ข้ามไปเนื้อหา

ลำยอง

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
(เปลี่ยนทางจาก ใบระกา)
ภาพวาดแสดงเครื่องลำยองและองค์ประกอบหลัก ๆ

ลำยอง หรือ เครื่องลำยอง คือ ส่วนประกอบช่วงบนของปั้นลม เป็นเครื่องตกแต่งในสถาปัตยกรรมไทยที่นิยมสร้างเฉพาะในวัดและพระที่นั่งต่าง ๆ เท่านั้น

ลำยองประกอบด้วยองค์ประกอบหลัก ๆ ดังภาพ ได้แก่

  1. ช่อฟ้า
  2. ใบระกา
  3. รวยระกา
  4. งวงไอยรา
  5. นาคสะดุ้ง
  6. หางหงส์
  7. กระจังรวน
  8. บัวจงกล
  9. จั่วบังนก
  10. คันทวย

ลำยองหลังคาหน้าจั่ว

[แก้]

ลำยองประดับหลังคาและหน้าบัน มีองค์ประกอบดังนี้

ช่อฟ้า

[แก้]
ช่อฟ้าสองชนิดคือช่อฟ้าปากหงส์ (ซ้าย) และช่อฟ้าปากครุฑ (ขวา)

เป็นส่วนซึ่งประดับอยู่ส่วนยอดบนสุดของปลายสันหลังคา

องค์ประกอบของช่อฟ้า
  • ส่วนปลายยอดหรือหงอน
  • ส่วนปาก
  • ส่วนท้อง เรียกว่าอกสุบรรณ
ประเภทของช่อฟ้า
  • ช่อฟ้าแบบปากหงส์ เรียกอีกอย่างว่าปากปลา ลักษณะปลายจะงอยทู่หงายขึ้นยื่นไปข้างหน้า
  • ช่อฟ้าแบบปากครุฑ เรียกอีกอย่างว่าปากนก ลักษณะปลายจะงอยแหลมโค้งและงุ้มลง
  • ช่อฟ้าลาว
  • ช่อฟ้าหัวช้าง
  • ช่อฟ้าหัวนกเจ่า
  • ช่อฟ้าแบบประยุกต์ อื่น ๆ

ใบระกา

[แก้]

เป็นส่วนของปั้นลมประดับตกแต่งอยู่ระหว่างช่อฟ้าและหางหงส์ มีลักษณะลวดลายปลายเรียว มีหลายลักษณะ เช่นลายน่องสิงห์ ลายหอยจับหลัก ลายกระหนก ลายใบเทศ เป็นต้น มีคติความเชื่อว่าเป็นลักษณะของขนปีกของครุฑ

รวยระกา งวงไอยรา นาคสะดุ้ง

[แก้]
ภาพใบระกา งวงไอยรา นาคสะดุ้ง และหางหงส์ วัดพระเชตุพนวิมลมังคลาราม
  • รวยระกา เป็นส่วนที่รองรับใบระกา
  • งวงไอยรา เป็นส่วนที่เกี่ยวงอกับแป
  • นาคสะดุ้ง เป็นรวยระกาส่วนที่โค้งงอต่อจากงวงไอยรายาวไปจนจรดหางหงส์

หางหงส์

[แก้]

เป็นส่วนปลายสุดของปั้นลม มีหลายแบบได้แก่ แบบทรงนาค แบบนาคเบือน แบบเศียรนาค แบบเหรา ฯลฯ

ลานหน้าบัน

[แก้]

อ้างอิง

[แก้]

แหล่งข้อมูลอื่น

[แก้]