วัดโพนชัย (อำเภอด่านซ้าย)

วัดโพนชัย
ที่ตั้ง	ตำบลด่านซ้าย อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย
ประเภท	วัดราษฎร์
นิกาย	มหานิกาย
พระพุทธรูปสำคัญ	หลวงพ่อพระเจ้าใหญ่
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมพระพุทธศาสนา

วัดโพนชัย เป็นวัดราษฎร์สังกัดคณะสงฆ์ฝ่ายมหานิกาย ตั้งอยู่ริมแม่น้ำหมัน ในตำบลด่านซ้าย อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย

วัดโพนชัยสร้างขึ้นตั้งแต่เมื่อไรไม่ปรากฏหลักฐานที่ชัดเจน สันนิษฐานว่าน่าจะสร้างขึ้นในคราวเดียวกันกับการสร้างพระธาตุศรีสองรักในระหว่าง พ.ศ. 2103–06 โดยเป็นที่พักของพระสงฆ์ที่มาร่วมงานสมโภชพระธาตุศรีสองรัก โดยจากรูปแบบของเจดีย์ก็คล้ายคลึงกับพระธาตุศรีสองรัก แต่มีขนาดเล็กและชะลูดกว่าซึ่งน่าจะสร้างขึ้นในช่วงเวลาใกล้เคียงหรือหลังการสร้างพระธาตุศรีสองรักเล็กน้อย

วัดโพนชัยตั้งอยู่บนเนินดิน ซึ่งชาวบ้านเชื่อว่าเกิดจากขุยดินปากรูพญานาค ซึ่งในสมัยพุทธกาลพญานาคเคยได้ถวายพื้นที่แห่งนี้ให้พระพุทธเจ้าประทับแรม พร้อมด้วยพระสาวก 500 รูปมาก่อน เนินดินชาวบ้านเรียกว่า "โพน" และเพื่อความเป็นสิริมงคลจึงตั้งชื่อวัดว่า "วัดโพนชัย" อย่างไรก็ตามสำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติระบุว่าตั้งวัดเมื่อ พ.ศ. 2103 ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. 2110

วิหารของวัดมีลักษณะสถาปัตยกรรมพื้นถิ่นที่ได้รับอิทธิพลจากศิลปะล้านช้าง เดิมเป็นวิหารโถง เสาไม้ แต่ได้รับการบูรณปฏิสังขรณ์มาอย่างต่อเนื่อง ส่วนบนเป็นเครื่องไม้มุงด้วยกระเบื้องดินเผา ส่วนล่างเป็นผนังก่ออิฐถือปูน มีช่องหน้าต่าง ภายในประดิษฐาน หลวงพ่อพระเจ้าใหญ่ เป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปางมารวิชัย ลงรักปิดทอง ขนาดหน้าตักกว้างประมาณ 79 นิ้ว เป็นพระพุทธรูปศิลปะล้านช้าง ฝีมือช่างท้องถิ่น อายุราวพุทธศตวรรษที่ 22–23 สันนิษฐานว่าอาจจะสร้างขึ้นพร้อมกับการสร้างวัดโพนชัย ภายในวัดยังเป็นที่ตั้งของพิพิธภัณฑ์ผีตาโขนและพิพิธภัณฑ์ท้องถิ่นเมืองด่านซ้าย

วัดมีประเพณีที่สำคัญคือ งานบุญหลวง หรือ เทศกาลผีตาโขน มีการทำบุญมหาชาติในเดือน 7 (กรกฏาคม)