย -​cer ในประธาน Nous ให้เป็น c เป็น ç (C Cédille; เซ เซดีล)

3). กริยาที่ลงท้ายด้วย -​yer ประธานเกือบทุกตัวต้องเปลี่ยน y เป็น i และค่อยผัน ยกเว้นแค่ประธาน Nous และ Vous

4). กริยาที่ลงท้ายด้วย -​e_er ให้เปลี่ยน e ด้านหน้าพยัญชนะเป็น è โดยทำกับประธานเกือบทุกตัว ยกเว้น Nous และ Vous

5). กริยาที่ลงท้ายด้วย -​é_er ให้เปลี่ยน é เป็น è โดยทำกับประธานเกือบทุกตัว ยกเว้น Nous และ Vous

6). กริยาที่ต้องเพิ่มพยัญชนะ (หลังตัว er ในรูป infinitif)​ แล้วค่อยผัน โดยทำกับประธานเกือบทุกตัว ยกเว้น Nous และ Vous

ประธาน	ลงท้ายด้วย -​ger		ลงท้ายด้วย -cer		ลงท้ายด้วย -yer		ลงท้ายด้วย -​e_er		ลงท้ายด้วย -​é_er		กริยาที่ต้องเพิ่มพยัญชนะก่อนผัน
	Manger (กิน)	Changer (เปลี่ยน)	Commencer (เริ่ม)​	Remplacer (แทนที่)​	Envoyer (ส่ง)	Payer (จ่าย)​	lever (ลุก)​	Acheter (ซื้อ)​	Préférer (ชอบ[มากกว่า])​	Espérer (คาดหวัง)	Épeler (สะกด)​	Appeler (เรียก)​	Jeter (โยน)​
Je/J'	mange	change	commence	remplace	envoie	paie	lève	achète	préfère	espère	épelle	appelle	jette
Tu	manges	changes	commences	remplaces	envoies	paies	lèves	achètes	préfères	espères	épelles	appelles	jettes
Il/Elle/On	mange	change	commence	remplace	envoie	paie	lève	achète	préfère	espère	épelle	appelle	jette
Nous	mangeons	changeons	commençons	remplaçons	envoyons	payons	levons	achetons	preférons	espérons	épelons	appelons	jetons
Vous	mangez	changez	commencez	remplacez	envoyez	payez	levez	achetez	preférez	espérez	épelez	appelez	jetez
Ils/Elles	mangent	changent	commencent	remplacent	envoient	paient	lèvent	achètent	préfèrent	espèrent	épellent	appellent	jettent

ในกริยากลุ่มที่ 1 มีกริยาอยู่ตัวเดียวที่มีลักษณะไม่เป็นไปตามกฎ คือ Aller (ไป)

ประธาน	Aller (ไป)
Je	vais
Tu	vas
Il/Elle/On	va
Nous	allons
Vous	allez
Ils/Elles	vont

กริยากลุ่มที่ 2 (le 2ème groupe : -ir)

โดยทั่วไปแล้ว กริยาในกลุ่มที่ 2 จะมีลักษณะการผันตามปกติดังนี้

ประธาน	หางกริยา
Je	-s
Tu	-s
Il/Elle/On	-t
Nous	-issons
Vous	-issez
Ils/Elles	-issent

​ตัวอย่างกริยา

ประธาน	Choisir (เลือก)	Agir (แสดง[ออก], ทำให้เห็น)​	Finir (เสร็จ)​
Je/J'	choisis	agis	finis
Tu
Il/Elle/On	choisit	agit	finit
Nous	choisissons	agissons	finissons
Vous	choisissez	agissez	finissez
Ils/Elles	choisissent	agissent	finissent

​ลักษณะการผัน​ในกลุ่มที่ 2 นอกเหนือจากตัวด้านบนแล้ว ยังมีความคล้ายคลึงกับกริยากลุ่มที่ 3

ประธาน	จบด้วย -​or_ir, -ar_ir		จบด้วย -venir, -tenir			จบด้วย -​cevoir
	Dormir (นอน)	Partir (ออกไป)​	Venir (มา)	Tenir (ถือ)	Retenir (เหนี่ยวรั้ง, จดจำ)​	Recevoir (ได้รับ)​	Décevoir (ผิดหวัง)​
Je	dors	pars	viens	tiens	retiens	reçois	déçois
Tu
Il/Elle/On	dort	part	vient	tient	retient	reçoit	déçoit
Nous	dormons	partons	venons	tenons	retenons	recevons	décevons
Vous	dormez	partez	venez	tenez	retenez	recevez	décevez
Ils/Elles	dorment	partent	viennent	tiennent	retiennent	reçoivent	déçoivent

กริยากลุ่มที่ 3 (le 3ème groupe : -re)

ประธาน	จบด้วย -aître		จบด้วย -endre, -ondre, -ord, -erdrere				จบด้วย -attre, -ettre -[ - [a,e]ttre		จบด้วย -uire
	Naître (เกิด)	Apparaître (ปรากฎ)​	Prendre (จับ, กิน)	Répondre (ตอบ)​	Mordre (กัด)​	Perdre (สูญหาย)	Battre (สู้)​	Mettre (สวมใส่)​	Conduire (ขับ[รถ])​	Produire (ผลิต)​
Je	nais	apparais	prends	réponds	mords	perds	bats	mets	conduis	produis
Tu
Il/Elle/On	naît	apparaît	prend	répond	mord	perd	bat	met	conduit	produit
Nous	naissons	apparaissons	preons	répendons	mordons	perdons	battons	mettons	conduisons	produisons
Vous	naissez	apparaissez	prenez	répondez	mordez	perdez	battez	mettez	conduisez	produisez
Ils/Elles	naissent	apparaissent	prennent	répondent	mordent	perdent	battent	mettent	conduisent	produisent

กริยานอกกฎ

มีกริยาบางตัวที่มีการผันที่ไม่ปกติ และโดยส่วนมากจะเป็นกริยาที่มีหาง -ir และ -​re เป็นส่วนใหญ่

ประธาน	Être (เป็น, อยู่, คือ)	Avoir (มี)​	Aller (ไป)​	Faire (ทำ)	Vouloir (ต้องการ)​	Pouvoir (สามารถ)​	Boire (ดื่ม)​	Dire (บอก)​	Vivre (ใช้ชีวิต)​	Servir (ใช้[บริการ])​	(S')asseoir (นั่ง)​	Lire (อ่าน)	Voir (เห็น)​
Je/J'	suis	ai	vais	fais	veux	peux	bois	dis	vis	sers	(m')assieds	lis	vois
Tu	es	as	vas								(t')assieds
Il/Elle/On	est	a	va	fait	veut	peut	boit	dit	vit	sert	(s')assied	lit	voit
Nous	sommes	avons	allons	faisons	voulons	pouvons	buvons	disons	vivons	servons	(nous) asseyons	lisons	voyons
Vous	êtes	avez	allez	faites	voulez	pouvez	buvez	dites	vez	servez	(vous) asseyez	lisez	voyez
Ils/Elles	sont	ont	vont	font	veulent	peuvent	boivent	disent	vivent	servent	(s')asseyent	lisent	voient

การผันในรูปอดีตกาล

ภาพรวมการผันกริยาอดีตกาล ในการผัน Passé-composé จะประกอบด้วย 2 ส่วน คือ กริยาช่วยที่ผันในรูปปัจจุบันและรูปกริยาหลักที่ผันในรูป Participe ส่วนการผัน Imparfait จะมีหางกริยาในการผันของมันตามประธานแต่ละตัว และ Plus-que-parfait คือการผันกริยาช่วยในรูป Imparfait และผันกริยาหลักในรูป Passé-participe​ ดังตา​รางต่อไปนี้

นอกจากนี้ยังมีกาลอดีตอีก 2 ประเภท ก็คือ Passé-simple และ Passé-antérieur แต่ท้้งสองกาลนี้มักใช้ในวรรณกรรมหรืองานเขียนเสียมากกว่า

ประธาน	Parler (พูด)​					Finir (เสร็จ)					Prendre (จับ, กิน)
	Passé-composé	Imparfait	Plus-que-parfait	Passé-simple	Passé-antérieur	Passé-composé	Imparfait	Plus-que-parfait	Passé-simple	Passé-antérieur	Passé-composé	Imparfait	Plus-que-parfait	Passé-simple	Passé-antérieur
Je/J'	ai parlé(e)	parlais	avais parlé(e)	Parlai	eus parlé(e)	ai fini(e)	finissais	avais fini(e)			ai pris(e)	prenais	avais pris(e)
Tu	as parlé(e)			Parlas		as fini(e)					as pris(e)
Il/Elle/On	a parlé(e)	parlait	avait parlé(e)	Parla	eut parlé(e)	a fini(e)	finissait	avait fini(e)			a pris(e)	prenait	avait pris(e)
Nous	avons parlé(e)s	parlions	avions parlé(e)s	Parlâmes	eûmes parlé(e)s	avons fini(e)s	finissions	avions fini(e)			avons pris(e)	prenions	avions pris(e)s
Vous	avez parlé(e)(s)	parliez	aviez parlé(e)(s)	Parlâtes	eûtes parlé(e)(s)	avez fini(e)(s)	finissiez	aviez fini(e)(s)			avez pris(e)(s)	preniez	aviez pris(e)(s)
Ils/Elles	ont parlé(e)s	parlaient	avaient parlé(e)s	Parlèrent	eurent parlé(e)s	ont fini(e)s	finissaient	avaient fini(e)s			ons pris(e)s	prenaient	avaient pris(e)s

​