ส้มจี๊ด

ส้มจี๊ด
การจำแนกชั้นทางวิทยาศาสตร์
โดเมน:	ยูแคริโอตา
อาณาจักร:	พืช
เคลด:	พืชมีท่อลำเลียง
เคลด:	พืชดอก
เคลด:	พืชใบเลี้ยงคู่แท้
เคลด:	โรสิด
อันดับ:	เงาะ
วงศ์:	วงศ์ส้ม
สกุล:	สกุลส้ม
Informal group:	ส้มจี๊ด

ส้มจี๊ด หรือ ส้มกิมจ๊อ (ชื่อวิทยาศาสตร์: Citrus Japonica Thunb; จีน: 金桔 หรือ 金橘; พินอิน: jīnjú อ่าน จิงจู๋ แปลตามตัว ส้มสีทอง) ในสกุลส้มและวงศ์ส้ม เป็นไม้พุ่มขนาดกลาง แตกแขนงเป็นพุ่มแน่น ใบรูปไข่ สีเขียวสดเป็นมัน มีหูใบขนาดเล็ก ดอกออกดอกเดี่ยว แต่มักออกรวมกันเป็นกลุ่ม มีสีขาว ติดผลดก ผลกลมเหมือนส้มทั่วไป แต่มีขนาดเล็ก เป็นส้มชนิดที่กินเปลือก ผลขนาดเล็ก มีทั้งกลมและรี เปลือกสีเหลือง เหลืองอมเขียว หรือเหลืองทอง ผลดก ผิวที่หนา มีรสเปรี้ยว อมหวานเฝื่อนนิด ๆ จึงนิยมนำเปลือกไปดองเค็มเรียกกิมจ๊อ เป็นพืชท้องถิ่นในประเทศจีนทั้งแผ่นดินใหญ่และโดยรอบเช่นเกาะไต้หวัน แล้วจึงแพร่หลายไปสู่ญี่ปุ่น และเกาหลี ภาษาจีนกวางตุ้งเรียกว่า กัมกั้ด ซึ่งเป็นที่มาของชื่อสามัญในภาษาอังกฤษ Kumquat เป็นได้ทั้งไม้กินผลและไม้ประดับ เปลือกส้มมีสรรพคุณช่วยขับลม ช่วยย่อย ทำให้เจริญอาหาร ขับเสมหะ ดองเกลือและทำให้แห้ง อมแก้เจ็บคอ แต่งรสเปรี้ยวในการทำน้ำผลไม้ ใช้ทำแยม

ลักษณะทางพฤกษศาสตร์

ผลส้มจี๊ดผ่าครึ่ง

ส้มจี๊ดเป็นไม้พุ่มขนาดกลาง สูง 1.5-3 เมตร ลำต้นสีน้ำตาล แตกแขนงเป็นพุ่มแน่น กิ่งอ่อนมี หนามแหลมคม ใบเดี่ยวหรือใบประกอบ เรียงสลับ รูปรีหรือรูปไข่ กว้าง 2.8-3.2 เซนติเมตร ยาว 7.5-8.3 เซนติเมตร ปลายแหลม โคนมน ขอบเรียบ แผ่นใบสีเขียว เข้ม เป็นมัน ค่อนข้างหนา ดอกเดี่ยว ออกตามซอกใบหรือปลายกิ่ง ดอกสีขาว กลีบ เลี้ยง 4-5 กลีบ สีเขียวอ่อน กลีบดอก 4-6 กลีบ เกสรเพศผู้จำนวนมาก เกสรเพศเมีย 1 เกสร ดอกมีกลิ่นหอม ผลมีลักษณะกลม ผลอ่อนสีเขียวเข้ม ผลแก่จะมีสีเขียวปน เหลืองหรือสีเหลืองอมส้มหรือสีส้ม เปลือกผลหรือผนังผลชั้นนอก (exocarp) มีต่อม น้ำมัน

อ่านเพิ่ม

• Burkill, I. H. (1931). "An enumeration of the species of Paramignya, Atalantia and Citrus, found in Malaya". Gard. Bull. Straits Settlem. 5: 212–220.
• Mabberley, D. J. (1998). "Australian Citreae with notes on other Aurantioideae (Rutaceae)" (PDF). Telopea 7 (4): 333–344.