คอร์เทกซ์กลีบหน้าผากส่วนหน้า
Brain: คอร์เทกซ์กลีบหน้าผากส่วนหน้า | ||
---|---|---|
![]() | ||
เขตบร็อดแมนน์เขตต่างๆ ของเยื่อสมอง. จาก BrainInfo, เขต #8 #9 #10 #11 #44 #45 #46 และ #47 ล้วนแต่อยู่ในเขตกลีบหน้าผากส่วนหน้า. | ||
Latin | Cortex praefrontalis | |
Part of | สมองกลีบหน้า | |
Components | รอยนูนกลีบหน้าผากส่วนหน้าด้านบน (Superior frontal gyrus) รอยนูนกลีบหน้าผากส่วนหน้าตรงกลาง (Middle frontal gyrus) รอยนูนกลีบหน้าผากส่วนหน้าด้านล่าง (Inferior frontal gyrus) | |
Artery | Anterior cerebral Middle cerebral | |
Vein | Superior sagittal sinus | |
NeuroNames | ancil-101 | |
MeSH | Prefrontal+Cortex |
คอร์เทกซ์กลีบหน้าผากส่วนหน้า (อังกฤษ: prefrontal cortex, ตัวย่อ PFC) เป็นส่วนหน้าของสมองกลีบหน้าผาก อยู่ข้างหน้าของคอร์เทกซ์สั่งการปฐม (primary motor cortex[1]) และ คอร์เทกซ์ก่อนคอร์เทกซ์สั่งการปฐม (premotor cortex[2])
สมองส่วนนี้เกี่ยวข้องกับการวางแผนหรือโปรแกรมพฤติกรรมเกี่ยวกับการรับรู้ที่ซับซ้อน บุคลิก การตัดสินใจ และเกี่ยวข้องกับการควบคุมความประพฤติที่เกี่ยวข้องกับสังคม[3] ภารกิจหลักในสมองส่วนนี้ก็คือการควบคุมความคิดและการกระทำให้สอดคล้องกันไปตามเป้าหมายที่อยู่ภายในใจ[4]
ในศาสตร์ของจิตวิทยา กิจที่ PFC ทำเรียกว่ากิจบริหาร (executive function) กิจบริหารมีความเกี่ยวข้องกับความสามารถในการจำแนกความคิดที่ขัดแย้งกัน กับการตัดสินความมีประโยชน์หรือไม่มีประโยชน์ ความดีและความดีที่สุด ความเหมือนกันและความต่างกัน ผลที่จะเกิดขึ้นในอนาคตเนื่องจากการกระทำปัจจุบัน การทำการเพื่อให้ถึงเป้าหมายที่วางไว้ การพยากรณ์ผลที่จะเกิดขึ้น ความมุ่งหวังในการกระทำ และการควบคุมตนในสังคม (คือสมรรถภาพในการระงับความอยากตามสัญชาตญาณที่ถ้าไม่ระงับแล้ว ก็อาจจะนำไปสู่ผลเกี่ยวกับสังคมที่ไม่เป็นที่น่าชอบใจ)
นักวิชาการหลายท่านได้แสดงถึงความสัมพันธ์ที่สำคัญระหว่างบุคลลิกของคนๆหนึ่ง และหน้าที่ของ PFC[5]
งานวิจัยเกี่ยวกับหน้าที่[แก้]
กรณีที่ใช้ในการวิจัยถึงหน้าที่ของ PFC ที่มีอิทธิพลมากที่สุดอาจจะเป็นกรณีของนายฟิเนียส์ เกจ (อังกฤษ: Phineas Gage) ผู้มีสมองกลีบหน้าด้านซ้ายเสียหาย เนื่องจากแท่งเหล็กที่แทงทะลุศีรษะของเขาในอุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในปี ค.ศ. 1848 อาการที่ปรากฏ[6]ก็คือ แม้ว่านายเกจจะมีความจำ การพูดจา และการเคลื่อนไหวที่ปกติ บุคลิกของเขานั้นเปลี่ยนไปอย่างหน้ามือเป็นหลังมือ เขากลายเป็นคนที่ฉุนเฉียว โกรธง่าย และขาดความอดทน ล้วนแต่เป็นบุคลิกภาพที่เขาไม่ได้มีมาแต่เดิม จนกระทั่งว่า เพื่อนของเขากล่าวถึงเขาว่า "ไม่ใช่นายเกจอีกต่อไป" และเมื่อเทียบกับเมื่อก่อนที่เป็นคนงานที่มีความสามารถและทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ภายเหลังเขากลายเป็นผู้ที่จับจดทำงานอะไรๆ ก็ไม่เสร็จ แต่น่าสนใจว่า มีงานวิเคราะห์หลักฐานชั้นต้นอย่างละเอียดที่แสดงว่า คำพรรณนาถึงความเปลี่ยนแปลงทางจิตของนายเกจมักจะเกินเลยไป เมื่อเทียบกับคำพรรณนาของแพทย์ของนายเกจ และที่สำคัญก็คือ ความเปลี่ยนแปลงที่มีผู้พรรณนาหลังการสิ้นชีวิตของนายเกจ น่าทึ่งใจมากกว่าความเปลี่ยนแปลงที่มีผู้พรรณนาก่อนนายเกจสิ้นชีวิต[7][8]
งานวิจัยต่อๆ มาในคนไข้ที่มีความเสียหายใน PFC แสดงว่า คนไข้สามารถพูดถึงพฤติกรรมที่เหมาะสมทางสังคมในสถานการณ์หนึ่งๆ แต่ว่า เวลาทำจริงๆ คนไข้กลับมีพฤติกรรมที่ตอบสนองต่อความต้องการระยะสั้น ทั้งๆ ที่รู้ว่าผลระยะยาวของพฤติกรรมที่ทำนั้นจะไม่เกื้อกูลแก่ตน
การตีความหมายของข้อมูลนี้อย่างหนึ่งก็คือ PFC ไม่ใช่มีหน้าที่เพียงแค่เปรียบเทียบและเข้าใจถึงผลในอนาคตของการกระทำเท่านั้น แต่ยังควบคุมการเลือกเฟ้นเป้าหมายภายในใจ ที่มีผลในการระงับความต้องการระยะสั้น เพื่อจะได้ผลที่สนองความต้องการระยะยาวที่ดีกว่าและให้ประโยชน์มากกว่า สมรรถภาพในการรอผลเป็นคุณสมบัติอย่างหนึ่งที่แสดงความยอดเยี่ยมของกิจบริหารในสมองมนุษย์
มีงานวิจัยจำนวนมากที่มุ่งเพื่อเข้าใจบทบาทของ PFC ในความผิดปกติทางประสาท ความปกติหลายๆ อย่าง เช่นโรคจิตเภท โรคประสาทสองขั้ว (bipolar disorder[9]) และ โรคสมาธิสั้น (attention deficit hyperactivity disorder) มีความสัมพันธ์กับการทำงานผิดปกติของ PFC เพราะฉะนั้น การค้นพบการรักษาเยียวยาความผิดปกติเหล่านั้น จะมีได้ก็เพราะสมองส่วนนี้
ความผิดปกติหรือโรค[แก้]
ที่ผ่านมาหลายทศวรรษ เทคนิคการสร้างภาพสมอง (neuroimaging) ได้ถูกใช้เพื่อวัดปริมาตรของส่วนต่างๆ ในสมองและการเชื่อมต่อกันของเซลล์ประสาท หลายๆ งานวิจัยแสดงว่า ภาวะที่ปริมาตรของสมองหรือการเชื่อมต่อกันของสมองที่ลดลงไปมีอยู่ในบุคคลดังต่อไปนี้
- คนไข้โรคจิตที่ได้รับยาระงับอาการทางจิตตัวแรง
- ผู้ที่ได้รับตัวกระตุ้นความเครียด (stressor)[10]ซ้ำซาก[11]
- ผู้ฆ่าตัวตาย[12]
- ผู้ถูกจำขัง
- อาชญากร
- ผู้มีพฤติกรรมต่อต้านสังคม (sociopath[13])
- ผู้ที่มีภาวะพิษตะกั่ว[14]
- ผู้ติดยา
เชื่อกันว่าการที่มนุษย์มีความรู้สึกผิด (guilt) หรือความสำนึกผิด (remoarse) และความสามารถในการเข้าใจความเป็นจริง ทั้งหมดขึ้นอยู่กับ PFC ที่ทำงานได้ดี[15] และเชื่อกันอย่างกว้างขวางว่า ทั้งขนาดและจำนวนการเชื่อมต่อกันของ PFC กับสมองส่วนอื่นๆ มีความสัมพันธ์โดยตรงกับการรับรู้ความรู้สึก (sentience[16]) เพราะว่า PFC ในมนุษย์ใช้พื้นที่ในสมองเทียบโดยเปอร์เซ็นต์มากกว่าสัตว์อื่นๆ ยิ่งกว่านั้น ยังมีทฤษฎีอีกด้วยว่า ในขณะที่สมองทั้งหมดมีขนาดเพิ่มขึ้นเพียง 3 เท่าในระยะเวลา 5 ล้านปีในวิวัฒนาการของมนุษย์[17] PFC กลับมีขนาดเพิ่มขึ้นถึง 6 เท่า[18]
ภาพต่างๆ[แก้]
ภาพต่างๆ เหล่านี้แสดงตำแหน่งของส่วนย่อยส่วนหนึ่งของ PFC (เขตบร็อดแมนน์ 10) แม้ว่าจะไม่ได้รวมส่วนของสมองที่เรียกว่า PFC ทั้งหมด
ดูเพิ่ม[แก้]
- สมอง
- สมองกลีบหน้าผาก
- IM chiling : )
อ้างอิงและหมายเหตุ[แก้]
- ↑ primary motor cortex เป็นเขตในสมองซึ่งในมนุษย์อยู่ทางด้านหลังของสมองกลีบหน้าผาก มันทำงานร่วมกับสมองเขตอื่นๆเป็นต้นว่า คอร์เทกซ์กลีบหน้าผากส่วนหน้าและเขตใต้เปลือกสมองอื่นๆ เพื่อที่จะวางแผน (โปรแกรม) พฤติกรรม และก่อให้เกิดการเคลื่อนไหว
- ↑ premotor cortex เป็นเขตใน motor cortex อยู่ในสมองกลีบหน้าผากด้านหน้าของ primary motor cortex เป็นเขตเดียวกันกับที่เรียกว่า เขตบร็อดแมนน์ 6 มีงานวิจัยในเขตนี้ในไพรเมตและมนุษย์ หน้าที่ของเขตสมองนี้มีมากมาย เพราะฉะนั้นจึงยังไม่มีความเข้าใจที่บริบูรณ์
- ↑ Yang Y, Raine A (2009). "Prefrontal structural and functional brain imaging findings in antisocial, violent, and psychopathic individuals: a meta-analysis". Psychiatry Res. 174 (2): 81–8. doi:10.1016/j.pscychresns.2009.03.012. PMC 2784035. PMID 19833485. Unknown parameter
|month=
ignored (help) - ↑ Miller EK, Freedman DJ, Wallis JD (2002). "The prefrontal cortex: categories, concepts and cognition". Philos. Trans. R. Soc. Lond., B, Biol. Sci. 357 (1424): 1123–36. doi:10.1098/rstb.2002.1099. PMC 1693009. PMID 12217179. Unknown parameter
|month=
ignored (help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ DeYoung C. G., Hirsh J. B., Shane M. S., Papademetris X., Rajeevan N., Gray J. R. (2010). "Testing predictions from personality neuroscience". Psychological Science. 21 (6): 820–828. doi:10.1177/0956797610370159. PMC 3049165. PMID 20435951.CS1 maint: multiple names: authors list (link)
- ↑ Antonio Damasio, Descartes' Error. Penguin Putman Pub., 1994
- ↑ Malcolm Macmillan, An Odd Kind of Fame: Stories of Phineas Gage (MIT Press, 2000), pp.116-119, 307-333, esp. pp.11,333.
- ↑ Macmillan, M. (2008). "Phineas Gage – Unravelling the myth" (PDF). The Psychologist. British Psychological Society. 21 (9): 828–831.
- ↑ bipolar disorder เป็นความผิดปกติของพื้นอารมณ์ (mood) คนไข้ประสบอารมณ์ที่สลับกันระหว่างอาการฟุ้งพล่าน (mania) และภาวะซึมเศร้า
- ↑ ตัวกระตุ้นความเครียด (stressor) คือสารเคมี สารชีวภาพ ภาวะสิ่งแวดล้อม ตัวกระตุ้นภายนอก หรือเหตุการณ์ภายนอก ที่ก่อให้เกิดความเครียด (ความเค้น) ในสิ่งมีชีวิต
- ↑ Liston C; และคณะ (2006). "Stress-induced alterations in prefrontal cortical dendritic morphology predict selective impairments in perceptual attentional set-shifting". J Neurosci. 26 (30): 7870–4. doi:10.1523/JNEUROSCI.1184-06.2006. PMID 16870732. Explicit use of et al. in:
|author=
(help) - ↑ Rajkowska G (1997). "Morphometric methods for studying the prefrontal cortex in suicide victims and psychiatric patients". Ann N Y Acad Sci. 836: 253–68. doi:10.1111/j.1749-6632.1997.tb52364.x. PMID 9616803.
- ↑ sociopath คือผู้ที่มีโรคบุคลิกต่อต้านสังคม (antisocial personality disorder) มีอาการคือมีแบบอย่างทางพฤติกรรมที่ขาดความใส่ใจหรือเข้าไปทำลายสิทธิของผู้อื่น เริ่มตั้งแต่วัยเด็กหรือวัยรุ่นระยะต้นๆ และดำเนินต่อไปจนถึงความเป็นผู้ใหญ่ มีความบกพร่องในความรู้ผิดรู้ชอบ คือบกพร่องในศีลธรรม และอาจจะมีประวัติทางอาชญากรรม ปัญหาเกี่ยวกับกฎหมาย และพฤติกรรมที่หุนหันพลันแล่นและก้าวร้าว
- ↑ Cecil KM, Brubaker CJ, Adler CM, Dietrich KN, Altaye M, Egelhoff JC, Wessel S, Elangovan I, Hornung R; และคณะ (2008). Balmes, John (บ.ก.). "Decreased brain volume in adults with childhood lead exposure". PLoS Med. 5 (5): e112. doi:10.1371/journal.pmed.0050112. PMC 2689675. PMID 18507499. Explicit use of et al. in:
|author=
(help)CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ Anderson SW; Bechara, A; Damasio, H; Tranel, D; Damasio, AR (1999). "Impairment of social and moral behavior related to early damage in human prefrontal cortex". Nature Neuroscience. 2 (11): 1032–7. doi:10.1038/14833. PMID 10526345.
- ↑ sentience เป็นความสามารถที่จะรู้สึก รับรู้ หรือมีสติสัมปชัญญะ หรือรับรู้อารมณ์ นักปรัชญาในคริสต์ศตวรรษที่ 18 ได้ใช้คำนี้เพื่อทำความแตกต่างกันระหว่างความสามารถในการคิดโดยเหตุผล (reason) และความสามารถในการรับรู้ความรู้สึก (sentience)
- ↑ Schoenemann, P. Thomas (25 April 2000). "Brain size does not predict general cognitive ability within families". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 97 (9): 4932–4937. doi:10.1073/pnas.97.9.4932. PMC 18335. PMID 10781101. Unknown parameter
|coauthors=
ignored (|author=
suggested) (help) - ↑ Ted Cascio, Dr Ted Cascio. "Ph.D. in Hollywood Ph.D." Ted Cascio is co-editor of House & Psychology. Psychology Today. สืบค้นเมื่อ 2011-11-15.
แหล่งข้อมูลอื่น[แก้]
![]() |
คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: คอร์เทกซ์กลีบหน้าผากส่วนหน้า |