คลองขุดยี่สาร

คลองขุดยี่สาร หรือ คลองหลวง เป็นคลองในจังหวัดสมุทรสงครามไหลเข้าคลองบางตะบูนซึ่งไหลลงอ่าวไทยที่จังหวัดเพชรบุรี คลองมีความกว้าง 20 เมตร ยาว 3 กิโลเมตร ลึก 5 เมตร

พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวพระราชทานเงินร่วมกับสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาศรีสุริยวงศ์ (ช่วง บุนนาค) เมื่อครั้งเป็นสมุหพระกลาโหม ขุดคลองขุดยี่สารเมื่อเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2411 แต่ข้อมูลจากชาวบ้านระบุว่า หลวงพ่อร้ายเจ้าอาวาสวัดเขายี่สารในอดีตเป็นผู้นำชาวบ้านร่วมขุด โดยใช้วิธีให้ควายย่ำจนเป็นร่องน้ำ และเมื่อสมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพเสด็จผ่านก็กล่าวว่าคลองขุดยี่สารนี้พระขุดคลองลัดจากยี่สารไปออกบางตะบูน

บริเวณคลองขุดยี่สารเป็นที่ตั้งของหมู่บ้านยี่สาร ลำคลองบริเวณนี้ได้รับอิทธิพลจากน้ำทะเลกระแสน้ำขึ้นลงวันละ 2 ครั้ง และเป็นคลองน้ำกร่อย พื้นที่โดยรอบหมู่บ้านเป็นป่าชายเลนซึ่งมีพรรณไม้น้ำกร่อยขึ้นหนาแน่น จากหลักฐานทางโบราณคดี ชุมชนยี่สารมีการอยู่อาศัยของผู้คนโดยตลอดตั้งแต่เมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 19 จนถึงปัจจุบัน โดยไม่ขาดตอนหรือมีการทิ้งร้างแต่อย่างใด รูปแบบชีวิตแทบไม่มีการเปลี่ยนแปลงไปมากนัก