ช่องเขาขาด

พิพิธภัณฑ์แห่งความทรงจำช่องเขาขาด

ช่องเขาขาด
ส่วนของช่องเขาขาดเมื่อ พ.ศ. 2566
ช่องเขาขาดในจังหวัดกาญจนบุรี ช่องเขาขาด (ประเทศไทย)
ก่อตั้ง	24 เมษายน พ.ศ. 2539
ที่ตั้ง	จังหวัดกาญจนบุรี, ประเทศไทย
พิกัดภูมิศาสตร์	14.360524°N 98.945274°E / 14.360524; 98.945274
ประเภท	อนุสรณ์สถานสงคราม, เส้นทางศึกษาธรรมชาติ, เส้นทางรถไฟสายที่ถูกทิ้งร้าง
ภัณฑารักษ์	Office of Australian War Graves/กองทัพไทย
ขนส่งมวลชน	จากสถานีน้ำตกไทรโยคน้อย (18 กิโลเมตร (11 ไมล์))

ช่องเขาขาด หรือ ช่องไฟนรก (อังกฤษ: Hellfire Pass) เป็นส่วนหนึ่งของเส้นทางรถไฟสายไทย-พม่า (ทางรถไฟสายมรณะ) ตลอดเส้นทางรถไฟสายไทย-พม่า มีหลายจุดที่มีเนินหิน ภูเขา หน้าผา หรือหุบเหว ขวางอยู่จึงต้องขุดให้เป็นช่องเพื่อที่รถไฟสามารถวิ่งผ่านไปได้ ซึ่งที่ช่องเขาขาด หรือ ช่องไฟนรก เป็นจุดที่ใหญ่ที่สุดบนเส้นทางนี้

พิพิธภัณฑ์สถานแห่งความทรงจำ

พิพิธภัณฑ์แห่งความทรงจำช่องเขาขาด ตั้งอยู่บริเวณกองส่งเสริมการเกษตรและสหกรณ์ หน่วยบัญชาการทหารพัฒนา อ.ไทรโยค จังหวัดกาญจนบุรี ได้รับการออกแบบและสร้างสรรค์อย่างสวยงามโดยความร่วมมือระหว่างรัฐบาลไทยกับรัฐบาลออสเตรเลีย เพื่อเป็นที่รวบรวมข้อมูล ภาพถ่าย สิ่งของเครื่องใช้ต่าง ๆ ในระหว่างการสร้างทางรถไฟสายมรณะ ที่น่าสนใจเป็นพิเศษคือ มินิเธียร์เตอร์ที่มีการฉายภาพยนตร์เงียบ ขาวดำ ซึ่งถ่ายทำจากเหตุการณ์จริงในระหว่างการสร้างทางรถไฟสายมรณะ

ทางเดินตามทางรถไฟช่องเขาขาด-สถานีหินตก

จากด้านหลังของพิพิธภัณฑ์มีบันไดเดินลงไปตามเส้นทางรถไฟสายมรณะ ซึ่งมีการปรับแต่งพื้นที่เพื่อให้สามารถเดินชมได้สะดวกขึ้นตั้งแต่บริเวณช่องเขาขาดไปจนถึงสถานีหินตก เป็นทางรถไฟเดิมซึ่งบางช่วงยังเหลือร่องรอยของทางรถไฟ ไม้หมอน และเหล็กสกัดให้เห็น ส่วนบริเวณสะพานหินตกซึ่งสร้างบนหุบเหวลึกชันไม่เหลือร่องรอยให้เห็นแล้ว ในการก่อสร้างตัวสะพานพังลงมา 3 ครั้ง กว่าจะสร้างสำเร็จ มีป้ายอธิบายเป็นระยะ ๆ การเดินไปกลับตลอดระยะใช้เวลาไม่เกิน 4 ชม. 30 นาที แต่สามารถเลือกเดินระยะสั้น จากพิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาด ใช้เวลาราว 1 ชม. 30 นาที ทางเดินโรยกรวดก้อนใหญ่แบบทางรถไฟทั่วไป สองข้างทางเป็นป่าไผ่และไม้ใหญ่ บรรยากาศร่มรื่น ควรใส่รองเท้าผ้าใบหรือรองเท้าพื้นแข็ง และเตรียมน้ำดื่มไปเองเพราะตลอดทางไม่มีร้านค้าระหว่างทาง

ประวัติ

บทความหลัก: ทางรถไฟสายมรณะ

การขุดเจาะช่องเขาขาดเริ่มในเดือนเมษายนปี พ.ศ. 2486 ปรากฏว่างานล่าช้ากว่ากำหนดจึงมีช่วงที่เร่งงานซึ่งแรงงานแต่ละกะต้องทำงานถึง 18 ชั่วโมง โดยงานส่วนใหญ่ล้วนใช้แรงคนทั้งสิ้น เช่นการสกัดภูเขาด้วยมือ ซึ่งเป็นการทำงานที่ทารุณยิ่ง เนื่องจากต้องปีนลงไปสกัดในช่องเขาซึ่งบางช่วงสูงถึง 11 เมตร จนแทบไม่มีอากาศหายใจทั้งยังต้องทำงานท่ามกลางอากาศร้อนอบอ้าวในช่วงเดือนมีนาคม ในภาวะขาดแคลนน้ำและอาหาร เมื่อเจ็บป่วยแพทย์และอุปกรณ์ทางการแพทย์ก็ไม่เพียงพอต่อการรักษา เชลยศึกและกรรมกรที่ช่องเขาขาดต้องทำงานตอนกลางคืนด้วยแสงไฟจากคบเพลิงและกองเพลิงทำให้สะท้อนเห็นเงาของเชลยศึกและผู้คุมวูบวาบบนผนัง ทำให้ที่นี่ได้รับการขนานนามว่า "ช่องไฟนรก" หรือ Hellfire Pass ในภาษาอังกฤษ

ระเบียงภาพ

• 
  ป้ายอนุสรณ์ของออสเตรเลียในการตัดช่องเขา
• 
  ป้ายอนุสรณ์
• 
  พิพิธภัณฑ์ ถ่ายเมื่อปี 2556
• 
  ส่วนหนึ่งของทางรถไฟที่ช่องเขาขาด
• 
  สะพานสามชั้นหรือสะพานกองไผ่

อ้างอิง

• กวี วรกวิน. แผนที่ความรู้ท้องถิ่นภาคตะวันตก.กรุงเทพฯ:บริษัทพัฒนาคุณภาพวิชาการ จำกัด,2547
• ปรุงศรี วัลลิโภดม(บรรณาธิการ)วัฒนธรรมพัฒนาการทางประวัติศาสตร์ เอกลักษณ์และภูมิปัญญา จังหวัดกาญจนบุรี.กรุงเทพฯ:คณะกรรมการฝ่ายประมวลเอกสารและจดหมายเหตุใน คณะกรรมการอำนวยการจัดงานเฉลิมพระเกียรติพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว.2543

แหล่งข้อมูลอื่น

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ ช่องเขาขาด
  • ภาพถ่ายดาวเทียมจากวิกิแมเปีย หรือกูเกิลแมปส์
  • แผนที่จากลองดูแมป หรือเฮียวีโก
  • ภาพถ่ายทางอากาศจากเทอร์ราเซิร์ฟเวอร์