จอก
| จอก | |
|---|---|
| |
| สถานะการอนุรักษ์ | |
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์ 
| |
| อาณาจักร: | พืช Plantae |
| เคลด: | พืชมีท่อลำเลียง Tracheophytes |
| เคลด: | พืชดอก Angiosperms |
| เคลด: | พืชใบเลี้ยงเดี่ยว Monocots |
| อันดับ: | อันดับขาเขียด Alismatales |
| วงศ์: | วงศ์บอน Araceae |
| วงศ์ย่อย: | Aroideae Aroideae |
| เผ่า: | Pistieae Pistieae L.[2] |
| สกุล: | จอก Pistia L.[1] |
| สปีชีส์: | Pistia stratiotes |
| ชื่อทวินาม | |
| Pistia stratiotes L.[1] | |
| |
| ขอบเขตของสกุลจอก | |
| ชื่อพ้อง[3] | |
| |
จอก (อังกฤษ: Water Lettuce; ชื่อวิทยาศาสตร์: Pistia) เป็นสกุลพืชน้ำในวงศ์arumของวงศ์บอน ถือเป็นพิชสกุลเดียวในเผ่า Pistieae[4]
ชื่อท้องถิ่น
[แก้]จอก มีชื่อท้องถิ่นอื่น ๆ ว่า ผักกอก (เชียงใหม่), กากอก (ภาคเหนือ), ไต่ผู้เฟี้ย (จีน-แต้จิ๋ว), ต้าฝูผิง (จีนกลาง), จอกใหญ่ เป็นต้น [5]
ลักษณะ
[แก้]เป็นวัชพืชน้ำขนาดเล็ก อยู่กันเป็นกลุ่มลอยอยู่บนผิวน้ำ ลำต้นทอดขนานไปกับผิวน้ำและมีลักษณะอวบ มีรากฝอยแตกเป็นกระจุกจำนวนมากอยู่ใต้น้ำ เกิดต้นใหม่จากโคนต้นและบนไหล เป็นพืชที่ชอบแสงแดดจัด ชอบน้ำจืด สามารถพบได้ทั่วไปในบริเวณที่มีน้ำ ใบเป็นใบเดี่ยวสีเขียวเรียงซ้อนกันเป็นชั้นๆ มีรูปร่างไม่แน่นอน ส่วนมากเป็นรูปสามเหลี่ยม ปลายใบมนหยักเป็นคลื่น มีขนปกคลุมแผ่นใบทั้งสองด้าน ฐานใบจะอ่อนนุ่มคล้ายฟองน้ำ ดอกจอกเป็นดอกช่อมีขนาดเล็กๆ ออกดอกตามซอกใบ ก้านช่อดอกสั้น และมีแผ่นสีเขียวอ่อนขาวห่อหุ้มดอกไว้ ด้านนอกมีขนละเอียดปกคลุม เป็นดอกที่มีทั้งดอกเพศผู้และดอกเพศเมียในช่อเดียวกันแต่แยกกันอยู่ ซึ่งดอกเพศผู้จะอยู่ข้างบนส่วนดอกเพศเมียจะอยู่ข้างล่าง ไม่มีกลีบดอกและกลีบเลี้ยง ฐานดอกเพศผู้มีรยางค์เป็นแผ่นสีเขียวเชื่อมติดกันเป็นรูปถ้วย ส่วนดอกเพศเมียมีรยางค์แผ่นสีเขียวติดอยู่ที่เหนือรังไข่ ผลมีลักษณะเป็นแผ่นบางๆ มีกาบสีเขียวอ่อนติดอยู่ เมล็ดมีรูปร่างยาวเรียวมีสีน้ำตาล ขยายพันธุ์ด้วยไหลหรือแตกต้นอ่อนตามใบ[6][5]
ประโยชน์
[แก้]- 1.ใบมีรสขม เผ็ด และฝาดเล็กน้อย ใช้เป็นยาเย็น ออกฤทธิ์ต่อปอดและกระเพาะปัสสาวะ ใช้เป็นยาฟอกเลือดให้เย็นได้ ช่วยขับความชื้นในร่างกาย ขับพิษไข้ ขับเหงื่อ ใช้เป็นยาขับลม รักษาโรคโกโนเรีย (โรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ หรือโรคหนองในแท้) แก้โรคผิวหนัง แก้ผดผื่นคัน ฝีหนองภายนอก แก้อาการบอบช้ำ
- 2.ช่วยขับเสมหะ ช่วยแก้หืด ช่วยแก้อาการบิด
- 3.รากมีสรรพคุณใช้เป็นยาระบาย เป็นยาขับปัสสาวะ ใช้ ปัสสาวะไม่คล่อง ด้วยการใช้ใบแห้งประมาณ 15-20 กรัม นำมาต้มกับน้ำกินเป็นยา (ใบ) บ้างระบุว่ารากก็มีสรรพคุณเป็นยาขับปัสสาวะ (ราก) [5]
- 4.นำมาใช้เป็นอาหารเพื่อรับประทานในยามขาดแคลน ต้นอ่อนใช้เป็นอาหารสำหรับเลี้ยงสัตว์ ปุ๋ยหมัก[5]
ข้อควรระวัง
[แก้]ต้นจอกเป็นพรรณไม้ที่รากสามารถดูดสารที่มีพิษได้ดี หากต้นมีรสขมไม่ควรนำมารับประทานเป็นอันขาด[5]
การรุกราน
[แก้]จอกเป็นพืชรุกรานชนิดหนึ่งที่ปิดทางไหลของน้ำ รวมทั้งทำให้การตกปลา การว่ายน้ำ และการเดินเรือลำบาก เพราะมันขึ้นอย่างหนาแน่นกั้นระหว่างน้ำและอากาศทำให้ออกซิเจนในน้ำลดลงส่งผลต่อสัตว์น้ำอยู่อาศัยไม่ได้ อีกทั้งยังบังแสงแดดที่จะตกกระทบกับพืชใต้น้ำเพื่อสังเคราะห์แสง และทำลายพืชท้องถิ่น[7]
อ้างอิง
[แก้]
- ↑ "Pistia stratiotes". Germplasm Resources Information Network (GRIN). Agricultural Research Service (ARS), United States Department of Agriculture (USDA). สืบค้นเมื่อ 2011-09-30.
- ↑ "Genus: Pistia L". Germplasm Resources Information Network. United States Department of Agriculture. 2006-02-23. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2012-09-15. สืบค้นเมื่อ 2011-09-30.
- ↑ "World Checklist of Selected Plant Families: Royal Botanic Gardens, Kew". wcsp.science.kew.org. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2022-10-01. สืบค้นเมื่อ 2022-09-29.
- ↑ Buzgo, Matyas (1994). "Inflorescence development of Pistia stratiotes (Araceae)". Botanische Jahrbücher für Systematik, Pflanzengeschichte und Pflanzengeographie. 115 (1): 557. doi:10.1186/1999-3110-55-30. PMC 5432749. PMID 28510972.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 5.3 5.4 "จอก สรรพคุณและประโยชน์ของต้นจอก 20 ข้อ !". สืบค้นเมื่อ 23 กันยายน 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "จอก !". คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 2016-08-30. สืบค้นเมื่อ 23 กันยายน 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help) - ↑ "จอก !". สืบค้นเมื่อ 23 กันยายน 2559.
{{cite web}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน:|accessdate=(help)
แหล่งข้อมูลอื่น
[แก้]
วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ Pistia stratiotes- Centre for Aquatic and Invasive Plants
- Pistia stratiotes information เก็บถาวร 2011-04-25 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน from the Hawaiian Ecosystems at Risk project (HEAR) เก็บถาวร 2021-02-21 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน
- Species Profile- Water Lettuce (Pistia stratiotes), National Invasive Species Information Center, United States National Agricultural Library. Lists general information and resources for Water Lettuce.
 | บทความพีชนี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |