หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร)

หม่อมราโชทัย
(หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร)
หม่อมราโชทัย; (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร)
เกิด	พ.ศ. 2408
เสียชีวิต	8 มิถุนายน พ.ศ. 2462 (54 ปี)
มีชื่อเสียงจาก	หม่อมราชนิกูล
คู่สมรส	นางราโชทัย (พุก ทองรวย), แม้น, ขัน, ซ่วน
บุตร	ม.ล. หญิง เรณู อิศรางกูร; ม.ล. หญิง ประยงค์ อิศรางกูร; หลวงสุรการวินิต (ม.ล. อุทัย อิศรางกูร); ม.ล. หญิง อุบล เกษมสันต์; ม.ล. หญิง มณฑา อิศรางกูร; พ.ท. ม.ล.ไพบูลย์ อิศรางกูร; ม.ล. หญิง โกสุมภ์ อิศรางกูร; ม.ล. จินดา อิศรางกูร; ม.ล. อาทิตย์ อิศรางกูร
บิดามารดา	หม่อมเจ้าโสภณ (บิดา);

นาวาตรี หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร) (พ.ศ. 2408 – 8 มิถุนายน 2462) เป็นหม่อมราชนิกูลผู้ดำรงยศ "หม่อมราโชทัย" คนที่ 2^[1] เป็นบุตรคนที่ 9 ของหม่อมเจ้าโสภณ อิศรางกูร เป็นพระนัดดาของสมเด็จพระสัมพันธวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมขุนอิศรานุรักษ์ (ต้นราชสกุล "อิศรางกูร") (พระอนุชาของสมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี (บุญรอด) ในรัชกาลที่ 2) และเป็นพระปนัดดาของสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากรมพระศรีสุดารักษ์ (แก้ว) ซึ่งเป็นพระเชษฐินีในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช

หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร) เกิดตอนปลายรัชกาลที่ 4 (สมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว) รับราชการเป็นนายทหารพระธรรมนูญ กรมพระธรรมนูญ กระทรวงทหารเรือ ท่านเป็นพระอาจารย์ภาษาไทยของ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 6 และพระราชโอรส พระราชธิดาของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 5 โดยเป็นพระอาจารย์ผู้ช่วย พระยาอิศรพันธุ์โสภณ คนที่ 1 (หม่อมราชวงศ์ หนู) มีบุตรธิดา 8 คน กับนางราโชทัย (พุก)^[1] คือ

หม่อมหลวงหญิงเรณู อิศรางกูร
หม่อมหลวงหญิงประยงค์ อิศรางกูร
หม่อมหลวงอุทัย อิศรางกูร
หม่อมหลวงหญิงอุบล อิศรางกูร
หม่อมหลวงหญิงมณฑา อิศรางกูร
พันโท หม่อมหลวงไพบูลย์ อิศรางกูร
หม่อมหลวงหญิงโกสุมภ์ อิศรางกูร
หม่อมหลวงจินดา อิศรางกูร

และมีบุตร 1 คนกับนาง ซ่วน คือ หม่อมหลวงอาทิตย์ อิศรางกูร

หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร) ชอบทำสวนไม้ใบและไม้ดอก อยู่ที่ปากตรอกศาลาต้นจันท์ ด้านถนนอรุณอมรินทร์

หม่อมราโชทัย (หม่อมราชวงศ์โต๊ะ อิศรางกูร) ถึงแก่กรรมเมื่อวันที่ 8 มิถุนายน 2462 จากโรควัณโรค ขณะมีอายุ 54 ปี^[2] พิธีพระราชทานเพลิงศพจัดขึ้นที่เมรุหน้าพระอุโบสถวัดระฆังโฆสิตารามวรมหาวิหาร