ผลต่างระหว่างรุ่นของ "ปาณินิ"

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เรียกดูประวัติแบบโต้ตอบ
← การแก้ไขก่อนหน้าการแก้ไขถัดไป →
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
เห็นภาพข้อความวิกิ
InternetArchiveBot (คุย | ส่วนร่วม)
การแก้ไข 132,342 ครั้ง
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.2
แก้ไขข้อผิดพลาดและปรับปรุงอ้างอิง
บรรทัด 4: บรรทัด 4:
| caption = ตำราไวยากรณ์ของปาณินิใน[[เอกสารตัวเขียนเปลือกไม้เบิร์ช]]ช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17 จากกัศมีร์
| caption = ตำราไวยากรณ์ของปาณินิใน[[เอกสารตัวเขียนเปลือกไม้เบิร์ช]]ช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17 จากกัศมีร์
| native_name = {{lang-sa|पाणिनि}}
| native_name = {{lang-sa|पाणिनि}}
| era = รุ่งเรือง: ศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช;{{sfn|Vergiani|2017|p=243, n.4}}{{sfn|Bronkhorst|2016|p=171}}{{sfn|Houben|2009|p=6}};<br/>รุ่งเรือง: 400–350 ปีก่อนคริสต์ศักราช{{sfn|Cardona|1997|p=268}};<br/>ศตวรรษที่ 6–5 ก่อนคริสต์ศักราช{{sfn|Staal|1996|p=39}}{{sfn|Scharfe|1977|p=88}}
| era = รุ่งเรือง: ศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช;{{sfn|Vergiani|2017|p=243, n.4}}{{sfn|Bronkhorst|2016|p=171}}{{sfn|Houben|2009|p=6}};<br/>รุ่งเรือง: 400–350 ปีก่อนคริสต์ศักราช{{sfn|Cardona|1997|p=268}};<br />ศตวรรษที่ 6–5 ก่อนคริสต์ศักราช{{sfn|Staal|1996|p=39}}{{sfn|Scharfe|1977|p=88}}
| region = [[อนุทวีปอินเดีย]]ตะวันตกเฉียงเหนือ{{refn|group=note|George Cardonna รายงานว่า ตามธรรมเนียมเชื่อว่าปาณินิมาจาก Salatura ในบริเวณตะวันตกเฉียงเหนือของอนุทวีปอินเดีย{{sfn|Cardona|1997|p=268}} น่าจะอยู่ใน[[แคว้นคันธาระ]]โบราณ{{sfn|Staal|1965}}}}
| region = [[อนุทวีปอินเดีย]]ตะวันตกเฉียงเหนือ{{refn|group=note|George Cardonna รายงานว่า ตามธรรมเนียมเชื่อว่าปาณินิมาจากชาลาตุลา (Salatura) ในบริเวณตะวันตกเฉียงเหนือของ[[อนุทวีปอินเดีย]]{{sfn|Cardona|1997|p=268}} น่าจะอยู่ใน[[แคว้นคันธาระ]]โบราณ{{sfn|Staal|1965}}}}
| main_interests = [[ไวยากรณ์]], [[ภาษาศาสตร์]]
| main_interests = [[ไวยากรณ์]], [[ภาษาศาสตร์]]
| notable_works = ''อัษฏาธยายี'' ([[ภาษาสันสกฤต#ภาษาสันสกฤตแบบแผน|สันสกฤตแบบแผน]])
| notable_works = ''[[อัษฏาธยายี]]'' ([[ภาษาสันสกฤต#ภาษาสันสกฤตแบบแผน|สันสกฤตแบบแผน]])
}}
}}
{{Quote box
{{Quote box
|quote = '''นักภาษาศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในสมัยโบราณ'''<br/>
|quote = '''นักภาษาศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในสมัยโบราณ'''<br />
ปาณินิ.. เป็นนักภาษาศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในสมัยโบราณ และสมควรได้รับการยกย่อง
ปาณินิ.. เป็นนักภาษาศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในสมัยโบราณ และสมควรได้รับการยกย่อง
|source = — JF Staal, ผู้อ่านเกี่ยวกับไวยากรณ์ภาษาสันสกฤต{{sfn|Staal|1972|p=xi}}
|source = — JF Staal, ผู้อ่านเกี่ยวกับไวยากรณ์ภาษาสันสกฤต{{sfn|Staal|1972|p=xi}}
บรรทัด 17: บรรทัด 17:
|align = right
|align = right
}}
}}
[[File:Panini 1.jpg|thumb|ปาณินิ]]
[[ไฟล์:Panini 1.jpg|thumb|ปาณินิ]]
'''ปาณินิ''' ({{transl|sa|IAST|Pāṇini|italic=no}}, อักษรเทวนาครี: पाणिनि, {{IPA|paːɳɪnɪ|pron}}) เป็น[[นักไวยากรณ์]] [[นิรุกติศาสตร์]][[ภาษาสันสกฤต]] และปราชญ์ที่เคารพใน[[อินเดียโบราณ]]{{sfn|Staal|1965}}{{sfn|Lidova|1994|p=108-112}}{{sfn|Lochtefeld|2002a|p=64–65, 140, 402}} โดยระบุปีที่มีชีวิตระหว่างศตวรรษที่ 6{{sfn|Staal|1996|p=39}}{{sfn|Scharfe|1977|p=88}} ถึงศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช{{sfn|Vergiani|2017|p=243, n.4}}{{sfn|Bronkhorst|2016|p=171}}{{sfn|Houben|2009|p=6}}{{sfn|Cardona|1997|p=268}}
'''ปาณินิ''' ({{transl|sa|IAST|Pāṇini|italic=no}}, อักษรเทวนาครี: पाणिनि, {{IPA|paːɳɪnɪ|pron}}) เป็น[[นักไวยากรณ์]] [[นิรุกติศาสตร์]][[ภาษาสันสกฤต]] และปราชญ์ที่เคารพใน[[อินเดียโบราณ]]{{sfn|Staal|1965}}{{sfn|Lidova|1994|p=108-112}}{{sfn|Lochtefeld|2002a|p=64–65, 140, 402}} โดยระบุปีที่มีชีวิตระหว่างศตวรรษที่ 6{{sfn|Staal|1996|p=39}}{{sfn|Scharfe|1977|p=88}} ถึงศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช{{sfn|Vergiani|2017|p=243, n.4}}{{sfn|Bronkhorst|2016|p=171}}{{sfn|Houben|2009|p=6}}{{sfn|Cardona|1997|p=268}}


นับตั้งแต่นักวิชาการชาวยุโรปค้นพบและตีพิมพ์ผลงานของเขาในคริสต์ศตวรรษที่ 19 ปาณินิได้รับการกล่าวถึงเป็น "[[Descriptive linguistics|นักภาษาศาสตร์เชิงพรรณนา]]คนแรก"<ref name="FPencyclo">[[#FPencyclo|François & Ponsonnet (2013: 184)]].</ref> และแม้แต่ “บิดาแห่ง[[ภาษาศาสตร์]]”{{sfn|Bod|2013|p=14-19}}<ref>{{Cite book|title=Mahābhāṣya …|last1=Patañjali|last2=Ballantyne|first2=James Robert|last3=Kaiyaṭa|last4=Nāgeśabhaṭṭa|date=1855|location=Mirzapore|oclc = 47644586}}</ref><ref>{{Cite book|title=Panini's Grammatik, herausgegeben, übersetzt, erläutert… von O. Böhtlingk. Sansk. and Germ.|last1=Pāṇini |last2=Boehtlingk|first2=Otto von|date=1886|location=Leipzig|language=en|oclc = 562865694}}</ref>
นับตั้งแต่นักวิชาการชาวยุโรปค้นพบและตีพิมพ์ผลงานของเขาในคริสต์ศตวรรษที่ 19 ปาณินิได้รับการกล่าวถึงเป็น "[[Descriptive linguistics|นักภาษาศาสตร์เชิงพรรณนา]]คนแรก"<ref name="FPencyclo">{{Cite book |author1=Francois, A |author2=Ponsonnet, M |date=27 September 2013 |chapter=Descriptive Linguistics |editor1=R. Jon McGee |editor2=Richard L. Warms |title=Theory in Social and Cultural Anthropology: An Encyclopedia |publisher=Sage Publications |location=Los Angeles |page=184 |isbn=978-1-4129-9963-2 |df=dmy-all}}</ref> และแม้แต่ “บิดาแห่ง[[ภาษาศาสตร์]]”{{sfn|Bod|2013|p=14-19}}<ref>{{Cite book|title=Mahābhāṣya …|last1=Patañjali|last2=Ballantyne|first2=James Robert|last3=Kaiyaṭa|last4=Nāgeśabhaṭṭa|date=1855|location=Mirzapore|oclc = 47644586}}</ref><ref>{{Cite book|title=Panini's Grammatik, herausgegeben, übersetzt, erläutert… von O. Böhtlingk. Sansk. and Germ.|last1=Pāṇini |last2=Boehtlingk|first2=Otto von|date=1886|location=Leipzig|language=en|oclc = 562865694}}</ref>


[[ไวยากรณ์]]ของปาณินินับเป็นจุดสิ้นสุดของ[[ภาษาสันสกฤตยุคพระเวท]] นำไปสู่[[ภาษาสันสกฤต|ภาษาสันสกฤตแบบแผน]] (Classical Sanskrit)<ref>{{cite book|author1=Yuji Kawaguchi|author2=Makoto Minegishi|author3=Wolfgang Viereck|title=Corpus-based Analysis and Diachronic Linguistics|url=https://books.google.com/books?id=iaZxAAAAQBAJ&pg=PA223|year=2011|publisher=John Benjamins Publishing Company|isbn=978-90-272-7215-7|pages=223–224}}</ref> และส่งอิทธิพลต่อนักภาษาศาสตร์หลายคน เช่น [[แฟร์ดีน็อง เดอ โซซูร์]]และ[[ลีโอนาร์ด บลูมฟีลด์]]<ref>{{Cite book|title=A short history of linguistics|last=Henry)|first=Robins, R. H. (Robert|date=1997|publisher=Longman|isbn=0582249945|edition= 4th|location=London|oclc=35178602}}</ref>
[[ไวยากรณ์]]ของปาณินินับเป็นจุดสิ้นสุดของ[[ภาษาสันสกฤตยุคพระเวท]] นำไปสู่[[ภาษาสันสกฤต|ภาษาสันสกฤตแบบแผน]] (Classical Sanskrit)<ref>{{cite book|first1=Yuji|last1=Kawaguchi|first2=Makoto|last2=Minegishi|first3=Wolfgang|last3=Viereck|title=Corpus-based Analysis and Diachronic Linguistics|url=https://books.google.com/books?id=iaZxAAAAQBAJ&pg=PA223|year=2011|publisher=John Benjamins Publishing Company|isbn=978-90-272-7215-7|pages=223–224}}</ref> และส่งอิทธิพลต่อนักภาษาศาสตร์หลายคน เช่น [[แฟร์ดีน็อง เดอ โซซูร์]]และ[[ลีโอนาร์ด บลูมฟีลด์]]<ref>{{Cite book|title=A short history of linguistics|first=Robert Henry|last=Robins|date=1997|publisher=Longman|isbn=0-582-24994-5|edition= 4th|location=London|oclc=35178602}}</ref>


==สิ่งสืบทอด==
== สิ่งสืบทอด ==
ปาณินิเป็นที่รู้จักจาก''[[อัษฏาธยายี]]'' ตำราแบบ[[พระสูตร]]เกี่ยวกับ[[ไวยากรณ์ภาษาสันสกฤต]]{{sfn|Lochtefeld|2002a|p=64–65, 140, 402}}{{sfn|Staal|1965}} 3,959 สูตรหรือหลักในด้าน[[ภาษาศาสตร์]], [[วากยสัมพันธ์]] และ[[อรรถศาสตร์]]ภายใน "แปดบท" ซึ่งเป็นตำราพื้นฐานของ[[เวทางค์]]สาขา''[[Vyākaraṇa]]''ใน[[สมัยพระเวท]]<ref>W. J. Johnson (2009), ''A Dictionary of Hinduism'', Oxford University Press, {{ISBN|978-0198610250}}, article on ''Vyakarana''</ref>{{Sfn|Harold G. Coward|1990|p=105}}<ref>{{cite book|author=Lisa Mitchell|title=Language, Emotion, and Politics in South India|url=https://books.google.com/books?id=fBchTO0NS0EC|year=2009|publisher=Indiana University Press|isbn=978-0-253-35301-6|page=108}}</ref> แนวคิดของเขาได้รับอิทธิพลจากนักวิชาการใน[[ศาสนาแบบอินเดีย]]อื่น ๆ เช่น [[ศาสนาพุทธ]]<ref>{{cite book|author=Hartmut Scharfe|title=Grammatical Literature|url=https://books.google.com/books?id=2_VbnWkZ-SYC&pg=PA152|year=1977|publisher=Otto Harrassowitz Verlag|isbn=978-3-447-01706-0|pages=152–154}}</ref>
ปาณินิเป็นที่รู้จักจาก''[[อัษฏาธยายี]]'' ตำราแบบ[[พระสูตร]]เกี่ยวกับ[[ไวยากรณ์ภาษาสันสกฤต]]{{sfn|Lochtefeld|2002a|p=64–65, 140, 402}}{{sfn|Staal|1965}} 3,959 สูตรหรือหลักในด้าน[[ภาษาศาสตร์]], [[วากยสัมพันธ์]] และ[[อรรถศาสตร์]]ภายใน "แปดบท" ซึ่งเป็นตำราพื้นฐานของ[[เวทางค์]] สาขาวฺยากรณ (''[[Vyākaraṇa]]'') ใน[[สมัยพระเวท]]<ref>Johnson, W. J. (2009), ''A Dictionary of Hinduism'', Oxford University Press, {{ISBN|978-0-19-861025-0}}, article on ''Vyakarana''</ref>{{Sfn|Coward|1990|p=105}}<ref>{{Cite book|first=Lisa|last=Mitchell|title=Language, Emotion, and Politics in South India|url=https://books.google.com/books?id=fBchTO0NS0EC|year=2009|publisher=Indiana University Press|isbn=978-0-253-35301-6|page=108}}</ref> แนวคิดของเขาได้รับอิทธิพลจากนักวิชาการใน[[ศาสนาแบบอินเดีย]]อื่น ๆ เช่น [[ศาสนาพุทธ]]{{sfn|Scharfe|1977|p=152–154}}


ทฤษฎี[[morphology (linguistics)|สัณฐานวิทยา]]ของปาณินิมีความก้าวหน้ากว่าทฤษฎีของตะวันตกใด ๆ ก่อนคริสต์ศตวรรษที่ 20<ref>{{cite book | last1 = Staal | first1 = Frits | title = Universals: studies in Indian logic and linguistics | publisher = University of Chicago Press | year = 1988 | page = 47 |url=https://books.google.com/books?id=7IqsyNmt8XYC&q=Panini| isbn = 9780226769998 }}</ref>
ทฤษฎี[[morphology (linguistics)|สัณฐานวิทยา]]ของปาณินิมีความก้าวหน้ากว่าทฤษฎีของตะวันตกใด ๆ ก่อนคริสต์ศตวรรษที่ 20<ref>{{cite book | last1 = Staal | first1 = Frits | title = Universals: studies in Indian logic and linguistics | publisher = University of Chicago Press | year = 1988 | page = 47 |url=https://books.google.com/books?id=7IqsyNmt8XYC&q=Panini| isbn = 978-0-226-76999-8 }}</ref>


==วันที่และเนื้อหา==
== วันที่และเนื้อหา ==
{{Quote box
{{Quote box
|quote = '''บิดาแห่งภาษาศาสตร์'''<br/>
|quote = '''บิดาแห่งภาษาศาสตร์'''<br />
ประวัติภาษาศาสตร์ไม่ได้เริ่มที่เพลโตหรือแอริสตอเติล แต่เริ่มที่ปาณินิ นักไวยากรณ์ชาวอินเดีย
ประวัติภาษาศาสตร์ไม่ได้เริ่มที่เพลโตหรือแอริสตอเติล แต่เริ่มที่ปาณินิ นักไวยากรณ์ชาวอินเดีย
|source = — [[Rens Bod]], มหาวิทยาลัยอัมสเตอร์ดัม{{sfn|Bod|2013|p=14-18}}
|source = — [[Rens Bod]], มหาวิทยาลัยอัมสเตอร์ดัม{{sfn|Bod|2013|p=14–18}}
|width = 28%
|width = 28%
|bgcolor=#FFE0BB
|bgcolor=#FFE0BB
|align = right
|align = right
}}
}}
ปาณินิน่าจะอาศัยอยู่ที่[[Shalatula|Śalatura]]ใน[[แคว้นคันธาระ]]โบราณ บริเวณตะวันตกเฉียงเหนือของ[[อนุทวีปอินเดีย]]{{efn|ปัจจุบันคือประเทศปากีสถาน}} ในสมัย[[มหาชนบท]]<ref>{{cite book |last1=Avari |first1=Burjor |title=India: The Ancient Past: A History of the Indian Sub-Continent from c. 7000 BC to AD 1200 |date=2007 |publisher=Routledge |isbn=978-1-134-25161-2 |page=156 |url=https://books.google.com/books?id=DmB_AgAAQBAJ&pg=PT156 |language=en}}</ref>{{sfn|Cardona|1997|p=268}}
ปาณินิน่าจะอาศัยอยู่ที่[[Shalatula|ชาลาตุลา]] ใน[[แคว้นคันธาระ]]โบราณ บริเวณตะวันตกเฉียงเหนือของ[[อนุทวีปอินเดีย]]{{efn|ปัจจุบันคือประเทศ[[ปากีสถาน]]}} ในสมัย[[มหาชนบท]]<ref>{{cite book |last1=Avari |first1=Burjor |title=India: The Ancient Past: A History of the Indian Sub-Continent from c. 7000 BC to AD 1200 |date=2007 |publisher=Routledge |isbn=978-1-134-25161-2 |page=156 |url=https://books.google.com/books?id=DmB_AgAAQBAJ&pg=PT156 |language=en}}</ref>{{sfn|Cardona|1997|p=268}}


ชื่อปาณินิเป็น[[patronymic|นามสกุลจากบิดา]]ที่หมายถึงลูกหลานของปาณินะ<ref>{{cite book|author1=Pāṇini|author2=Sumitra Mangesh Katre|title=Aṣṭādhyāyī of Pāṇini|url=https://books.google.com/books?id=iSDakY97XckC&pg=PR20|year=1989|publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-0521-7|page=xx}}</ref> ชื่อเต็มของเขาใน''[[Mahābhāṣya]]''ของ[[ปตัญชลิ]] โองการที่ 1.75.13 และ 3.251.12 คือ Dakṣiputra Pāṇini โดยส่วนแรกกล่าวแนะว่าแม่ของเขามีชื่อว่า Dakṣi{{sfn|Scharfe|1977|p=88}}
ชื่อปาณินิเป็น[[patronymic|นามสกุลจากบิดา]]ที่หมายถึงลูกหลานของปาณินะ<ref>{{cite book|author1=Pāṇini|author2-first=Sumitra Mangesh |author2-last=Katre|title=Aṣṭādhyāyī of Pāṇini|url=https://books.google.com/books?id=iSDakY97XckC&pg=PR20|year=1989|publisher=Motilal Banarsidass |isbn=978-81-208-0521-7|page=xx}}</ref> ชื่อเต็มของเขาในมหาภาษฺย (''[[Mahābhāṣya]]'') ของ[[ปตัญชลิ]] โองการที่ 1.75.13 และ 3.251.12 คือทกฺษิปุตฺร ปาณินิ (Dakṣiputra Pāṇini) โดยส่วนแรกกล่าวแนะว่าแม่ของเขามีชื่อว่าทกฺษิ (Dakṣi){{sfn|Scharfe|1977|p=88}}


===วันที่===
=== วันที่ ===
ไม่มีใครทราบอย่างแน่ชัดว่าปาณินิมีชีวิตอยู่ในช่วงใด แม้แต่ศตวรรษที่เขามีชีวิตอยู่ โดยประมาณการว่าปาณินิมีชีวิตอยู่ในช่วงศตวรรษที่ 7{{sfn|Bod|2013|p=14}} หรือ 6{{sfn|Scharfe|1977|p=88}} ถึงศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช{{sfn|Bronkhorst|2019}}{{sfn|Vergiani|2017|p=243, n.4}}{{sfn|Bronkhorst|2016|p=171}}{{sfn|Houben|2009|p=6}}{{sfn|Cardona|1997|p=268}}
ไม่มีใครทราบอย่างแน่ชัดว่าปาณินิมีชีวิตอยู่ในช่วงใด แม้แต่ศตวรรษที่เขามีชีวิตอยู่ โดยประมาณการว่าปาณินิมีชีวิตอยู่ในช่วงศตวรรษที่ 7{{sfn|Bod|2013|p=14}} หรือ 6{{sfn|Scharfe|1977|p=88}} ถึงศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช{{sfn|Bronkhorst|2019}}{{sfn|Vergiani|2017|p=243, n.4}}{{sfn|Bronkhorst|2016|p=171}}{{sfn|Houben|2009|p=6}}{{sfn|Cardona|1997|p=268}}


===ตำนานและคำตอบรับในยุคหลัง===
=== ตำนานและคำตอบรับในยุคหลัง ===
ปาณินิได้รับการกล่าวถึงในชาดกและตำราอินเดียโบราณหลายเล่ม เช่น ''[[ปัญจตันตระ]]'' กล่าวไว้ว่า ปาณินิถูกสิงโตฆ่า<ref>George Cardona (1997). ''Pāṇini: a survey of research''. The verse reads {{IAST|siṃho vyākaraṇasya kartur aharat prāṇān priyān pāṇineḥ}} "a lion took the dear life of Panini, author of the grammatical treatise". The context is a list of scholars killed by animals, {{IAST|siṃho vyākaraṇasya kartur aharat prāṇān priyān pāṇineḥ / mīmāṃsākṛtam unmamātha sahasā hastī muniṃ jaiminim // chandojnānanidhim jaghāna makaro velātaṭe piṅgalam / ajñānāvṛtacetasām atiruṣāṃ ko'rthas tiraścām guṇaiḥ //}} Translation: "A lion killed Pāṇini; an elephant madly crushed the sage Jaimini, Mimamsa's author; Pingala, treasury of knowledge of poetic meter, was killed by a crocodile at the water's edge. What do senseless beasts, overcome with fury, care for intellectual virtues?" (Pañcatantra II.28, sometimes ascribed to Vallabhadeva)</ref><ref>{{cite journal|last1=Bhattacharyya|first1=D. C.|title=Date of the Subhasitavali|journal=Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland|date=1928|volume=60|issue=1|pages=135–137|doi=10.1017/S0035869X00059773|jstor=25221320}}</ref><ref>{{cite book|last=Winternitz|first=Moriz|author-link=Moriz Winternitz|title=History of Indian Literature|url=https://books.google.com/books?id=ql0BmInD1c4C&pg=PA462|year=1963|publisher=Motilal Banarsidass|isbn=978-81-208-0056-4|page=462}}; {{cite book|last=Nakamura|first=Hajime|author-link=Hajime Nakamura|title=A History of Early Vedānta Philosophy|url=https://books.google.com/books?id=BCl0qRJTpHwC&pg=PA400|year=1983|publisher=Motilal Banarsidass|isbn=978-81-208-0651-1|page=400}}</ref>
ปาณินิได้รับการกล่าวถึงในชาดกและตำราอินเดียโบราณหลายเล่ม เช่น ''[[ปัญจตันตระ]]'' กล่าวไว้ว่า ปาณินิถูกสิงโตฆ่า<ref>{{Cite book |first=George |last=Cardona |date=1976 |title=Pāṇini: a survey of research |quote=The verse reads {{IAST|siṃho vyākaraṇasya kartur aharat prāṇān priyān pāṇineḥ}} "a lion took the dear life of Panini, author of the grammatical treatise". The context is a list of scholars killed by animals, {{IAST|siṃho vyākaraṇasya kartur aharat prāṇān priyān pāṇineḥ / mīmāṃsākṛtam unmamātha sahasā hastī muniṃ jaiminim // chandojnānanidhim jaghāna makaro velātaṭe piṅgalam / ajñānāvṛtacetasām atiruṣāṃ ko'rthas tiraścām guṇaiḥ //}} Translation: "A lion killed Pāṇini; an elephant madly crushed the sage Jaimini, Mimamsa's author; Pingala, treasury of knowledge of poetic meter, was killed by a crocodile at the water's edge. What do senseless beasts, overcome with fury, care for intellectual virtues?" (Pañcatantra II.28, sometimes ascribed to Vallabhadeva)}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Bhattacharyya|first1=D. C.|title=Date of the Subhasitavali|journal=Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland|date=1928|volume=60|issue=1|pages=135–137|doi=10.1017/S0035869X00059773|jstor=25221320}}</ref><ref>{{cite book|last=Winternitz|first=Moriz|author-link=Moriz Winternitz|title=History of Indian Literature|url=https://books.google.com/books?id=ql0BmInD1c4C&pg=PA462|year=1963|publisher=Motilal Banarsidass|isbn=978-81-208-0056-4|page=462}}; {{cite book|last=Nakamura|first=Hajime|author-link=Hajime Nakamura|title=A History of Early Vedānta Philosophy|url=https://books.google.com/books?id=BCl0qRJTpHwC&pg=PA400|year=1983|publisher=Motilal Banarsidass|isbn=978-81-208-0651-1|page=400}}</ref>


ภาพของปาณินิถูกบรรจุลงใน[[List of postage stamps of India|ตราไปรษณียากรอินเดีย]]ราคา 5 รูปีในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 2004<ref>{{cite web |title=Stamps 2004 |publisher=Indian Department of Posts, Ministry of Communications & Information Technology |date=23 April 2015 |url=http://postagestamps.gov.in/Stamps2004.aspx |access-date=3 June 2015 }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.istampgallery.com/panini/|title=Panini|website=www.istampgallery.com|access-date=2018-12-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.hinduismtoday.com/|title=Hinduism Today Magazine|last=Academy|first=Himalayan|website=www.hinduismtoday.com|language=en|access-date=2018-12-11}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.getpincodes.com/stamps/postage-stamp-on-panini-01-aug-2004|title=India Postage Stamp on Panini issued on 01 Aug 2004|website=www.getpincodes.com|access-date=2018-12-11}}</ref>
ภาพของปาณินิถูกบรรจุลงใน[[List of postage stamps of India|ตราไปรษณียากรอินเดีย]]ราคา 5 รูปี ในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 2004<ref>{{cite web |title=Stamps 2004 |publisher=Indian Department of Posts, Ministry of Communications & Information Technology |date=23 April 2015 |url=http://postagestamps.gov.in/Stamps2004.aspx |access-date=3 June 2015 }}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.istampgallery.com/panini/|title=Panini|website=istampgallery.com|access-date=2018-12-11|df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.hinduismtoday.com/ |title=Hinduism Today Magazine |publisher=Himalayan Academy |website=hinduismtoday.com |language=en |access-date=2018-12-11 |df=dmy-all}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.getpincodes.com/stamps/postage-stamp-on-panini-01-aug-2004|title=India Postage Stamp on Panini issued on 01 Aug 2004|website=getpincodes.com|access-date=2018-12-11|df=dmy-all}}</ref>


==หมายเหตุ==
== หมายเหตุ ==
{{รายการหมายเหตุ}}
{{notelist|20em}}
{{reflist|group=note|30em}}
{{รายการอ้างอิง|group=note}}


==อ้างอิง==
== อ้างอิง ==
{{รายการอ้างอิง|30em}}
{{Reflist|30em}}


==บรรณานุกรม==
== บรรณานุกรม ==
{{เริ่มอ้างอิง|30em}}
{{refbegin}}
*Bhate, S. and Kak, S. (1993) Panini and Computer Science. Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute, vol. 72, pp.&nbsp;79–94.
* {{Citation |author1=Bhate, S. |author2=Kak, S. |date=1993 |title=Panini and Computer Science |work=Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute |volume=72 |pages=79{{Hyphen}}94}}
* {{Citation | last =Bod | first =Rens | year =2013 | title =A New History of the Humanities: The Search for Principles and Patterns from Antiquity to the Present | publisher =Oxford University Press | isbn =978-0-19-966521-1}}
* {{Citation | last =Bod | first =Rens | year =2013 | title =A New History of the Humanities: The Search for Principles and Patterns from Antiquity to the Present | publisher =Oxford University Press | isbn =978-0-19-966521-1}}
* {{Citation | last =Bronkhorst | first =Johannes | year =2016 | title =How the Brahmins Won: From Alexander to the Guptas | publisher =BRILL|url=https://books.google.com/books?id=muAzDwAAQBAJ&q=P%C4%81%E1%B9%87ini| isbn =9789004315518 }}
* {{Citation | last =Bronkhorst | first =Johannes | year =2016 | title =How the Brahmins Won: From Alexander to the Guptas | publisher =BRILL|url=https://books.google.com/books?id=muAzDwAAQBAJ&q=P%C4%81%E1%B9%87ini| isbn =978-90-04-31551-8 }}
* {{Citation | last =Bronkhorst | first =Johannes | year =2019 | title =A Śabda Reader: Language in Classical Indian Thought | publisher =Columbia University Press|url=https://books.google.com/books?id=gWNbDwAAQBAJ&q=P%C4%81%E1%B9%87ini| isbn =9780231548311 }}
* {{Citation | last =Bronkhorst | first =Johannes | year =2019 | title =A Śabda Reader: Language in Classical Indian Thought | publisher =Columbia University Press|url=https://books.google.com/books?id=gWNbDwAAQBAJ&q=P%C4%81%E1%B9%87ini| isbn =978-0-231-54831-1 }}
* {{citation | last =Cardona | first =George | year =1997 | orig-year =1976 | author-link =George Cardona | title =Pāṇini: A Survey of Research | publisher =Motilal Banarsidass | isbn =978-81-208-1494-3}}
* {{Citation | last =Cardona | first =George | year =1997 | orig-year =1976 | author-link =George Cardona | title =Pāṇini: A Survey of Research | publisher =Motilal Banarsidass | isbn =978-81-208-1494-3}}
⚫
* {{Cite journal|last1=Carter|first1=George F.|display-authors=etal| title=On Mundkur on Diffusion|journal=Current Anthropology|year= 1979|volume= 20|issue= 2|pages= 425–428|doi=10.1086/202297|s2cid=143783458|mode=cs2}}
*{{cite book|author=Harold G. Coward| title=The Philosophy of the Grammarians, in Encyclopedia of Indian Philosophies Volume 5 (Editor: Karl Potter) | url=https://books.google.com/books?id=2CEj6wRqeRAC| year=1990| publisher=Princeton University Press | isbn=978-81-208-0426-5}}
*{{Cite book |last=Coward |first=Harold G. | title=The Philosophy of the Grammarians, in Encyclopedia of Indian Philosophies Volume 5 |editor=Karl Potter | url=https://books.google.com/books?id=2CEj6wRqeRAC| year=1990| publisher=Princeton University Press | isbn=978-81-208-0426-5 |mode=cs2}}
⚫
* {{cite journal|last1=Carter|first1=George F.|display-authors=etal| title=On Mundkur on Diffusion|journal=Current Anthropology|year= 1979|volume= 20|issue= 2|pages= 425–428|doi=10.1086/202297|s2cid=143783458}}
* {{Cite encyclopedia| publisher = SAGE Publications, Inc.| isbn = 9781412999632| volume = 1| pages = 184–187 |editor=Jon R. McGee |editor2=Richard L. Warms | last1 = François| first1 = Alexandre |author1-link=Alexandre François (linguist)| last2 = Ponsonnet| first2 = Maïa| title = Descriptive linguistics| encyclopedia = Theory in Social and Cultural Anthropology: An Encyclopedia| date = 2013 |url=http://alex.francois.online.fr/data/Francois-Ponsonnet_Descriptive-Linguistics_Theory-Social-Cultural-Anthropology_184-187.pdf |ref=FPencyclo}}
* {{Cite encyclopedia|publisher = SAGE Publications |isbn = 978-1-4129-9963-2 |volume = 1 |pages = 184–187 |editor = Jon R. McGee |editor2 = Richard L. Warms |last1 = François |first1 = Alexandre |author1-link=Alexandre François (linguist) |last2 = Ponsonnet |first2 = Maïa |title = Descriptive linguistics |encyclopedia = Theory in Social and Cultural Anthropology: An Encyclopedia |date = 2013 |url=http://alex.francois.online.fr/data/Francois-Ponsonnet_Descriptive-Linguistics_Theory-Social-Cultural-Anthropology_184-187.pdf |ref=FPencyclo |mode=cs2}}
* {{Cite book |last=Houben |first=Jan E.M. |chapter-url=https://books.google.co.th/books?id=7MxuCQAAQBAJ&pg=PA6#v=onepage&q&f=false |chapter=Pāṇini's Grammar and Its Computerization: A Construction Grammar Approach* |title=Sanskrit Computational Linguistics |work=Third International Symposium, Hyderabad, India |date=2009 |editor1=Amba Kulkarni |editor2=Gérard Huet |publisher=Springer |pages=6–25 |isbn=978-3-540-93884-2 |df=dmy-all |mode=cs2}}
* {{cite journal |last=Ingerman |first=Peter Zilahy |date=March 1967 |title="Pāṇini-Backus Form" Suggested |journal=Communications of the ACM |volume=10 |issue=3 |pages=137 |doi=10.1145/363162.363165 |s2cid=52817672 }} Ingerman suggests that the then-called [[Backus–Naur form|Backus normal form]] be renamed to the Pāṇini–Backus form, to give due credit to Pāṇini as the earliest independent inventor.
* {{Cite journal |last=Ingerman |first=Peter Zilahy |date=March 1967 |title="Pāṇini-Backus Form" Suggested |journal=Communications of the ACM |volume=10 |issue=3 |pages=137 |doi=10.1145/363162.363165 |s2cid=52817672 |df=dmy-all |mode=cs2}} Ingerman suggests that the then-called [[Backus–Naur form|Backus normal form]] be renamed to the Pāṇini–Backus form, to give due credit to Pāṇini as the earliest independent inventor.
* {{cite journal|last1=Kadvany|first1=John|title=Positional Value and Linguistic Recursion|journal=Journal of Indian Philosophy|date=8 February 2008|volume=35|issue=5–6|pages=487–520|doi=10.1007/s10781-007-9025-5|citeseerx=10.1.1.565.2083|s2cid=52885600}}
* {{Cite journal|last1=Kadvany|first1=John|title=Positional Value and Linguistic Recursion|journal=Journal of Indian Philosophy|date=8 February 2008|volume=35|issue=5–6|pages=487{{Hyphen}}520|doi=10.1007/s10781-007-9025-5|citeseerx=10.1.1.565.2083|s2cid=52885600|df=dmy-all|mode=cs2}}
* {{cite book| author=Tibor Kiss|title=Syntax - Theory and Analysis|url=https://books.google.com/books?id=mgVfCAAAQBAJ |year= 2015| publisher=Walter de Gruyter |isbn=978-3-11-037740-8}}
* {{Cite book|author=Tibor Kiss |title=Syntax - Theory and Analysis |url=https://books.google.com/books?id=mgVfCAAAQBAJ |year= 2015 |publisher=Walter de Gruyter |isbn=978-3-11-037740-8 |mode=cs2}}
* {{Citation | last =Lidova | first =Natalia | year =1994 | title =Drama and Ritual of Early Hinduism | publisher =Motilal Banarsidass | isbn =978-81-208-1234-5}}
* {{Citation | last =Lidova | first =Natalia | year =1994 | title =Drama and Ritual of Early Hinduism | publisher =Motilal Banarsidass | isbn =978-81-208-1234-5}}
* {{Citation | last =Locjtfeld | first =James G. | year =2002a | title =The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M | publisher =The Rosen Publishing Group | isbn =978-0-8239-3179-8 | url-access =registration | url =https://archive.org/details/illustratedencyc0000loch }}
* {{Citation | last =Lochtefeld | first =James G. | year =2002a | title =The Illustrated Encyclopedia of Hinduism: A-M | publisher =The Rosen Publishing Group | isbn =978-0-8239-3179-8 | url-access =registration | url =https://archive.org/details/illustratedencyc0000loch }}
* {{Citation | last =Misra | first =Kamal K. | year =2000 | title =Textbook of Anthropological Linguistics | publisher =Concept Publishing Company}}
* {{Citation | last =Misra | first =Kamal K. | year =2000 | title =Textbook of Anthropological Linguistics | publisher =Concept Publishing Company}}
* {{cite book |last1=Prince|first1=Alan|author-link1=Alan Prince|last2=Smolensky|first2=Paul|author-link2=Paul Smolensky|title=Optimality Theory: Constraint Interaction in Generative Grammar|url=https://books.google.com/books?id=JGBrYc-eJpMC|date=15 April 2008|publisher=John Wiley & Sons|isbn=978-0-470-75939-4}}
* {{Cite book |last1=Prince |first1=Alan |author-link1=Alan Prince |last2=Smolensky |first2=Paul |author-link2=Paul Smolensky |title=Optimality Theory: Constraint Interaction in Generative Grammar |url=https://books.google.com/books?id=JGBrYc-eJpMC |date=15 April 2008 |publisher=John Wiley & Sons |isbn=978-0-470-75939-4 |df=dmy-all |mode=cs2}}
* T. R. N. Rao. [http://www.infinityfoundation.com/mandala/t_es/t_es_rao-t_syntax.htm ''Pāṇini-backus form of languages''.] 1998.
* T. R. N. Rao. [http://www.infinityfoundation.com/mandala/t_es/t_es_rao-t_syntax.htm ''Pāṇini-backus form of languages''.] 1998.
* {{Citation | last =Scharfe | first =Hartmut | year =1977 | title =Grammatical Literature | publisher =Otto Harrassowitz Verlag | isbn =978-3-447-01706-0 | url =https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.202747/2015.202747.Grammatical-Literature_djvu.txt}}
* {{Citation | last =Scharfe | first =Hartmut | year =1977 | title =Grammatical Literature | publisher =Otto Harrassowitz Verlag | isbn =978-3-447-01706-0 | url =https://archive.org/stream/in.ernet.dli.2015.202747/2015.202747.Grammatical-Literature_djvu.txt}}
* {{Citation | last =Staal | first =Frits | title =Euclid and Pāṇini | journal =Philosophy East and West |volume=15 |number=2 |date=April 1965 |author-link =Frits Staal |pages=99–116 | jstor =1397332 | doi =10.2307/1397332 }}
* {{Citation | last =Staal | first =Frits | title =Euclid and Pāṇini | journal =Philosophy East and West |volume=15 |number=2 |date=April 1965 |author-link =Frits Staal |pages=99–116 | jstor =1397332 | doi =10.2307/1397332 }}
* {{cite book |last1=Staal |first1=Frits |title=A Reader on the Sanskrit Grammarians |date=1972 |publisher=MIT Press |isbn=0-262-19078-8}}
* {{Cite book |last1=Staal |first1=Frits |title=A Reader on the Sanskrit Grammarians |date=1972 |publisher=MIT Press |isbn=0-262-19078-8 |mode=cs2}}
* {{Citation| last =Staal | first =Frits |year =1996 | title =Ritual and Mantras: Rules Without Meaning | publisher =[[Motilal Banarsidass]] | isbn =978-8120814127}}
* {{Citation| last =Staal | first =Frits |year =1996 | title =Ritual and Mantras: Rules Without Meaning | publisher =[[Motilal Banarsidass]] | isbn =978-81-208-1412-7}}
* [[Kapil Muni Tiwary|Tiwary, Kapil Muni]] 1968 Pāṇini's description of nominal compounds, University of Pennsylvania doctoral dissertation, unpublished.
* [[Kapil Muni Tiwary|Tiwary, Kapil Muni]] 1968 Pāṇini's description of nominal compounds, University of Pennsylvania doctoral dissertation, unpublished.
* {{Citation | last =Vergiani | first =Vincenzo | year =2017 | chapter =Bhartrhari on Language, Perception, and Consciousness | editor-last =Ganeri | editor-first =Jonardon | title =The Oxford Handbook of Indian Philosophy | publisher =Oxford University Press| isbn =9780199314638 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=Npg4DwAAQBAJ&q=%22Bhartrhari+on+Language%2C+Perception%2C+and+Consciousnes%22&pg=PA231}}
* {{Citation | last =Vergiani | first =Vincenzo | year =2017 | chapter =Bhartrhari on Language, Perception, and Consciousness | editor-last =Ganeri | editor-first =Jonardon | title =The Oxford Handbook of Indian Philosophy | publisher =Oxford University Press| isbn =978-0-19-931463-8 |chapter-url=https://books.google.com/books?id=Npg4DwAAQBAJ&q=%22Bhartrhari+on+Language%2C+Perception%2C+and+Consciousnes%22&pg=PA231}}
* {{Citation | last =Witzel | first =Michael| year =2009 | title =Moving Targets? Texts, language, archaeology and history in the Late Vedic and early Buddhist periods | journal =Indo-Iranian Journal | volume =52| issue =2–3| pages =287–310| url =http://nrs.harvard.edu/urn-3:HUL.InstRepos:8457940| doi =10.1163/001972409X12562030836859}}
* {{Citation | last =Witzel | first =Michael| year =2009 | title =Moving Targets? Texts, language, archaeology and history in the Late Vedic and early Buddhist periods | journal =Indo-Iranian Journal | volume =52| issue =2–3| pages =287–310| url =http://nrs.harvard.edu/urn-3:HUL.InstRepos:8457940| doi =10.1163/001972409X12562030836859}}
{{จบอ้างอิง}}
{{refend}}


==อ่านเพิ่ม==
== อ่านเพิ่ม ==
;ผลงาน
;ผลงาน
* Pāṇini. ''Ashtādhyāyī''. [http://www.wilbourhall.org/pdfs/chandravasu/book4.pdf Book 4]. Translated by [[Srisa Chandra Vasu|Chandra Vasu]]. [[Benares]], 1896. {{in lang|sa|en}}
* Pāṇini. ''Ashtādhyāyī''. [http://www.wilbourhall.org/pdfs/chandravasu/book4.pdf Book 4]. แปลโดย [[Srisa Chandra Vasu|Chandra Vasu]]. [[Benares]], 1896. {{in lang|sa|en}}
* Pāṇini. ''Ashtādhyāyī''. [https://archive.org/details/ashtadhyayitrans06paniuoft Book 6–8]. Translated by Chandra Vasu. [[Benares]], 1897. {{in lang|sa|en}}
* Pāṇini. ''Ashtādhyāyī''. [https://archive.org/details/ashtadhyayitrans06paniuoft Book 6–8]. แปลโดย Chandra Vasu. [[Benares]], 1897. {{in lang|sa|en}}
;ปาณินิ
;ปาณินิ
* {{MacTutor Biography|id=Panini}} 2000.
* {{MacTutor Biography|id=Panini}} 2000.
*Pāṇini - His work and its traditions, George Cardona. 1997. {{in lang|en}}
* {{Citation |title=Pāṇini - His work and its traditions |first=George |last=Cardona |language=en |edition=2nd |publisher=Motilal Banarsidass Publishers}}, 1997. {{ISBN|978-81-208-0419-7}}.


==แหล่งข้อมูลอื่น==
== แหล่งข้อมูลอื่น ==
{{วิกิคำคมอังกฤษ|Pāṇini}}
{{Wikiquote}}
{{wikisourcelang|sa|अष्टाध्यायी|Aṣṭādhyāyī (Sanskrit Text)}}
{{วิกิซอร์ซภาษาอื่น|sa|अष्टाध्यायी|Aṣṭādhyāyī}}
*[https://web.archive.org/web/20171207101516/http://sanskrit.sai.uni-heidelberg.de/ PaSSim – Paninian Sanskrit Simulator] simulates the Pāṇinian Process of word formation
* [https://web.archive.org/web/20171207101516/http://sanskrit.sai.uni-heidelberg.de/ PaSSim – Paninian Sanskrit Simulator] simulates the Pāṇinian Process of word formation
*[http://www.languageinindia.com/feb2004/panini.html The system of Panini]
* [http://www.languageinindia.com/feb2004/panini.html The system of Panini]
*[https://web.archive.org/web/20101208155616/http://www.taralabalu.org/panini/ Gaṇakāṣṭādhyāyī], a software on Sanskrit grammar, based on Pāṇini's Sutras
* [https://web.archive.org/web/20101208155616/http://www.taralabalu.org/panini/ Gaṇakāṣṭādhyāyī], a software on Sanskrit grammar, based on Pāṇini's Sutras
* [https://www.britannica.com/topic/Ashtadhyayi Ashtadhyayi, Work by Pāṇini]
* [https://www.britannica.com/topic/Ashtadhyayi Ashtadhyayi, Work by Pāṇini]
*Forizs, L. [https://www.academia.edu/7590911/The_Relevance_of_Whitehead_for_Contemporary_Buddhist_Philosophy_P%C4%81%E1%B9%87ini_N%C4%81g%C4%81rjuna_and_Whitehead Pāṇini, Nāgārjuna and Whitehead – The Relevance of Whitehead for Contemporary Buddhist Philosophy]
* Forizs, L. [https://www.academia.edu/7590911/The_Relevance_of_Whitehead_for_Contemporary_Buddhist_Philosophy_P%C4%81%E1%B9%87ini_N%C4%81g%C4%81rjuna_and_Whitehead Pāṇini, Nāgārjuna and Whitehead – The Relevance of Whitehead for Contemporary Buddhist Philosophy]
*[http://www.wilbourhall.org/index.html#panini The ''Aṣṭādhyāyī'' of Pāṇini], with the ''Mahābhāṣya'' and ''Kāśikā'' commentaries, along with the ''Nyāsa'' and ''Padamanjara'' commentaries on the ''Kāśikā''. (PDF) Sanskrit.
* [http://www.wilbourhall.org/index.html#panini The ''Aṣṭādhyāyī'' of Pāṇini], with the ''Mahābhāṣya'' and ''Kāśikā'' commentaries, along with the ''Nyāsa'' and ''Padamanjara'' commentaries on the ''Kāśikā''. (PDF) Sanskrit.
*[https://web.stanford.edu/class/linguist289/encyclopaedia001.pdf Pāṇinian Linguistics] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210506095956/http://web.stanford.edu/class/linguist289/encyclopaedia001.pdf |date=2021-05-06 }}
* {{Cite web|url=https://web.stanford.edu/class/linguist289/encyclopaedia001.pdf |title=Pāṇinian Linguistics |website=Stanford University |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506095956/http://web.stanford.edu/class/linguist289/encyclopaedia001.pdf |archive-date=6 May 2021 |df=dmy-all}}
{{Break}}


{{Authority control}}
{{Authority control}}

[[หมวดหมู่:ชาวอินเดีย]]
[[หมวดหมู่:ชาวอินเดีย]]
[[หมวดหมู่:ภาษาสันสกฤต]]
[[หมวดหมู่:ภาษาสันสกฤต]]

รุ่นแก้ไขเมื่อ 15:00, 17 ธันวาคม 2565

ปาณินิ
ตำราไวยากรณ์ของปาณินิในเอกสารตัวเขียนเปลือกไม้เบิร์ชช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 17 จากกัศมีร์
ผลงานเด่นอัษฏาธยายี (สันสกฤตแบบแผน)
ยุครุ่งเรือง: ศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช;[1][2][3];
รุ่งเรือง: 400–350 ปีก่อนคริสต์ศักราช[4];
ศตวรรษที่ 6–5 ก่อนคริสต์ศักราช[5][6]
แนวทางอนุทวีปอินเดียตะวันตกเฉียงเหนือ[note 1]
ความสนใจหลัก
ไวยากรณ์, ภาษาศาสตร์
นักภาษาศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในสมัยโบราณ
ปาณินิ.. เป็นนักภาษาศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ที่สุดในสมัยโบราณ และสมควรได้รับการยกย่อง

— JF Staal, ผู้อ่านเกี่ยวกับไวยากรณ์ภาษาสันสกฤต[8]

ปาณินิ

ปาณินิ (Pāṇini, อักษรเทวนาครี: पाणिनि, paːɳɪnɪ) เป็นนักไวยากรณ์ นิรุกติศาสตร์ภาษาสันสกฤต และปราชญ์ที่เคารพในอินเดียโบราณ[7][9][10] โดยระบุปีที่มีชีวิตระหว่างศตวรรษที่ 6[5][6] ถึงศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช[1][2][3][4]

นับตั้งแต่นักวิชาการชาวยุโรปค้นพบและตีพิมพ์ผลงานของเขาในคริสต์ศตวรรษที่ 19 ปาณินิได้รับการกล่าวถึงเป็น "นักภาษาศาสตร์เชิงพรรณนาคนแรก"[11] และแม้แต่ “บิดาแห่งภาษาศาสตร์”[12][13][14]

ไวยากรณ์ของปาณินินับเป็นจุดสิ้นสุดของภาษาสันสกฤตยุคพระเวท นำไปสู่ภาษาสันสกฤตแบบแผน (Classical Sanskrit)[15] และส่งอิทธิพลต่อนักภาษาศาสตร์หลายคน เช่น แฟร์ดีน็อง เดอ โซซูร์และลีโอนาร์ด บลูมฟีลด์[16]

สิ่งสืบทอด

ปาณินิเป็นที่รู้จักจากอัษฏาธยายี ตำราแบบพระสูตรเกี่ยวกับไวยากรณ์ภาษาสันสกฤต[10][7] 3,959 สูตรหรือหลักในด้านภาษาศาสตร์, วากยสัมพันธ์ และอรรถศาสตร์ภายใน "แปดบท" ซึ่งเป็นตำราพื้นฐานของเวทางค์ สาขาวฺยากรณ (Vyākaraṇa) ในสมัยพระเวท[17][18][19] แนวคิดของเขาได้รับอิทธิพลจากนักวิชาการในศาสนาแบบอินเดียอื่น ๆ เช่น ศาสนาพุทธ[20]

ทฤษฎีสัณฐานวิทยาของปาณินิมีความก้าวหน้ากว่าทฤษฎีของตะวันตกใด ๆ ก่อนคริสต์ศตวรรษที่ 20[21]

วันที่และเนื้อหา

บิดาแห่งภาษาศาสตร์
ประวัติภาษาศาสตร์ไม่ได้เริ่มที่เพลโตหรือแอริสตอเติล แต่เริ่มที่ปาณินิ นักไวยากรณ์ชาวอินเดีย

— Rens Bod, มหาวิทยาลัยอัมสเตอร์ดัม[22]

ปาณินิน่าจะอาศัยอยู่ที่ชาลาตุลา ในแคว้นคันธาระโบราณ บริเวณตะวันตกเฉียงเหนือของอนุทวีปอินเดีย[a] ในสมัยมหาชนบท[23][4]

ชื่อปาณินิเป็นนามสกุลจากบิดาที่หมายถึงลูกหลานของปาณินะ[24] ชื่อเต็มของเขาในมหาภาษฺย (Mahābhāṣya) ของปตัญชลิ โองการที่ 1.75.13 และ 3.251.12 คือทกฺษิปุตฺร ปาณินิ (Dakṣiputra Pāṇini) โดยส่วนแรกกล่าวแนะว่าแม่ของเขามีชื่อว่าทกฺษิ (Dakṣi)[6]

วันที่

ไม่มีใครทราบอย่างแน่ชัดว่าปาณินิมีชีวิตอยู่ในช่วงใด แม้แต่ศตวรรษที่เขามีชีวิตอยู่ โดยประมาณการว่าปาณินิมีชีวิตอยู่ในช่วงศตวรรษที่ 7[25] หรือ 6[6] ถึงศตวรรษที่ 4 ก่อนคริสต์ศักราช[26][1][2][3][4]

ตำนานและคำตอบรับในยุคหลัง

ปาณินิได้รับการกล่าวถึงในชาดกและตำราอินเดียโบราณหลายเล่ม เช่น ปัญจตันตระ กล่าวไว้ว่า ปาณินิถูกสิงโตฆ่า[27][28][29]

ภาพของปาณินิถูกบรรจุลงในตราไปรษณียากรอินเดียราคา 5 รูปี ในเดือนสิงหาคม ค.ศ. 2004[30][31][32][33]

หมายเหตุ

  1. ↑ ปัจจุบันคือประเทศปากีสถาน
  1. ↑ George Cardonna รายงานว่า ตามธรรมเนียมเชื่อว่าปาณินิมาจากชาลาตุลา (Salatura) ในบริเวณตะวันตกเฉียงเหนือของอนุทวีปอินเดีย[4] น่าจะอยู่ในแคว้นคันธาระโบราณ[7]

อ้างอิง

  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Vergiani 2017, p. 243, n.4.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 Bronkhorst 2016, p. 171.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 Houben 2009, p. 6.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 Cardona 1997, p. 268.
  5. ↑ 5.0 5.1 Staal 1996, p. 39.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 Scharfe 1977, p. 88.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 Staal 1965.
  8. ↑ Staal 1972, p. xi.
  9. ↑ Lidova 1994, p. 108-112.
  10. ↑ 10.0 10.1 Lochtefeld 2002a, p. 64–65, 140, 402.
  11. ↑ Francois, A; Ponsonnet, M (27 กันยายน 2013). "Descriptive Linguistics". ใน R. Jon McGee; Richard L. Warms (บ.ก.). Theory in Social and Cultural Anthropology: An Encyclopedia. Los Angeles: Sage Publications. p. 184. ISBN 978-1-4129-9963-2.
  12. ↑ Bod 2013, p. 14-19.
  13. ↑ Patañjali; Ballantyne, James Robert; Kaiyaṭa; Nāgeśabhaṭṭa (1855). Mahābhāṣya …. Mirzapore. OCLC 47644586.
  14. ↑ Pāṇini; Boehtlingk, Otto von (1886). Panini's Grammatik, herausgegeben, übersetzt, erläutert… von O. Böhtlingk. Sansk. and Germ (ภาษาอังกฤษ). Leipzig. OCLC 562865694.
  15. ↑ Kawaguchi, Yuji; Minegishi, Makoto; Viereck, Wolfgang (2011). Corpus-based Analysis and Diachronic Linguistics. John Benjamins Publishing Company. pp. 223–224. ISBN 978-90-272-7215-7.
  16. ↑ Robins, Robert Henry (1997). A short history of linguistics (4th ed.). London: Longman. ISBN 0-582-24994-5. OCLC 35178602.
  17. ↑ Johnson, W. J. (2009), A Dictionary of Hinduism, Oxford University Press, ISBN 978-0-19-861025-0, article on Vyakarana
  18. ↑ Coward 1990, p. 105.
  19. ↑ Mitchell, Lisa (2009). Language, Emotion, and Politics in South India. Indiana University Press. p. 108. ISBN 978-0-253-35301-6.
  20. ↑ Scharfe 1977, p. 152–154.
  21. ↑ Staal, Frits (1988). Universals: studies in Indian logic and linguistics. University of Chicago Press. p. 47. ISBN 978-0-226-76999-8.
  22. ↑ Bod 2013, p. 14–18.
  23. ↑ Avari, Burjor (2007). India: The Ancient Past: A History of the Indian Sub-Continent from c. 7000 BC to AD 1200 (ภาษาอังกฤษ). Routledge. p. 156. ISBN 978-1-134-25161-2.
  24. ↑ Pāṇini; Katre, Sumitra Mangesh (1989). Aṣṭādhyāyī of Pāṇini. Motilal Banarsidass. p. xx. ISBN 978-81-208-0521-7.
  25. ↑ Bod 2013, p. 14.
  26. ↑ Bronkhorst 2019.
  27. ↑ Cardona, George (1976). Pāṇini: a survey of research. The verse reads siṃho vyākaraṇasya kartur aharat prāṇān priyān pāṇineḥ "a lion took the dear life of Panini, author of the grammatical treatise". The context is a list of scholars killed by animals, siṃho vyākaraṇasya kartur aharat prāṇān priyān pāṇineḥ / mīmāṃsākṛtam unmamātha sahasā hastī muniṃ jaiminim // chandojnānanidhim jaghāna makaro velātaṭe piṅgalam / ajñānāvṛtacetasām atiruṣāṃ ko'rthas tiraścām guṇaiḥ // Translation: "A lion killed Pāṇini; an elephant madly crushed the sage Jaimini, Mimamsa's author; Pingala, treasury of knowledge of poetic meter, was killed by a crocodile at the water's edge. What do senseless beasts, overcome with fury, care for intellectual virtues?" (Pañcatantra II.28, sometimes ascribed to Vallabhadeva)
  28. ↑ Bhattacharyya, D. C. (1928). "Date of the Subhasitavali". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland. 60 (1): 135–137. doi:10.1017/S0035869X00059773. JSTOR 25221320.
  29. ↑ Winternitz, Moriz (1963). History of Indian Literature. Motilal Banarsidass. p. 462. ISBN 978-81-208-0056-4.; Nakamura, Hajime (1983). A History of Early Vedānta Philosophy. Motilal Banarsidass. p. 400. ISBN 978-81-208-0651-1.
  30. ↑ "Stamps 2004". Indian Department of Posts, Ministry of Communications & Information Technology. 23 April 2015. สืบค้นเมื่อ 3 June 2015.
  31. ↑ "Panini". istampgallery.com. สืบค้นเมื่อ 11 ธันวาคม 2018.
  32. ↑ "Hinduism Today Magazine". hinduismtoday.com (ภาษาอังกฤษ). Himalayan Academy. สืบค้นเมื่อ 11 ธันวาคม 2018.
  33. ↑ "India Postage Stamp on Panini issued on 01 Aug 2004". getpincodes.com. สืบค้นเมื่อ 11 ธันวาคม 2018.

บรรณานุกรม

อ่านเพิ่ม

ผลงาน
  • Pāṇini. Ashtādhyāyī. Book 4. แปลโดย Chandra Vasu. Benares, 1896. (ในภาษาสันสกฤตและอังกฤษ)
  • Pāṇini. Ashtādhyāyī. Book 6–8. แปลโดย Chandra Vasu. Benares, 1897. (ในภาษาสันสกฤตและอังกฤษ)
ปาณินิ

แหล่งข้อมูลอื่น

Wikiquote
Wikiquote
วิกิคำคมภาษาอังกฤษ มีคำคมที่กล่าวโดย หรือเกี่ยวกับ: Pāṇini
Wikisource
Wikisource
วิกิซอร์ซภาษาสันสกฤต (संस्कृतम्) มีข้อมูลต้นฉบับเกี่ยวกับ: Aṣṭādhyāyī


Stub icon

บทความชีวประวัตินี้ยังเป็นโครง คุณสามารถช่วยวิกิพีเดียได้โดยการเพิ่มเติมข้อมูล

เข้าถึงจาก "https://th.wikipedia.org/w/index.php?title=ปาณินิ&oldid=10485725"