การก่อการกำเริบในลาว

การก่อการกำเริบในลาว
ส่วนหนึ่งของ สงครามอินโดจีนครั้งที่สาม
วันที่ 2 ธันวาคม พ.ศ. 2518 – พ.ศ. 2551 สถานที่ ม้ง: ภาคกลางและเหนือของประเทศลาว (พ.ศ. 2518–2551) นิยมเจ้า, ฝ่ายขวา: ลาวใต้ (พ.ศ. 2523–ต้น พ.ศ. 1990) สถานะ มีการประกาศสิ้นสุดความขัดแย้งใน พ.ศ. 2551: ชาวม้งที่พยายามก่อรัฐประหาร ซึ่งกล่าวหาว่าจัดการโดยชาวม้งอพยพในสหรัฐเมื่อ พ.ศ. 2550 ถูกทหารลาวปราบได้ ผู้วางแผนในอเมริกาถูกนำตัวเข้าไปในศาล (ยกเลิกทุกคดี) ลาวและเวียดนามยุติการเผชิญหน้าที่โดดเด่นใด ๆ ที่มีการทำงานร่วมกันได้ในบริเวณชายแดนลาว ชาวม้งที่อพยพเข้ามาในไทยถูกบังคับส่งตัวกลับ; ที่เหลืออพยพไปยังสหรัฐและเฟรนช์เกียนา
คู่สงคราม
ลาว ปะเทดลาว ผู้สนับสนุนรัฐบาลม้ง ผู้สนับสนุนรัฐบาลชาวลาวเชื้อสายจีน เวียดนาม เวียดนามเหนือ (ถึง พ.ศ. 2519) สหภาพโซเวียต (ถึง พ.ศ. 2532)	กบฏชาวม้ง ประเทศลาว ชาวม้งในประเทศไทย กษัตริย์นิยม แนวร่วมปลดปล่อยแห่งชาติลาว รัฐบาลประชาธิปไตยราชอาณาจักรลาว (พ.ศ. 2525) ฝ่ายขวา แนวร่วมเพื่อการปลดปล่อยชาติพันธุ์ที่ถูกกดขี่ สนับสนุนโดย: ประเทศจีน (ถึง พ.ศ. 2531) กัมพูชาประชาธิปไตย (ถึง พ.ศ. 2522) เขมรแดง พรรคกัมพูชาประชาธิปไตย (พ.ศ. 2524 - 2533) ประเทศไทย (ฝ่ายขวา: ตั้งแต่ต้นถึงกลางพุทธทศวรรษ 2523) (ม้ง: ถึง พ.ศ. 2533) สหรัฐ (ม้ง: พ.ศ. 2533) Neo Hom (2524–2550) รัฐบาลราชอาณาจักรลาวพลัดถิ่น ชาวม้งอพยพหลายกลุ่ม
ผู้บังคับบัญชาและผู้นำ
จูมมะลี ไซยะสอน (พ.ศ. 2549–50) คำไต สีพันดอน (พ.ศ. 2541–49) หนูฮัก พูมสะหวัน (พ.ศ. 2535–2541) ไกสอน พมวิหาน (พ.ศ. 2534–35) เจ้าสุภานุวงศ์ (พ.ศ. 2518–34) บัวสอน บุบผาวัน (2549–50) บุนยัง วอละจิด (พ.ศ. 2544–49) สีสะหวาด แก้วบุนพัน (พ.ศ. 2541–44) คำไต สีพันดอน (พ.ศ. 2534–41) ไกสอน พมวิหาน (พ.ศ. 2518–34)	ไม่ทราบ
ความสูญเสีย
ไม่ทราบ	ไม่ทราบ

การก่อการกำเริบในลาว เป็นเหตุการณ์ความขัดแย้งของกองทัพประชาชนลาวกับสมาชิกกองทัพลับของชาวม้ง ซึ่งประกอบด้วยชาวม้งที่สหรัฐให้การสนับสนุนและกลุ่มต่อต้านคอมมิวนิสต์ในสงครามกลางเมืองลาว ในช่วง พ.ศ. 2523 กลุ่มกบฏนิยมเจ้ายังคงอยู่และมีกองโจรโจมตีเป็นครั้งคราว กลุ่มกบฏฝ่ายขวาที่มีต่างชาติสนับสนุนมีกิจกรรมต่อเนื่องมาจนถึงราว พ.ศ. 2533 ส่วนกลุ่มกบฏม้งเป็นกลุ่มที่ยังคงมีกิจกรรมยาวนานที่สุด โดยระยะเวลาเริ่มตั้งแต่สงครามอินโดจีนครั้งที่หนึ่ง จนสิ้นสุดสงครามกลางเมืองลาว

กลุ่มกบฏม้ง

ความขัดแย้งเกิดจากเหตุการณ์ก่อนลาวได้รับเอกราชได้แก่การรัฐประหารที่ล้มเหลวของเจ้าสุพานุวง การที่ม้งเข้าช่วยเหลือทหารฝรั่งเศสในเชียงขวางต่อต้านลาวและเวียดนาม และฝรั่งเศสให้สิทธิ์แก่ชาวม้งเทียบเท่าชาวลาว

ใน พ.ศ. 2489 ซึ่งเป็นจุดสิ้นสุดการยึดครองของญี่ปุ่น เจ้าเพชรราช เจ้าสุพานุวงและเจ้าสุวรรณภูมาได้จัดตั้งขบวนการเรียกร้องเอกราชเพื่อล้มล้างราชบัลลังก์ของพระเจ้าศรีสว่างวงศ์ ผู้ที่ต้องการให้ลาวอยู่ภายใต้การปกครองของฝรั่งเศสได้ในระยะเวลาสั้น ๆ ชาวม้งเข้าเป็นพันธมิตรใกล้ชิดของฝรั่งเศส ตูบี ลีฟุง ผู้นำคนสำคัญของชาวม้งได้รวมกองกำลังของชาวม้ง ฝรั่งเศสและลาวในการต่อสู้กับฝ่ายคอมมิวนิสต์ที่ประกอบด้วยชาวลาวและชาวเวียดนาม และช่วยเหลือตัวแทนฝรั่งเศสไว้ในหมู่บ้านระหว่างช่วงสงครามอินโดจีนครั้งที่หนึ่ง

เมื่อฝรั่งเศสถอนตัวออกจากอินโดจีน หลังจากพ่ายแพ้ในยุทธการเดียนเบียนฟู สหรัฐได้เข้ามาเกี่ยวข้องกับลาวมากขึ้นเพื่อต่อต้านคอมมิวนิสต์ในอินโดจีน สหรัฐเห็นลาวเป็นโดมิโนตัวหนึ่งในทฤษฎีโดมิโน กองทัพม้งนำโดยวังเปาที่มีสหรัฐสนับสนุนได้ป้องกันการรุกหน้าของขบวนการปะเทดลาวที่มีเวียดนามหนุนหลัง พวกเขาช่วยเหลือสหรัฐในเมืองลับของสหรัฐที่ล่องแจ้งซึ่งเป็นศูนย์กลางการทิ้งระเบิดในเวียดนามและลาว ใน พ.ศ. 2518 เมื่อเวียดนามใต้ล่มสลายและไม่ได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐ ขบวนการปะเทดลาวได้เข้าควบคุมประเทศ ชาวม้งที่เข้าร่วมในปฏิบัติการทางทหารถูกโดดเดี่ยว ขบวนการปะเทดลาวเริ่มการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ โดยมีการสังหารหมู่ วางระเบิด จัดค่ายสัมมนา และข่มขืนชาวม้งรูดอล์ฟ รุมเนลได้ประมาณว่าในการร่วมมือกับกองทัพประชาชนเวียดนาม มีชาวม้งถูกฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ราว 100,000 คน ระหว่าง พ.ศ. 2518 – 2523 ทำให้มีชาวม้งมากกว่า 350,000 คน อพยพไปยังสหรัฐและไทย

ชาวม้งที่ยังอยู่ในลาวมากกว่า 30,000 คนถูกส่งเข้าค่ายสัมมนาในฐานะนักโทษการเมือง มีการใช้แรงงานหนัก บางส่วนเสียชีวิต ชาวม้งราวพันคนส่วนใหญ่เป็นทหารเก่าและครอบครัวอพยพไปยังเขตภูเขาห่างไกลเช่น ภูเบี้ย กลุ่มนี้ยังคงโจมตีทหารของขบวนการปะเทดลาวและเวียดนาม บางส่วนหลบซ่อนเพื่อหลีกเลี่ยงความขัดแย้ง ในปัจจุบัน ชาวม้งในลาวส่วนใหญ่อยู่อย่างมีสันติภาพในหมู่บ้านและในเมือง มีชาวม้งกลุ่มเล็ก ๆ ซึ่งเป็นรุ่นที่ 2 หรือ 3 ของทหารที่เคยฝึกจากหน่วยสืบราชการลับของสหรัฐยังคงอยู่ตามพื้นที่ห่างไกลในลาวเพราะหวาดกลัวรัฐบาล ใน พ.ศ. 2546 ยังมีรายงานการโจมตีโดยกลุ่มเหล่านี้ แต่นักข่าวที่เข้าไปเยี่ยมพวกเขาในค่ายลับ กล่าวว่าพวกเขาหิวโหย เจ็บป่วยและขาดแคลนอาวุธ และมักจะฆ่า ทำร้ายผู้หญิงและเด็ก

เมื่อฝ่ายรัฐบาลยังตามล่า บางกลุ่มออกจากที่ซ่อน บางส่วนลี้ภัยมายังไทยและประเทศอื่น ในเดือนธันวาคม พ.ศ. 2552 กลุ่มผู้อพยพราว 4,500 คน ในค่ายผู้ลี้ภัยในไทยถูกบังคับให้กลับมายังลาว ชาวม้งบางส่วนอพยพไปแคลิฟอร์เนียหลังจากทหารสหรัฐถอนตัวไปจากเวียดนามและลาว

กลุ่มกบฏนิยมเจ้า

ในช่วงต้นปี พ.ศ. 2523 ได้ก่อตั้งกองทัพที่ต่อต้านคอมมิวนิสต์และนิยมเจ้าขึ้นเรียกว่ากองทัพปลดปล่อยแห่งชาติลาว กองทัพนี้ก่อกบฏในลาวภาคใต้ ได้โจมตีทหารลาวและเวียดนามใน พ.ศ. 2525 กองทัพนี้ได้จัดตั้งรัฐบาลประชาธิปไตยราชอาณาจักรลาว ซึ่งเป็นรัฐบาลพลัดถิ่นในกรุงเทพฯเมื่อ 15 สิงหาคม พ.ศ. 2525 มีเป้าหมายในการรวบรวมพื้นที่ในลาวภาคใต้ ได้รับความช่วยเหลือจากสาธารณรัฐประชาชนจีน กองทัพนี้ให้ความช่วยเหลืออย่างจำกัดกับเขมรแดงในการโค่นล้มสาธารณรัฐประชาชนกัมพูชาที่มีเวียดนามหนุนหลัง และได้สลายตัวไปเมื่อ พ.ศ. 2533

กลุ่มกบฏฝ่ายขวา

เป็นกลุ่มกบฏที่ร่วมมือกับกลุ่มกบฏนิยมเจ้านำโดยสหแนวร่วมเพื่อปลดปล่อยลาวและกลุ่มพันธมิตรขนาดเล็กอื่น ๆ มีกำลังทหารประมาณ 40,000 คน จีนและเขมรแดงสนับสนุนและช่วยฝึกกลุ่มกบฏฝ่ายขวา เพื่อให้กลุ่มนี้ช่วยในการสู้รบกับเวียดนาม กลุ่มนี้กล่าวอ้างว่ามีเขตปลดปล่อยเป็นของตนเอง กลุ่มนี้มีประสิทธิภาพน้อยกว่ากลุ่มนิยมเจ้า ไม่มีหลักฐานว่าเหลืออยู่ในลาวปัจจุบันและไม่เป็นที่รู้จักกันอย่างกว้างขวาง

แหล่งข้อมูลอื่น

• FactFinding.org เก็บถาวร กุมภาพันธ์ 11, 2012 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน - information about the Hmong veterans of the Secret War remaining in the jungles of Laos (requires Adobe Flash)
• "Acts of Betrayal", by Michael Johns, National Review, October 23, 1995.
• Clips from "Hunted like animals" - a documentary by Rebecca Sommer on the plight of the Hmong in Laos and problems faced by those facing repatriation from Thai refugee camps
• The Hmong Crisis: The Secret Tragedy of Laos เก็บถาวร 2021-08-29 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน