พีพวนน้อย

พีพวนน้อย
สถานะการอนุรักษ์
ความเสี่ยงต่ำ (IUCN 3.1)
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
อาณาจักร:	Plantae
ไม่ได้จัดลำดับ:	Angiosperms
ไม่ได้จัดลำดับ:	Magnoliids
อันดับ:	Magnoliales
วงศ์:	Annonaceae
สกุล:	Uvaria
สปีชีส์:	U.  rufa
ชื่อทวินาม
Uvaria rufa Blume

พีพวนน้อย (ชื่อวิทยาศาสตร์: Uvaria rufa) หรือ นมควาย หรือ หมากผีผ่วน เป็นพืชในสกุล Uvaria กระจายพันธุ์ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

พีพวนน้อยเป็นไม้เถาเลื้อย ยาว 1.5-4 เมตร กิ่งก้านและยอดอ่อนปกคลุมด้วยขนละเอียดสีน้ำตาลแดงหนาแน่น เปลือกลำต้นสีม่วงอมเทา ใบเป็นใบเดี่ยวเรียงสลับรูปไข่แกมรูปขอบขนาน รูปรีแกมรูปขอบขนานหรือรูปรีแกมรูปไข่กลับ กว้าง 4-6 เซนติเมตร ยาว 6-15 เซนติเมตร ปลายแหลมหรือเรียวแหลม โคนมนหรือกลม ขอบเรียบ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ เส้นใบ 8-15 คู่ ดอกออกเป็นดอกเดี่ยวหรือออกเป็นกระจุก 2-3 ดอกที่กิ่งก้าน ออกตรงข้ามใบหรือเหนือซอกใบ ช่อดอกยาว 1.1-1.5 เซนติเมตร มีใบประดับ 1 ใบ รูปสามเหลี่ยมปลายมน ติดตรงกลางก้านดอก กลีบเลี้ยง 3 กลีบ บางคล้ายกระดาษ เชื่อมติดกันที่โคนเล็กน้อย ปลายแยกเป็น 3 แฉก กลีบดอก 6 กลีบ แยกเป็น 2 วง วงละ 3 กลีบ ขนาดเท่า ๆ กัน มีสีแดงสดถึงสีแดงเลือดนก มีกลิ่นหอม กลีบดอกรูปรีแกมรูปไข่กลับ กว้าง 4-6 มิลลิเมตร ยาว 8-10 มิลลิเมตร ปลายมนหรือกลม ดอกบานเต็มที่กลีบมักโค้งลงไปทางก้านดอก เกสรเพศผู้อัดกันแน่น 30-45 อัน รูปทรงกระบอก สีเหลือง กว้าง 1.0-1.5 มิลลิเมตร ยาว 3-4 มิลลิเมตร โคนและปลายตัดขอบเรียบ เกสรเพศเมีย 7-12 อัน แต่ละอันมี 20-25 ออวุล รูปทรงกระบอก กว้างประมาณ 0.5 มิลลิเมตรหรือมากกว่าเล็กน้อย ยาว 3.0-3.5 มิลลิเมตร โคนและปลายตัด สีเหลืองหรือน้ำตาลอ่อน มีรังไข่เหนือวงกลีบ ผลเป็นแบบกลุ่ม มีผลย่อย 4-20 ผลต่อช่อ รูปรีหรือรูปรีแกมรูปขอบขนาน กว้าง 1.0-1.1 เซนติเมตร ยาว 1.7-4.0 เซนติเมตร มีขนสีน้ำตาลสั้น ๆ ปกคลุม เมื่อสุกเต็มที่มีสีแดงสด เนื้อข้างในสีขาว เมล็ดรูปรี แต่ละผลมี 14-18 เมล็ด กว้าง 1-2 มิลลิเมตร ยาว 3-4 มิลลิเมตร สีน้ำตาล

ผลของพีพวนน้อยมีรสหวานเปรี้ยว รับประทานได้ รากใช้เป็นยารักษาโรคทางระบบทางเดินปัสสาวะได้

แหล่งข้อมูลอื่น

• ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับ Uvaria rufa ที่วิกิสปีชีส์
• พีพวนน้อย Uvaria rufa Bl. - BGO Plant Database
• นมควาย - FRYNN เก็บถาวร 2015-11-15 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน