การเขียนคำทับศัพท์ภาษาบาลี
 | บทความนี้ไม่มีการอ้างอิงจากแหล่งที่มาใด |
การเขียนคำทับศัพท์ภาษาบาลี สำหรับใช้ในการเขียนอักษรไทยนั้นมีระบบที่ค่อนข้างชัดเจน อาจมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องเรื่อยมาตั้งแต่สมัยโบราณ ปัจจุบัน (พ.ศ. 2549) ราชบัณฑิตยสถานยังไม่ได้วางหลักเกณฑ์การทับศัพท์ภาษาบาลี แต่ในบรรดาชาวไทยที่รู้ภาษาบาลี จะยึดธรรมเนียมการทับศัพท์ที่สืบทอดต่อ ๆ กันมา จนอาจกล่าวได้ว่าเป็นมาตรฐานไปแล้ว
การทับศัพท์ภาษาบาลี[แก้]
การทับศัพท์ภาษาบาลีด้วยอักษรไทยนั้น อาจแตกต่างจากการทับศัพท์ภาษาอื่น ๆ เนื่องจากภาษาบาลีไม่มีอักษรเฉพาะ ดังนั้น การทับศัพท์ด้วยอักษรไทย จึงไม่อาจระบุได้ว่าทับศัพท์จากอักษรต้นแบบชนิดใด แต่ยึดถือจากเสียงเดิมเป็นหลัก โดยมีแบบแผนดังนี้
พยัญชนะ[แก้]
(พยัญชนะเดี่ยว ๆ เมื่อไม่มีสระมาประสม ถือว่าไม่มีเสียง จะเขียนพินทุใต้ตัวอักษรนั้น (แต่เพื่อความสะดวกในการเขียนอ่าน ในที่นี้จึงไม่ใส่พินทุ)
| วรรค ก | ก | ข | ค | ฆ | ง |
|---|---|---|---|---|---|
| วรรค จ | จ | ฉ | ช | ฌ |  ¹
|
| วรรค ฏ | ฏ |  ¹ |
ฑ | ฒ | ณ |
| วรรค ต | ต | ถ | ท | ธ | น |
| วรรค ป | ป | ผ | พ | ภ | ม |
| อวรรค | ย ร ล ว ส ห ฬ อํ | ||||
- ¹ ในการเขียนภาษาบาลีด้วยอักษรไทย ไม่นิยมเขียนเชิงของพยัญชนะ ญ และ ฐ
สระ[แก้]
- อ อา
- อิ อี
- อุ อู
- เอ โอ
เครื่องหมาย[แก้]
เครื่องหมายอื่น ๆ ที่ใช้ในการทับศัพท์ภาษาบาลีได้แก่
- พินทุ ใต้ตัวพยัญชนะ เมื่อพยัญชนะนั้นเป็นตัวสะกด หรือตัวกล้ำเสียง เช่น จกฺก (จัก-กะ) ในตำราเก่าอาจพบการใช้ทัณฑฆาตแทน
- ยามักการ เหนือตัวพยัญชนะ เมื่อพยัญชนะนั้นเป็นตัวกล้ำเสียง หรือตัวสะกดและกล้ำเสียงในเวลาเดียวกัน เช่น ส๎วาก (สะ-หฺวาก) ปัจจุบันนิยมใช้พินทุมากกว่าเพราะสะดวกในการป้อนข้อความ
- นิคหิต เหนือพยัญชนะ เพื่อให้ออกเสียงสระนาสิก (เหมือนมี งฺ สะกด) พบได้บนสระ อ อิ อุ เช่น ต๎วํ/ตฺวํ (ตะ-วัง), พุทฺธํ (พุท-ธัง)
การทับศัพท์จากอักษรโรมัน[แก้]
สำหรับภาษาบาลีที่เขียนด้วยอักษรโรมัน มีธรรมเนียมการทับศัพท์ ดังนี้
พยัญชนะ[แก้]
| k | kh | g | gh | ṅ |
| c | ch | j | jh | ñ |
| ṭ | ṭh | ḍ | ḍh | ṇ |
| t | th | d | dh | n |
| p | ph | b | bh | m |
| y r l v s h ḷ ṃ | ||||
สระ[แก้]
- a ā
- i ī
- u ū
- e o
ตัวอย่างการทับศัพท์[แก้]
- Namo tassa bhagavato arahato sammāsambhuddhassa.
- นโม ตสฺส ภควโต อรหโต สมฺมาสมฺพุทฺธสฺส.
การทับศัพท์แบบอื่น[แก้]
สำหรับบุคคลทั่วไปที่ไม่ได้ศึกษาภาษาบาลี อาจประสบปัญหาในการอ่านภาษาบาลีอักษรไทย ที่ทับศัพท์ตามแบบข้างต้น ด้วยเหตุนี้ จึงนิยมใช้การทับศัพท์อย่างง่าย เพื่อความสะดวกในการอ่านสำหรับบุคคลทั่วไป โดยไม่ใช้พินทุ และเพิ่มวิสรรชนีย์
- Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.
- นะโม ตัสสะ ภะคะวะโต อะระหะโต สัมมาสัมพุทธัสสะ
ดูเพิ่ม[แก้]
 | บทความภาษานี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล |