กะนาต
กะนาต หรือบ้างทับศัพท์เป็น คานัต (อักษรโรมัน: qanat), การีซ (อักษรโรมัน: kariz) หรือ ฟ็อกการา (อักษรโรมัน: foggara) เป็นคำเรียกระบบชลประทานที่ส่งน้ำจากน้ำบาดาลหรือบ่อน้ำขึ้นมายังพื้นผิวผ่านระบบท่อส่งน้ำใต้ดิน คานัตพบสร้างในอิหร่าน อิรัก และในอีกหลายสังคม ถือเป็นระบบชลประทานโบราณที่ช่วยขนส่งน้ำไปตามระยะทางไกล ๆ ภายใต้สภาพภูมิอากาศร้อนแล้งโดยไม่เสียน้ำไปจากการระเหยมากนัก รวมทั้งยังต้านทายภัยธรรมชาติเช่นแผ่นดินไหวและอุทกภัย รวมถึงสัมพันธ์น้อยมากกับปริมาณฝนหรือฤดู
ชื่อ[แก้]
ชื่ออื่นที่พบได้ทั่วไปของ qanat ในภาษาอังกฤษ มีทั้ง kanat, khanat, kunut, kona, konait, ghanat, ghundat[1]
Qanāh (قناة) เป็นคำภาษาอาหรับ หมายถึง "ช่องทาง"[2] ในภาษาเปอร์เซียเรียกว่า kārīz (หรือ kārēz; كاريز) ซึ่งมาจากคำเดิม kāhrēz (كاهریز) ส่วน qanāt (قنات) ก็มีใช้ในภาษาเปอร์เซียอยู่เช่นกัน ชื่ออื่น ๆ ยังรวมถึง kahan (เปอร์เซีย: کهن), Kahn (บาโลจ), kahriz/kəhriz (อาเซอร์ไบจาน); khettara (โมร็อกโก); Galerías, minas or viajes de agua (สเปน); falaj (อาหรับ: فلج) (สหรัฐอาหรับอเมิเรตส์ และ โอมาน), foggara/fughara (แอฟริกาเหนือ)[3] นอกจากนี้ยังมีใช้คำว่า kakuriz, chin-avulz และ mayun เช่นกัน
อ้างอิง[แก้]
บรรณานุกรม[แก้]
- English, Paul Ward (1968). "The Origin and Spread of Qanats in the Old World". Proceedings of the American Philosophical Society. 112 (3): 170–181. JSTOR 986162.
- Kaveh Madani (2008). "Reasons behind Failure of Qanats in the 20th Century". World Environmental and Water Resources Congress 2008: 1–8. doi:10.1061/40976(316)77. ISBN 978-0-7844-0976-3.[ลิงก์เสีย]
- Hadden, Robert Lee. 2005. "Adits, Caves, Karizi-Qanats, and Tunnels in Afghanistan: An Annotated Bibliography," United States Army Corps of Engineers, Army Geospatial Center.
- Ozden, Dursun Directed & Written by; ANATOLIAN WATER CIVILIZATION & ANATOLIAN KARIZES-QANATS, The Documentary Film & Book, 2004–2011 Istanbul, Turkey. http://www.dursunozden.com.tr